HC 11 – Psychotische stoornissen bij jongeren
Inhoud
1. De normale ontwikkeling van logisch redeneren en stemmen horen
2. De psychotische stoornissen: kenmerken
- Wanen, hallucinaties en gedesorganiseerd spreken
- Schizofrenie en andere psychotische stoornissen
- Beloop van schizofrenie
3. Differentiaaldiagnose, comorbiditeit en prevalentie
4. Het kwetsbaarheid-stressmodel en risicofactoren
5. Risico voor verdere ontwikkeling
6. Behandeling van schizofrenie
1. De normale ontwikkeling van logisch redeneren en stemmen
horen
Normale ontwikkeling
· Kernprobleem bij een psychose is het gebrek aan reality testing.
– Hallucinatie: stoornis in de waarneming (vaak auditieve hallucinaties:
horen van stemmen die er helemaal niet zijn).
– Waan: stoornis in de interpretatie van de werkelijkheid
– Desorganisatie van denken en gedrag
· Kinderen moeten reality testing nog leren.
Kenmerken van een psychose zien we ook terug komen bij de normale ontwikkeling
van het kind (stemmen horen, …), aangezien kinderen nog moeten leren de
werkelijkheid te begrijpen en op een logische manier te interpreteren.
Normale ontwikkeling en logisch redeneren
Kenmerk van een psychotische episode kan onlogisch redeneren (denkstoornis) zijn:
· Kinderen moeten nog leren om logisch te redeneren.
· Met name de preoperationele fase uit de cognitieve ontwikkeling van kinderen
kenmerkt zich door onlogische redenaties:
- Egocentrisch denken (zaken zien en interpreteren vanuit eigen
stand punt en nog niet kunnen kijken vanuit het standpunt van
iemand anders).
- Animistisch denken (toekennen van menselijke kenmerken en
eigenschappen aan levensloze zaken: vooral te zien in
fantasiespel waarbij kind knuffels gaat beschouwen als levende
personen bv. maan slaap, zon lacht).
- Artificialisme (natuurverschijnselen gaan verklaren vanuit
menselijk of godelijk handelen bv. als mama verdrietig is, gaat
het regenen).
, - Vermenging fantasie en werkelijkheid (onderscheid tussen
fantasie en werkelijkheid nog moeilijk bv. dromen, imaginaire
vriendje).
- Realistisch denken over psychische verschijnselen (dromen
lijken heel echt: moeilijk onderscheidt tussen wat is echt en
wat is niet echt).
Vanaf de leeftijd van 7 jaar zien we dat het kind heel wat sprongen heeft gemaakt in dit
logisch denken/redeneren en neemt ook het bijgeloof in sterke mate af. En dan is er de
overgang naar de volgende fase waarbij het kind zowel logisch kan nadenken, als onlogisch
kan gaan redeneren.
Bv. Bij periode van Sinterklaas. Hij weet dat hij niet bestaat, maar wanneer de periode
aanbreekt dat iedereen er erover bezig is, is het toch weer even echt.
Normale ontwikkeling en hallucinaties
· Kenmerkend aan een psychotische episode kunnen hallucinaties zijn.
· Bekendste voorbeeld is stemmen horen (veelal bij schizofrenie).
- Maar kinderen (en adolescenten en volwassenen) kunnen ook stemmen
horen.
- Betreft 9 procent van de 7- en 8-jarige basisschoolleerlingen heeft al
stemmen gehoord.
• Gaat meestal voorbij.
• Zorgwekkend als:
Ø Kind klaagt over de stemmen en er last van heeft (niet kunnen
concentreren, hoofdpijn van krijgen)
Ø Het kind de stemmen ervaart als afkomstig van iemand anders
die commentaar op hem levert
Normale ontwikkeling en wanen
· Kenmerkend aan een psychotische episode kunnen wanen zijn.
· Opvallend bij wanen zijn de vertekeningen van de werkelijkheid en de achterdocht.
- Maar tijdens de normale ontwikkeling ervaren vooral adolescenten
geïsoleerde vormen van deze vertekeningen en achterdocht.
- 40 procent van de adolescenten gaf dit aan.
- Hangt samen met gevoelens van onzekerheid
tijdens de adolescentie.
Wanneer de adolescentie op een goeie manier doorlopen wordt/alles
vlot gaat zien we dat die onzekerheid gaat verdwijnen en die wanen ook
niet meer voorkomen.
Lichte en geïsoleerde verschijnselen horende bij een psychose, zoals stemmen horen of
wanen kunnen dus voorkomen bij de normale ontwikkeling. Om te kijken of het normaal is
of niet zijn er een aantal criteria die je ernaast kan leggen: ontwikkelingsfase, risicofactoren
(trauma’s, stressvolle gebeurtenissen, middelengebruik, ontwikkelingsproblemen tijdens de
, peutertijd, …). Meisjes scoren hoger op lichte psychotische ervaringen (sneller achterdocht,
paranoïde wanen) vooral de grootheidswaan zien we hier vaker.
2. De psychotische stoornissen: kenmerken
Psychose is een overkoepelend begrip.
De termen psychose en schizofrenie worden vaak door elkaar gebruik, maar zijn niet
hetzelfde.
! Schizofrenie is een specifieke stoornis die vaak een psychose als kenmerk heeft!
Een psychose is een symptomencluster, waarin er bv. hallucinaties en wanen zijn. Maar een
psychose kan ook voorkomen bij andere stoornissen dan bij schizofrenie.
Bij een psychose leeft de cliënt in zijn/haar eigen realiteit.
· Gebrek aan reality testing (realiteits toetsing) realiteit wordt anders ervaren en
geïnterpreteerd.
· Vrijwel altijd gepaard gaand met hallucinaties en wanen
Een psychose is een heel ernstige stoornis waarbij de realiteit van de persoon en het contact
met de realiteit verstoord is.
‘Achter’ de psychose ligt een psychische stoornis/problematiek, zoals:
· Schizofrenie
· Bipoleite-1-stoornis (bv. in een manische fase grootheidswaan hebben)
· Middelenmisbruik
Binnen de psychotische stoornissen zien we 4 hoofdcategorieën van symptomen:
1. Wanen en hallucinaties (positieve symptomen) (positief wil hier niet zeggen goed, maar
wil zeggen dat er iets bovenop komt. Zaken die bij een gewone persoon niet aanwezig zijn,
komen bovenop het normale).
2. Motivationele beperkingen (negatieve symptomen) (kenmerken die afwezig zijn bij
mensen met een psychotische stoornis, bv. gebrek aan motivatie, zelfzorg, …)
3. Neurocognitieve beperkingen
· Verminderde geheugenfuncties
· Aandachtsproblemen
· Gebrek aan cognitieve samenhang (bv. logische samenhang is de spraak)
· Minder goed functionerend executieve functies
4. Affectieve disregulatie (gaan we niet echt op in)
1, 2 en 3 zijn onderdelen van schizofrenie (deze gaan we verder bekijken)
1 is hier de psychose dus een onderdeel van schizofrenie
! Het is ook zo dat de symptomen van de 4 hoofdkenmerken telkens altijd samen
voorkomen, kan perfect zijn dat een persoon bv. alleen positieve symptomen ervaart.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper janademoek. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,59. Je zit daarna nergens aan vast.