Samenvatting Thema's Maatschappijleer (rechtsstaat) voor HAVO
Alles voor dit studieboek (128)
Geschreven voor
Middelbare school
HAVO
Maatschappijleer
4
Alle documenten voor dit vak (639)
Verkoper
Volgen
eliseboer
Voorbeeld van de inhoud
Parlementaire democratie
1 | Wat is democratie?
Politiek = het nemen van allerlei besluiten om het land te besturen.
De invloed van politici op zaken die van algemeen belang zijn:
- Welvaart (voldoende banen voor jongeren)
- Volksgezondheid (wegwerken van wachtlijsten in ziekenhuizen)
- Infrastructuur (aanleg en onderhoud bruggen, wegen)
- Onderwijs (veranderen van examen eisen)
- Buitenlandse betrekkingen (uitzenden militairen voor vredesmissie)
- Openbare orde en veiligheid (inzetten meer politieagenten)
Democratie= een bestuursvorm waarbij de bevolking direct of indirect invloed uitoefent op de
politieke besluitvorming.
Referendum= kiesgerechtigde burgers mogen rechtstreeks stemmen over een politiek vraagstuk of
wetsvoorstel.
Nederland: indirecte democratie = parlementaire democratie = gekozen vertegenwoordigers in een
parlement.
Kenmerken Parlementaire democratie:
• Burgers hebben politieke grondrechten
o Alle Nederlanders vanaf 18 hebben het recht om te kiezen & verkozen te worden.
o Iedereen mag een politieke partij of vereniging oprichten.
o Iedereen mag demonstreren of op een andere manier zijn mening uiten.
• Regels over politieke besluitvorming in de grondwet:
o De regering en het parlement maken samen de wetten.
o Wetten gelden pas als een meerderheid in het parlement daartoe besluit.
• Ondanks meerderheidsprincipe wordt ook rekening gehouden met minderheden.
(Grondrechten kunnen hierdoor niet zomaar worden afgeschaft.)
• Persvrijheid. Journalisten bepalen zelf waarover en op welke manier ze berichten schrijven.
(Zonder toestemming van de overheid = betrouwbare en onafhankelijke info)
Dictatuur= alle macht is in handen van 1 persoon of een kleine groep mensen.
Fascisten zijn sterk nationalistisch en wijzen de democratie af.
Religieuze dictatuur = (Iran) de machtsuitoefening is volledig gebaseerd op de islamitische
wetgeving.
, • Geen machtenscheiding. Alle macht is in handen van 1 of een kleine groep. -> willekeur,
rechters worden gecontroleerd door dezelfde machthebbers.
• Grondrechten worden niet gerespecteerd. Geen vrije meningsuiting of mogelijkheid tot
protest.
• Geen vrije pers. De overheid beoordeelt soms vooraf alle publicaties = censuur.
• Oppositiepartijen zijn vaak verboden.
• Een grote politieke rol voor de militairen. Om verzet van het volk te onderdrukken.
• Meestal sprake van verkiezingsfraude. Schijnverkiezingen om hun macht te legitimeren.
• De regering kan snel en efficiënt besluiten nemen. Want niet/nauwelijks oppositie.
2 | Politieke stromingen
Ideologieën
Ideologie= een samenhangend geheel van ideeën over de gewenste inrichting van de samenleving.
1. Welke waarden en normen staan centraal?
a. Waarde = een uitgangspunt dat mensen belangrijk vinden in hun leven. Bijv.
Gelijkheid.
b. Normen = regels over hoe je je op grond van een bepaalde waarde behoort te
gedragen. Bijv. Rijken moeten meer belasting betalen.
2. Wat is de gewenste rol van de overheid op sociaaleconomisch gebied?
a. Links = Een sterke actieve rol van de overheid op het gebied van economie,
uitkeringen, onderwijs en gezondheidszorg. Ongelijkheid verminderen.
b. Rechts = zo weinig mogelijk bemoeienis van de overheid op sociaaleconomisch
gebied. Mensen zelf verantwoordelijk voor een beter bestaan.
c. Tussen links en rechts in = Politieke midden.
Liberalisme
Ideaal was persoonlijke en economische vrijheid.
NU:
VOOR de vrijemarkteconomie. Overheid speelt een kleine rol op sociaaleconomisch gebied en
beperkt zich tot kerntaken als defensie en bestrijding van criminaliteit. Rechts
Socialisme
Socialisten wilde een einde maken aan armoede en ongelijkheid.
• Communisten wilden dat arbeiders door een revolutie alle macht zouden overnemen.
• Sociaaldemocraten wilden via verkiezingen in de regering komen en dan hervormingen
doorvoeren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper eliseboer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
