KLINISCHE PSYCHIATRIE
Lessen en slides
3DE BACHELOR ORTHOPEDAGOGISCHE WETENSCHAPPEN
ACADEMIEJAAR: 2020-2021
,Module 1: Schizofrenie-Spectrum en andere Psychotische Stoornissen
HISTORISCH OVERZICHT
HISTORISCH OVERZICHT
▪ Willekeurige interventies
▪ Aspecifieke bewaring
▪ Specifieke bewaring
▪ Psychosenzorg
▪ Electro-Convulsie-Therapie
▪ Lobotomie
De psychiatrie en zorg omtrent psychosen is veranderd sinds 1960: dan pas zijn we begonnen aan de ‘moderne
behandeling’.
PSYCHOSENZORG
De 1e psychosenzorg bestond uit residentieel verblijf
▪ “Zorg”: voor de 1e keer werd er geprobeerd om echt iets te doen aan het lot van deze mensen
- Er werd voor hen gezorgd, ze waren niet meer de spot v.d. MS.
▪ Systeem van “aangeleerde afhankelijkheid”: hun wereld was de instelling
- Die instellingen waren zeer groot, vaak aan de rand v.d. stad. Dit waren bijna dorpen op zich.
▪ Mensen verloren hun gezonde mentale capaciteiten en coping skills
▪ Therapieën: o.a. koude baden, ergotherapie, bewegingstherapie: “hou de mensen bezig”
- Causale therapieën waren er niet (men probeerde maar), maar het was wel met een goede wil.
▪ Belangrijke rol voor Dr. Guislain Instituut in Gent
- Mensen konden vanaf hun 18 jaar gedwongen opgenomen worden in het Dr. Guislain, tot het
einde van hun leven. Mannen en vrouwen werden hier apart gezet. Men had dus geen kans om
heteroseksuele relaties uit te bouwen.
▪ Psychiaters werden toen de ‘aliënisten’ genoemd (“aliëns”)
ELEKTROSHOCK THERAPIE
▪ 1926: “insult is belangrijk”
- Insult = epileptische aanval
- Deze schokken zorgden ervoor dat mensen met schizofrenie kortdurend beter werden
▪ 1937: Cerletti (toestel)
- Maar, dit was zeer barbaars. De aanvallen waren zo heftig dat ze zelfs ruggenwervels konden
breken of andere spierscheuren oplopen.
▪ Sinds 1940: curariseren (spierverslapping)
- Hierdoor zijn de spieren verslapt tijdens het toedienen v.d. schok → minder bijwerkingen
▪ Beroemde ECT patiënten:
- Ernest Heminghway
- Vladimir Horowitz (pianist)
- Lou Reed
▪ Nog steeds: belangrijke behandeling (ook voor andere aandoeningen: zie verder in cursus)
2
,Module 1: Schizofrenie-Spectrum en andere Psychotische Stoornissen
LOBOTOMIE
▪ Egas Moniz, Portugees neurochirurg
- Heeft Nobelprijs geneeskunde gewonnen (1941)
▪ Gebruikte specifiek leukotoom via boorgat
- Een mes die de witte stof doorsnijdt in de overgang tussen de diepe kernen en de frontale cortex
▪ Effectief, maar bijwerkingen ...
- Bv. verlies van positieve emoties, ontremd/agressief zijn, …
· Hij is in de rug geschoten door één van zijn gelobotomiseerde patiënten → overleden
SYMPTOMEN
DIDACTISCHE OPMERKING
▪ Term “psychotische symptomen” vs. “psychotische stoornissen”
▪ Psychotische symptomen komen meestal voor bij psychotische stoornissen, maar kunnen ook
voorkomen bij stemmingsstoornissen, middelenmisbruik, persoonlijkheidsstoornissen, dementie, …
▪ De meest voorkomende en prototypische psychotische stoornis is schizofrenie
- Kernsymptoom: psychotisch symptoom
- Behandeling: anti-psychotica
SCHIZOFRENIESPECTRUM- EN ANDERE PSYCHOTISCHE STOORNISSEN
Afwijkingen in 1 of meer v.d. volgende 5 symptoomdomeinen (!!!):
▪ Wanen
▪ Hallucinaties “Positieve symptomen”
▪ Gedesorganiseerde denken
▪ Gedesorganiseerde of abnormale psychomotoriek
▪ Negatieve symptomen
Positieve symptomen
▪ = Symptomen die iemand anders niet heeft: “ze zijn erbij gekomen”
- Gedrag + positieve symptomen
- Bv. wanen, hallucinaties, gedesorganiseerd denken
▪ Biochemie: positieve symptomen door een teveel aan dopamine in het limbisch
systeem (mesolimbisch)
WANEN
Definitie
▪ Wanen = denkstoornis (“ik denk dat …”)
▪ Definitie: Vaststaande overtuigingen die niet vatbaar zijn voor feiten die ermee in tegenspraak zijn.
3
, Module 1: Schizofrenie-Spectrum en andere Psychotische Stoornissen
▪ Niet passend binnen cultuur of religie
- Bv. Voodoo: “die geloven dat, dat is een waan” → neen
▪ Zelden heeft de patiënt inzicht in zijn wanen
Frequent voorkomende wanen
▪ Achtervolgingswanen (paranoïde wanen)
- = Iemand heeft de overtuiging dat hem/haar kwaad zal worden berokkend, dat hij/zij zal worden
aangevallen door een persoon, organisatie of andere groep mensen.
- Meest voorkomende waan
- Wordt als zeer bedreigend ervaren
- Bv. Film Hugo en Linda: Hugo denkt dat zijn moeder lid is v.e. geheime dienst en hem iets wil
aandoen
▪ Betrekkingswanen
- = Iemand heeft de overtuiging dat bepaalde gebaren, opmerkingen, signalen uit de omgeving etc.
aan de betrokkene zelf gericht zijn.
- Bv. film Hugo en Linda: Boodschap op TV is specifiek naar Hugo gericht
Minder frequent voorkomende wanen
▪ Grootheidswanen
- = Iemand heeft de overtuiging dat hij/zij uitzonderlijke kwaliteiten, rijkdom of roem bezit
- Bv. film Hugo en Linda: Linda heeft waan dat ze de plannen van atoombom moet bewaken
- Bv. denken dat je de Messias bent (vooral vroeger)
▪ Erotomane wanen (Syndroom van Clérambault)
- = Iemand is er onterecht van overtuigd dat iemand anders verliefd is op hem/haar
HALLUCINATIES
Definitie
▪ Hallucinaties = stoornissen v.d. waarneming
▪ = Zintuiglijke ervaringen die plaatsvinden zonder dat er een externe stimulus is
▪ Zijn levendig en helder, hebben net zo veel kracht en maken net zo veel indruk als normale
waarnemingen, en staan niet onder controle v.d. wil.
▪ Zelden heeft de patiënt hier inzicht in
Indeling: 5 types (zintuiglijke modaliteiten)
▪ Auditieve hallucinaties (voornamelijk)
- Enkelvoudige: bv. bellen, kraken, kauwgeluiden
- Stemmen (meestal):
· Woorden (bv. “moordenaar”, “hoer”) of zinnen en conversaties (meestal)
· Komen uit radio, uit hoofd, uit darmen, uit stopcontact
· In “2e” en “3e”-persoon; resp. tegen en over de patiënt
- 3e persoon: 2 personen die tegen elkaar aan het spreken zijn
· De auditieve gebieden in de hersenen worden effectief actief
· Opletten voor bevelshallucinaties! → hij/zij wordt gedwongen om iets te doen
- 2e persoon, aanzet tot zelfmoord of moord
4
