Mediarecht samenvatting
Mediarecht, vrijheid van meningsuiting en mediavrijheid
Wat is mediarecht?
Mediarecht = het geheel van regels en beginselen die van toepassing zijn op het fenomeen ‘media’ in
de ruimste zin van het woord. Het heeft betrekking op zowel oude als nieuwe media en op zowel
verspreiders als makers van de boodschappen. Het moet heel snel evolueren.
De verspreiders en makers kunnen samenvallen: Telenet die ook een Youtube kanaal start.
Mediarecht is heel complex:
Er komen continu nieuwe uitdagingen en ontwikkelingen:
o Door de liberalisering van de markt: meer spelers, concurrentie conflicten,…
Liberalisering = vroeger was er maar 1 zender (BRT), deze kon doen wat hij wou. Nu is
er meer concurrentie omdat er meerdere zenders zijn en meerdere schakels in de
keten zitten.
o Door technologische ontwikkelingen: reclame doorspoelen, gegevens verzamelen
business model in gevaar.
Er zijn conflicterende belangen:
o Vrijheid van meningsuiting is het grondprincipe <--> andere grondrechten.
Je kan met de vrijheid van meningsuiting andere schaden.
Vrijheid van meningsuiting tegen haatspraak, privacy, rechten van kinderen,…
Regels van verschillende OH: je moet weten wanneer je welke moet gebruiken
o Vlaanderen: mediadecreet
o BE: bescherming persoonsgegevens, auteursrechten
o EU: vrije concurrentie, vrijheid van verkeer, bescherming persoonsgegevens
(belangrijkere speler)
o WHO: auteursrechten
Vrijheid van meningsuiting
Vrijheid van meningsuiting = totale vrijheid om te zeggen, schrijven, publiceren,… wat je wil. TENZIJ
het verboden is: dictatuur
We hebben dus mediarecht omdat de vrijheid van meningsuiting grenzen heeft. Er zijn regels die
voor elk medium gelden, maar er zijn er ook veel die enkel voor radio en tv gelden.
Vrijheid van anderen: privacy, gelijkheid,… wetgeving inzake laster en eerroof, ‘hate
speech’,…
Algemeen belang: pluralisme (versch. meningen) , eerlijke concurrentie,… mediadecreet
1. Bronnen = waar?
Als 1e stond de vrijheid van pers en meningsuiting in de Amerikaanse grondwet, daarna is die pas
naar BE gekomen in 1831. (BGW art. 19, 25, 150, art. 10 EVRM)
In de VS kan je niet veel verbieden, daar zijn ze heel gesteld op die vrijheid van meningsuiting:
skokie case
, Principe van de cascadeaansprakelijkheid = getrapte verantwoordelijkheid/watervalsysteem als je
iets publiceert waar in de inhoud iets instaat wat niet kan, dan kan enkel de auteur vervolgt worden.
Als deze anoniem is kan de uitgever pas vervolgt worden, dan pas de drukker, verspreiders,… dit
voorkomt dat burgers elkaar gaan censureren, zodat de uitgever wel dingen wil drukken. Is zowel
strafrechtelijk als burgerrechtelijk (art. 25 BE GW)
2. Grondslagen = waarom?
Instrumentele grondslagen: focust op gunstige gevolgen
Vrije meningsuiting draagt bij tot de individuele zelfontplooiing, tot de democratie
(persvrijheid) en de waarheid. Handyside, fatullayev t. Azerbeidjan
Deontologische grondslagen: waardevol op zichzelf ongeacht de gevolgen ervan
Het is geen middel, maar een doel op zich. Het is een essentieel onderdeel van een
rechtvaardige samenleving. De OH moet zijn burgers behandelen als autonome en rationale
wezen met respect voor hun menselijke waardigheid.
3. Toepassingsgebied = wat valt onder de vrije meningsuiting?
BE geeft hier een zeer ruime interpretatie aan.
Inhoud: alle mogelijke categorieën van informatie en ideeën: politiek, artistiek, histoirisch,…
Politieke opinie en persvrijheid zijn bijzonder beschermd omdat een politicus meer kritiek
moet verdragen: Lingens t. Oostenrijk
Er moet een onderscheidt worden gemaakt tussen feiten en waardeoordelen.
Vorm: beschermd alle mogelijke media, zelfs non-verbale handelingen (protestacties)
Persvrijheid/mediavrijheid = een toepassing van vrijheid van meningsuiting op de ‘pers’/’media’. Dit
is bijzonder beschermd in grondwet en rechtspraak EHRM.
Journalisten hebben bepaalde privileges:
bronnengeheim tenzij rechterlijke tussen komst, als de info enkel zo kan worden verkregen
of als het cruciaal is voor het voorkomen van bepaalde ernstige misdrijven.
Maar ook zwaardere verantwoordelijkheden:
controle op waarachtige info, recht op antwoord en ze mogen niet anoniem publiceren.
Journalist = iemand die een opleiding heeft gedaan ervoor (professionalisme) en die het als job
uitoefent (werk). Maar het is eerdere een functionele benadering, men bekijkt het geval per geval.
Ook andere personen kunnen sterke bescherming genieten en zwaardere verplichtingen moeten
naleven, maar ze kunnen geen zwaardere verplichtingen krijgen. In het EU-recht is die functionele
definitie nog ruimer: Buivids
4. Beperkingen = hoe ver?
Beperkingen op de vrijheid van meningsuiting: algemeen
Beperkingssystemen: (rechter moet ze tegelijk toepassen)
We moeten beide systemen combineren en gaan voor de ruimste rechtsbescherming.
EVRM: algemene, inhoudelijke beperkingen