Gezinssociologie – Els Vos
Inhoud
Wat is gezinssociologie?.....................................................................................................................3
Hoofdstuk 1: Het gezin als maatschappijkritiek? Een kritische reflectie op de gezinswaarden..............3
Wat is er verandert in het gezin?........................................................................................................3
Ieder zijn gezin....................................................................................................................................4
Zichzelf ervaren via een wij-gevoel van het gezin...........................................................................4
Gezinswaarden bij de merel...........................................................................................................4
Gezin als symbolisch universum.....................................................................................................5
Gezin als koekoeksinstitutie...........................................................................................................5
Hoofdstuk 2: Het gezin in een veranderende samenleving....................................................................5
1. Enkel centrale begrippen in de gezinssociologie............................................................................5
Wat is gezinssociologie...................................................................................................................5
2. Een samenleving in verandering.....................................................................................................6
Hoe sociale banden versterken in tijden van individualisering...........................................................9
3. Veranderingen in het gezin.............................................................................................................9
3.1. functieverschuivingen..............................................................................................................9
3.2 Relaties in gezinnen................................................................................................................10
Structurele onverschilligheid........................................................................................................12
Transnationale gezinsrelaties, naar een veelvoud van familiemodellen.......................................13
3.3 Intrafamiliaal geweld..............................................................................................................13
Hoofdstuk 3: Echtscheidingen en veranderende gezinsvormen.......................................................16
1. Echtscheidingen........................................................................................................................16
1.1. Verklarende factoren voor echtscheiding..............................................................................16
1.2. maatschappelijke gevolgen van echtscheiding......................................................................17
1.3. Scheiden in meervoud, een multi-actorpersprectief.............................................................17
2. Nieuwe gezinsvormen: normalisation of diversity........................................................................21
2.1. Het monogame huwelijk........................................................................................................21
2.2. Cohabitatie............................................................................................................................21
2.3. LAT – relatie...........................................................................................................................21
2.4. Holebi-gezin...........................................................................................................................22
2.5. Eenoudergezin.......................................................................................................................22
2.6. Alleenstaande........................................................................................................................22
, 2.7. Nieuw samengestelde gezinnen en mikadogezinnen............................................................22
2.8. Gemengde gezinnen..............................................................................................................23
2.9. Wereldfamilies.......................................................................................................................23
2.10. Gezinnen die zorgen............................................................................................................23
2.10. Meergeneratiewonen..........................................................................................................25
Hoofdstuk 3: gezin en arbeid................................................................................................................25
1. Arbeid en tijd................................................................................................................................25
De industriële tijdsorde................................................................................................................26
Flexibilisering................................................................................................................................26
Arbeidsparticipatie van de vrouw: het anderhalf verdieners-model............................................26
2. Consumentisme............................................................................................................................27
Flexibele economie.......................................................................................................................27
Emancipatie van de consument en vadermoord in de adolescentenmaatschappij......................27
In de adolescentenmaatschappij zijn alle leden even oud...................................................................28
3. Mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt, blijvende ongelijkheid................................................29
4. De combinatie van gezin en arbeid...............................................................................................29
Betaalde arbeid en gezinstaken: kwantitatief en kwalitatief onderzoek......................................29
Gevolgen voor de kinderen?.........................................................................................................30
Voor de kinderopvang is er nood aan professionalisering en duurzaamheid...............................30
Eenoudergezin en arbeid, een kwetsbare relatie.........................................................................30
Hoofdstuk 4: de vergrijsde samenleving...............................................................................................30
1. Vergrijzing en ontgroening...........................................................................................................31
Oorzaken van de bevolkingsveroudering......................................................................................31
2. Diversiteit bij ouderen..................................................................................................................31
3. Emanciperende kijk op ouder worden..........................................................................................31
4. Bezorgdheid over de zorg voor ouderen......................................................................................32
5. Het belang van sociale participatie en isolatie van ouderen.........................................................32
Groeiende kans op isolatie bij (hoog)bejaarden?.........................................................................33
6. Een samenleving voor alle seizoenen?.........................................................................................34
Naar een nieuwe kijk op generaties..............................................................................................34
Een nieuw intergenerationeel pact...............................................................................................35
Een nieuwe maatschappelijke solidariteit....................................................................................35
Een nieuwe opvatting van werk....................................................................................................35
Afbeelding merel een mens is niet alleen cultuur, maar ook biologisch
, Cultuur en natuur verbonden met elkaar
Ook belangrijk van gezond te zijn
van alle instituties draagt het gezin (samen met de taal) het meest de stempel van zijn
gemengde biologisch-culturele oorsprong
o het valt niet meer uit te maken wat aan het gezin ‘natuurlijk’ is en wat ‘cultureel
het gezin is een co-evolutionaire hybride
net zoals de taal
Stereotypen gezinnen: mama, papa, jongen, meisje die gelukkig zijn
Gezinnen kennen echter ook problemen
Wat is gezinssociologie?
Micro: het gezin
Meso: buren, school, werk van mama/papa (afstand,…)
Marco: economie (consumeren) -massaconsumptie consumptie wordt groter dus ook de
economie
Hoofdstuk 1: Het gezin als maatschappijkritiek? Een
kritische reflectie op de gezinswaarden
(!) Gezin als maatschappijkritiek: een kritische reflectie over gezinswaarden/gezinsdeugden
vb. parkingen afschaffen meer auto’s onveilige lucht voor kinderen
o Gezinswaarden/deugden:
Genegenheid
Vreugde
Medeleven
Tederheid
Liefde
Bezorgdheid
Smart
= droefenis, lijden dat je kind niet perfect is
Berusting
= aanvaarding van de personen, je legt je neer bij de feiten
Opoffering
Trouw
Ootmoed
= nederigheid : niet alles gaat goed in een gezin
Wat is er verandert in het gezin?
Vroeger:
o Gezin werd genoemd als de hoeksteen van de maatschappij/ gezin is heel belangrijk,
want zij moeten het doen later als opvoeder/leerkracht,… maatschappij: gebouwen
, Nu:
o Maar de maatschappij verandert zodanig dat de functie van het gezin anders wordt
stromende samenleving
Stroom, een wirwar stromen
Stromen van alles en nog wat
o Van kennis, informatie, kapitaal, arbeid, verkeer, migranten,
toeristen, diensten, hulp,…
Nu is alles mobiliteit en flexibiliteit
o Heel wat gezinnen komen te midden van die turbulentie onder druk te staan
o Het kost aardig wat moeite om huishouden, opvoeding en zorg te combineren met
de eisen van flexibel werk en met de verlokkingen van de consumenten- en
mediacultuur
Vb. er is meer stress (combinatiestress)
o Stress bestaat nog niet zo lang, maar toch kennen jonge kinderen dit al
Onzekerheid nu: blijven ze samen?,…. Wat staat ons te wachten
Vertrouwen is weg niemand begint met een rustide vertrouwen
De oude, vertrouwde modellen van wat een gezin is of zou moeten zijn, zijn voorwerp van
spot geworden, of gelden als een jarenvijftignostalgie
Ouders zijn al blij dat ze de week georganiseerd krijgen zonder dat er al te veel fout loopt
o Vaak hebben ze het gevoel achter de feiten aan te hollen
Dat zorgt voor spanning en stress en verhoogt de kansen op barsten of breuken in het gezin
Ieder zijn gezin
Het allerbelangrijkste : je gezin
o Wordt het meest bedreigd
Indexicaliteit: je gezin/mama/papa is onvervangbaar/deel van je identiteit/er is maar één ik,
één gezin
Ieder wordt geboren in ‘zijn’ eigen gezin
o De grond waarop je geboren wordt, het land, het huis, de erfenis kan je allemaal
weggeven of kwijtraken, maar niet het gezin waarin je geboren bent
Zichzelf ervaren via een wij-gevoel van het gezin
Oerervaring van het kind: de wereld behoort hem toe
o Als pasgeborene leef je in de heerlijke roes dat de wereld van jou is
o Maar je ontdekt beetje bij beetje, en telkens opnieuw, hoe vreemd en onverschillig
de wereld is en hoe weinig ze zich aan jou gelegen laat liggen
Eerst was er ‘ons’, voordat je een ‘ik’ had
Dat helpt om de wereld tot jouw plaats te maken
Zoals in Asterix, de Galliër: de kleine nederzetting van het gezin, biedt weerstand tegen de
wereld daarbuiten
Ontdekken dat de wereld vreemd is en jou niet toebehoort, is essentieel voor ieders
geestelijke en sociale ontwikkeling
Gezinswaarden bij de merel
Gezinswaarden vindt zijn oorsprong bij de merel in de tuin
Bezorgdheid om de kleintjes, toewijding, genegenheid, tederheid, opofferingsbereidheid,
bescherming tegen de buitenwereld, het aanleren van essentiële vaardigheden
o Opdat ze later zelf hun weg kunnen gaan
Centrale gezinswaarden zijn niet door mensen bedacht
