CROSS-CULTURELE PSYCHOLOGIE
LES 1: INLEIDING
WAT IS CROSSCULTURELE PSYCHOLOGIE EN WAAROM IS HET BELANGRIJK?
WAT?
Cross-culturele psychologie…
…bestudeert het gedrag van het individu in wisselwerking met zijn culturele omgeving
…is de kritische en vergelijkende studie van culturele effecten op het menselijke gedrag
…bestudeert psychologische diversiteit en de onderliggende redenen voor deze diversiteit
…is de wetenschappelijke studie van de variatie in het menselijke gedrag, daarbij rekening houdend
met het feit dat het gedrag beïnvloed wordt door een culturele context
→DOEL: Cultuurverschillen én gelijkenissen onderzoeken in psychologische fenomenen: voelen,
denken en doen
BELANG
Veel psychologisch onderzoek is WEIRD: White, Educated, Industrialized, Rich & Democratic
- Onderzoek: wie doet er mee aan onderzoek
o Opzet:
§ > 4000 onderzoekspapers
§ 20 jaar lang (2008) deelnemers van psychologische studies bekijken
o Resultaat: 95%: VS, Europa en Engels sprekende landen (bv.
Australië) MAAR deze landen omvatten slecht 12% van de
wereldbevolking! 68% VS, waarvan 2/3 undergraduate students
(bachelor studenten)
o ‘Cross-cultural findings suggest that WEIRD societies are among the
least representative populations one could find for generalizing
about humans.’
à Is dit wel van toepassing op iedereen? Ouderen? Ongeletterden?
- Onderzoek: Müller-Lyer illusie
, o Y-as: hoeveel langer moeten we de rechterlijn maken om te zeggen
dat beide lijnstukken even lang zijn?
o Noord-Amerikaanse studenten grootste afwijking!
à Misschien zijn WEIRD mensen wel de uitbijters
o Verklaring: WEIRD mensen leven in een wereld met rechte hoeken en we zien
hoeken altijd in perspectief
2 tegenstrijdige visies
Universalisme: 1 algemene psychologie Relativisme: verschillende psychologiën
• Zoeken naar psychologische • Er bestaat geen contextvrije
basisprocessen die voor alle psychologie, iedereen maakt deel uit
mensen gelden door abstractie te van 1 of meerdere culturen
maken van context en inhoud • Je kan psychologie enkel begrijpen
• Cultuurverschil = vertekening binnen een context en met inhoud
Machinekamer, hardware van de • Cultuurverschil is geen vertekening
menselijke psychologie maar betekenisvol
Kritiek: Kritiek op relativisme in extremis:
- Vaak enkel op heel abstract niveau te -Te verschillend om te kunnen interageren?
vinden -Algemene morele standaarden en
- Wat met vele betekenisvolle culturele wetgevingen?
variatie?
- Ons brein is heel plastisch (ó hardware),
machinekamer wordt beïnvloed door onze
(culturele) ervaringen
vb. hersenen taxi-chauffeur UK: deel van
geheugen wordt groter en sterker verbonden
door het intens bestuderen van routes
4 analyse-niveaus
1. Cognitively available: Is een bepaalde psychologische functie beschikbaar in elke
cultuur?
2. Same use: Heeft het eenzelfde functie in verschillende culturen?
3. Same access: Is die even frequent/beschikbaar in verschillende culturen?
2
,Hoe universeel is psychologie?
- Non-universals
o Gedrag bestaat niet in andere culturen
o Vb. numerisch redeneren met een telraam
- Existential universals:
o Gedrag bestaat in andere culturen maar niet noodzakelijk zelfde functie of betekenis
o Vb. Tie breaking rituelen: overlijdensrituelen bestaan overal maar men gaat overal
anders om met een overlijden
- Functional universals:
o Gedrag bestaat in andere culturen met gelijkaardige functie of betekenis, maar niet
noodzakelijk even toegankelijk of frequent
o Vb. autonome motivatie: culturele verschillen in hoe belangrijk autonomie is (Deci &
Ryan’s zelfdeterminatietheorie: competentie, autonomie & relatedness)
- Accesibility universals:
o Gedrag bestaat in andere culturen met gelijkaardige functie (betekenis) en
toegankelijkheid (frequentie)
o Voorbeeld: Objectpermanentie van Piaget (=Besef dat een object nog bestaat ook
wanneer je het niet meer ziet, ontwikkelt rond leeftijd van 8 maanden)
ETNOCENTRISME TEGENGAAN
Etnocentrisme
= andere culturele groepen beoordelen/veroordelen vanuit de eigen cultuur als maatstaf
‘wij’ zijn normaal
Culturele stereotypen: ‘zij’ zijn afwijkend
Vaak ook machtsverhoudingen: ‘wij’ vertellen ‘hun’ verhaal
Tegengaan van etnocentrisme: besef over eigen cultuur/culturen!
- Cultuur beïnvloedt anderen
- Eigen cultuur is ‘onzichtbaar’
Vb. In Noorderse landen laten ze baby’s buiten slapen: voor ons is dit een heel vreemd concept, maar
in die cultuur wordt dat als normaal beschouwd
Psychologie als wetenschap is niet immuun voor etnocentrisme:
- Etnocentrische keuze onderzoeksvragen
Bv. weinig onderzoek naar psychologische gevolgen van ondervoeding
- Etnocentrische concepten / metingen
bv. vertekende maten van ‘autonomie’ of ‘intelligentie’
- Etnocentrische interpretatie van bevindingen
Bv. ‘positive parenting’ als norm
3
, WAT IS CULTUUR?
Veel gebruikte categorieën om cultuur te beschrijven (ui-model):
Veel verschillende definities en blijft onderwerp van debat
- Enkele definities: cultuur is …
o …elk type van informatie dat men doorkrijgt van andere leden van
dezelfde soort via sociaal leren, dat het gedrag van een individu kan
beïnvloeden
o ...een groep mensen die in een gedeelde context bestaan
- Cultuur is dynamisch
- Ook binnen een cultuur is er veel variatie
HET SOCIALE BREIN VAN DE MENS
Is cultuur uniek menselijk? Neen!
- Voorbeelden:
o Groepen chimpansees, duiven en dolfijnen leren unieke manieren om voedsel te
verzamelen
o Orka’s en vogels leren verschillende dialecten
- Maar de mens blijkt uitzonderlijk goed in cultureel leren omwille van ons grote en sociale
brein
Ons brein is groot en sociaal
- 2 fysieke aanpassingen die aanleiding geven tot groter brein:
o Minder energie naar verteren door bereide voeding (van rauw eten kauwen naar in
stukjes gesneden en gekookte voeding)
o Minder spiermassa dan primaten: de mens is een zwakke soort qua spiermassa maar
heeft het brein als voordeel
- Sociale brein:
o We imiteren anderen (vooral zij hoog in status, gelijk aan ons of gedragingen die veel
voorkomen)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ellenvangool. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.