Samenvatting deeltje 'aanvankelijk lezen' van het tweedejaarsvak onderwijskunde 4 (OWK4) binnen de opleiding lager onderwijs te vives Brugge. Let op: deze samenvatting is gemaakt in het jaar !
Wat is ‘aanvankelijk lezen’
= de periode of fase in het leesonderwijs, die leerlingen nodig hebben, om zelfstandig korte zinnen te
lezen, waarin nieuwe woorden van een eenvoudige structuur voorkomen
1) Decoderen: ontsleutelen
2) Begrijpen: bijeenrapen van betekenissen
= eerder spontane proces dat bij kleuters = expliciete taalactiviteiten die voorbereiden op
optreedt in verband met lezen en schrijven lezen
→ binnen niet-schoolse activiteiten of open → gesloten doelstellingen
leersituaties
→ lopen vaak door elkaar en vullen elkaar aan
1
, Aspecten van taalverwerking bij kleuters
Communicatieve vaardigheden: spreken, luisteren, lezen en schrijven
- Spreken en luisteren worden spontaan gebruikt
- Schriftelijke communicatie: gebruik van pictogrammen
Omvang van woordenschat
Dagelijks woordenschat uitbreiden:
• Passief: horen woorden en leren betekenis in context
• Actief: gebruiken van nieuwe woorden
→ tijdens dagelijkse omvang tussen kinderen en ouders, broers en zussen…
• Op school door taalactiviteiten: voorlezen, vertellen… → imiteren!
Inzicht in verhaalstructuren
Door verhalen voor te lezen, leren kleuters verhaallijnen volgen
→ voorstellen personages en gebeurtenissen
Algemene vaardigheden waarover kind moet beschikken om te beginnen met lezen en schrijven:
• Woordenschat
Bezitten + voorstelling maken van het woord
• Concentratievermogen
Focussen om heel kleine verschillen te horen en zien
• Zich aan de regels kunnen houden
Vb. leesrichting
• Beroep doen op je geheugen
Klanken in de juiste volgorde onthouden om woord in zijn geheel te lezen en zin juist te
interpreteren
• Niveau van visuele discriminatie
Kleinen verschillen tussen letters opmerken
Specifieke vaardigheid voor lezen:
• Taal als een systematisch patroon van klanken
2
, Leesvoorwaarden
Kennismakingsfase
- Ontdekken dat lettertekens en woorden iets te maken hebben met dingen en
gebeurtenissen in de wereld waarin zij leven
- Idee krijgen van het leesgedrag, activiteiten en processen die daarbij een rol spelen
Zingeving: beseffen dat de tekens van de geschreven tekst een betekenis hebben en dat via lezen
achterhaald kan worden
Fase van alfabetisch principe
Ons schriftsysteem is een klankschrift: grafemen (lettertekens) verwijzen naar fonemen (klanken)
• Kennismaking met visuele aspecten
Visuele discriminatie: zien dat afzonderlijke letters van elkaar verschillen of overeenkomen.
Onderscheid maken tussen letters en lettercombinaties
Vb. zoek dezelfde letterstempel en stempel het woord na, wat hoort niet in de rij?
Visuele objectivatie: het visuele woord kunnen loskoppelen vh inhoudelijke vh woord
Vb. Wat is het langste woord? (prent van reus en kabouter)
• Kennismaken met auditieve aspecten
Kleuters beheersen de leesvoorwaarde (auditieve) objectivatie nog niet
= het richten op de vormaspecten van een woord; het kunnen losmaken van het
inhoudelijk aspect van het woord; taal los zien van de betekenis
Kleuters zijn wel gevoelig voor rijm → laten ontdekken dat gesproken woorden uit klanken
bestaan: hak-en plak spelletjes (auditief)
= oefeningen op leesvoorwaarden: auditieve analyse en synthese
auditieve discriminatie: horen van klankovereenkomsten of- verschillen
oefenen aan de hand van rijmpjes, versjes, verhalen
3
, Letterkennis
Invloed op latere leessucces:
Het fonologisch bewustzijn = de bekwaamheid om klanken te herkennen, ermee te manipuleren
en erover te reflecteren
- Isoleren van klanken (Wat is het kopje van ‘roos’?)
- Analyseren van fonemen (Welke klanken hoor je in het woordje ‘mot’?)
- Schrappen van foneem (Welk woord blijft er over als je ‘m’ wegneemt uit het midden van lamp?)
- Specifiëren van weggelaten foneem (Wat hoor je niet meer in ‘eet’ wat je wel hoort in ‘meet’?)
Minder aantoonbaar:
- Auditieve synthese (ik zeg de aparte klanken ‘m’, ‘o’, ‘t’, welk woordje heb je dan?)
- De visuele voorwaarden (vb. visuele analyse): zowel een verband met latere leessucces,
maar ook met het latere rekenen
Wanneer kunnen kinderen lezen?
De elementaire leeshandeling
Als kinderen in een woord de verschillende grafemen (letters) snel en goed kunnen omzetten in
fonemen (klanken) en die fonemen zonder veel moeite tot een woord verbinden, er een betekenis
aan geven, kunnen ze in principe lezen
De elementaire leeshandeling
→ Spellend lezen = belangrijke tussenstap omdat het een vorm van lezen is die bij de
woordherkenning gebruik maakt van de kleinste elementen (afzonderlijke grafemen)
1. Werken van links naar rechts
2. Analyse van een woord in grafemen m ui s (visuele analyse)
3. Koppelen van het juiste foneem aan het grafeem m/ui/s verklanken
4. Onthouden van afzonderlijke klanken in de juiste volgorde (in het KTG)
5. Verbinden van fonemen tot een woord / muis (auditieve synthese)
6. De betekenis van het woord (her)kennen (betekenisaspect)
→ ! lezen van eenvoudige, korte, klankzuivere en éénlettergrepige woorden !
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper keylaacke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,19. Je zit daarna nergens aan vast.
