Thomas More Mechelen
Campus Kruidtuin
-
1 BA kleuteronderwijs
Charlotte Van der Heyden
-
Taal 1
Kim Op de Beeck
Hoofdstuk 1: Wegwijs in taalonderwijs op de
kleuter- en hogeschool: doelen en visies?
1. Taal in de bako-opleiding: stellingen, competenties en
doelen
a. 13 doelen in een dozijn
Er zijn 13 doelen met betrekking tot Taal, deze zijn onderverdeeld in 3 groepen
☞ de student in interactie met zijn leerlingen/kleuters
1. gesprekken voeren met leerlingen
2. beoordelen en toegankelijk maken van teksten
3. mondelinge opdrachten geven
4. schriftelijke vragen en opdrachten formuleren
5. een uiteenzetting geven met schriftelijke ondersteuning
6. een schriftelijke evaluatie geven
7. vertellen
8. voorlezen
☞ de student in interactie met volwassenen in en rond de school
9. gesprekken voeren
10. een presentatie houden met schriftelijke ondersteuning
11. schrijven
12. lezen
☞ de student als lerende
13. innoveren en professionaliseren
b. Centrum voor ervaringsgericht onderwijs (CEGO)
Men wil inzetten op Taalontwikkelend lesgeven (TOL), maar hiervoor moet voldaan worden aan 3
voorwaarden:
, 1. je hebt een betekenisvolle/ functionele taalcontext nodig
☞ geen werkblaadjes uit het niets, maar zinvolle/nuttige taakjes
2. als docent/ leerkracht voorzie je feedback/ taalsteun
☞ je hebt minstens 1x feedback nodig om te kunnen groeien
3. je bouwt tijdens je contactmomenten interactie op
☞ met leerkrachten of klasgenoten door vraagstelling, instructies, …
Deze voorwaarden zetten we samen in 3 cirkels, deze zijn ontworpen
door het Centrum voor Taal en Onderwijs (CTO). Zij staan voor
taal- en talentontwikkelend onderwijs.
In een taakgerichte leeromgeving staat het idee centraal dat
studenten al doende leren. Dat leren gebeurt in een veilige
leeromgeving, door betekenisvolle, functionele taken uit te voeren en
door met elkaar in interactie te gaan.
c. Algemene doelstellingen van TAAL
De leraar kleuteronderwijs ondersteunt en stimuleert kinderen in het hanteren van taal als:
☞ communicatiemiddel - luisteren en spreken
☞ expressiemiddel - uiten van persoonlijke gevoelens en gedachten
☞ middel tot denkontwikkeling - vormen van begrippen, verwerven en uitbreiden van kennis van
hun omgeving, fantasie ontwikkeling, spontane taalbeschouwing, …
,Hoofdstuk 2: met een goed kinderboek in elke
hoek - taalhoeken?
De meeste kleuters hebben al belangrijke elementen van hun taalvaardigheid ontwikkeld, voordat
ze naar de kleuterklas komen. Daardoor moet je aansluiten bij dit natuurlijke ontwikkelingsproces.
Taal is er de hele dag: kleuters luisteren naar instructies bij een spel, maken een behoefte duidelijk,
luisteren naar een verhaal, vertellen over zichzelf, …
☞ je hebt als kleuterleerkracht een grote verantwoordelijkheid, je moet alle kleuters, zeker ook
(taal)kansarme en anderstalige kleuters, zo veel mogelijk kansen aanreiken om taalvaardiger te
worden
Om de taal te ontwikkelen en te stimuleren moeten we hun een rijk talig milieu
aanbieden, waarin ze zelf met taal allerlei dingen doen, taal ervaren, ermee spelen,
erover nadenken, …
☞ kinderen stippelen hun eigen weg uit volgens hun eigen tempo en hun eigen
interesses. Door hun nieuwsgierigheid te prikkelen komen kinderen spontaan tot
actief leren, hierdoor kunnen ze nadenken over taal en taalgebruik.
1. Taalhoeken: de verschillende mogelijkheden
Eigenlijk zijn alle soorten hoeken ‘taalhoeken’, want overal komt er wel een of andere factor van taal
aan bod. We onderscheiden drie soorten hoeken:
1. hoeken gericht op taal als instrument
allerlei materialen zoals zand, klei, puzzels, blokken, … worden als het ware ‘taal-materiaal’
voorbeeld: Gerrit speelt met een puzzel, “dan de koe” hoort de juf hem zeggen,
terwijl hij een stukje neerlegt. “En nu het paard” zegt Gerrit en hij zoekt de juiste
plaats voor het paard.
☞ door te handelen leert het kind taal en andersom kan taal, handelingen ondersteunen!
Mogelijke hoeken zijn: puzzelhoek, zandtafel, bouwhoek, …
2. hoeken gericht op scripts
een script is een reeks van samenhangende gebeurtenissen met min of meer vaste spelers en
handelingen.
, voorbeeld: Resi gaat elke ochtend naar de bakker met haar mama, hierdoor kent ze
het ritueel: lopen ernaar toe, het belletje, “Goedemorgen kan ik u helpen”, …
Regelmatig komen er nieuwe woorden (euro, gebakje, …) bij. Zo ontdekt ze dat een
bezoek aan een andere winkel soms hetzelfde is, maar dat er ook verschillen zijn.
☞ hoeken kunnen gericht zijn op scripts, hierdoor leren kinderen niet alleen taal en
communicatie, maar ook leren ze dingen in de wereld beter te ordenen en begrijpen.
Mogelijke hoeken zijn: huishoek, winkelhoek, kappershoek, …
3. hoeken gericht op ontluikende geletterdheid
deze hoeken zijn bedoeld om kinderen met de taal zelf te laten experimenten. Het is een
kennismaking met geschreven en gedrukte letters. Het gaat hier om het besef dat
geschreven en gesproken taal met elkaar verbinden zijn.
Mogelijke hoeken zijn: boekenhoek, schrijfhoek, stempelhoek, …
2. Verschillende soorten hoeken in de kleuterklas
a. Boekenhoek of lekker-liggen-lezen-hoek
Door de permanente aanwezigheid van een boeiende, aantrekkelijke boekenhoek is de drempel
meestal laag genoeg om kinderen spontaan naar een boek te doen grijpen. Bovendien moet een
boekenhoek ook knus zijn: het is een rustig plekje in de klas, maar je moet wel rekening houden met
bepaalde aandachtspunten
☞ inhoudelijke criteria
° variatie qua interessepunten
° variatie qua ontwikkelingsniveau
°variatie qua genre - realistische verhalen, informatieve verhalen, fantasie verhalen, poëzie, …
(ook niet-kleuterboeken kunnen een aanwinst zijn!)
hoe kom je aan boeken voor in de kleuterklas?
- aankoop
- giften (selecteren is nodig)
- lenen van ouders, collega’s, …
- in de bib
☞ praktische criteria
° ongestoord kunnen werken - dus minst drukke hoek
° baken de hoek af - zo geeft het de kinderen een knus gevoel
° er is meer nodig dan kussentjes op de grond, denk maar aan stoelen en tafels (zo gaan
boeken langer blijven leven)
