BELGISCHE MEDIA
HOOFDSTUK 1: MASSAMEDIA ALGEMEEN
1.1 Het begrip ‘massamedium’
Inleiding
Wat is massamedia?
- Technische hulpmiddelen om het aanbieden van boodschappen sneller en op grotere schaal
te laten verlopen
- Sneller te laten verlopen → tijdverschil overwinnen (coderen van boodschap)
- Grotere schaal → afstand in de ruimte overbruggen (vroeger postduif)
Het begrip ‘massa’
- Massacultuur: VTM 1989 VS elitecultuur: neerkijkend
→ massa werd vaak als gevaar van de elite gezien
- In de massamaatschappij speelden massamedia als dagbladen en televisie een belangrijke
rol
- Vandaag → de neutrale verzamelnaam voor alle individuele leden van verschillende soorten
publieksgroepen
- Massacommunicatie → boodschap is openbaar, voor iedereen toegankelijk
Herbert Blumer
- Onderzoek naar de invloed van massacommunicatie
- Groep (10p), menigte (50p), publiek (1000p), massa (iedereen)
GROEP MENIGTE PUBLIEK MASSA
Graad van Hoog Vrij hoog Matig → leden Laag
interactie zijn verspreid
Oorzaak of Gemeenschappelijke Tijdelijk Onderwerp dat ter Van buitenaf
voorwerp van doelstellingen en gegeven discussie wordt georganiseerd
belangstelling waarden gesteld
Controle / Hoog maar informeel Laag / extern Matig / informeel Extern /
organisatie en informeel manipuleerbaar
Bewustzijnsniveau Hoog Hoog maar Veranderlijk, Laag
vluchtig matig tot hoog
Injectienaald- of stimulus-reponstheorie
- Televisieboodschappen hebben direct effect op de ontvangers
→ passieve en actieve ontvangers
- Elk individu heeft zijn eigen persoonlijke behoefte (veelkoppig)
Het begrip ‘medium’
- Kanaal → fysieke, materiële en technische vorm van de drager van de boodschap, technische
doorgeefluik (beeldscherm, papier, kabel, …)
- Medium → mediaorganisatie (uitgever) of drager van mediacontent (krant, blog), gebruik
zender en ontvanger staat centraal gaat om voorbrengen van de boodschap
1.2 Functies van de massamedia
- Berichtgeving / nieuws / informatie
- Opinievorming / commentaar
- Cultuuroverdracht / educatie → Dokter Bea
- Ontspanning / amusement → The Masked Singer
- Expressiefunctie → wat er leeft bij de bevolking, t.o.v. de regering
- Kritiekfunctie / waakhondfunctie → de media bekritiseren
1.4 Concentratie
Concentratie, crossmedialiteit en convergentie …: het kluwen ontrafeld
,Concentratie
- Samensmelten van 2 of meerdere industriële of commerciële eenheden om een grotere
entiteit te vormen
- Oligopolistische trend → neemt steeds meer toe in België, situatie waarbij slecht enkele
groepen de markt controleren
Crossmedialiteit
- Eenzelfde mediamerk of mediacontent beschikbaar stellen via verschillende mediavormen
- Internet televisie
→ 2B veranderd naar Q2, VTM Nieuws verwijst naar HLN.be
Convergentie
- Traditionele platformen groeien naar elkaar toe waardoor een mengvorm ontstaat zonder
duidelijk onderscheid tussen de originele platformen, trend naar nieuwe geavanceerde
vormen
- Internet → web / tv <- televisie
→ via digitale tv naar radio luisteren, VTM GO (later herbekijken)
Nieuwe spelers
- Door de ontwikkeling van de traditionele markt komen er nieuwe spelers en dus concurrentie
voor de traditionele spelers, waardoor traditionele spelers zich moeten aanpassen
Media werken samen
- Technische samenwerking → onafhankelijke bedrijven helpen elkaar
- Publicitaire samenwerking → overeenkomst om betere reclametarieven te kunnen aanbieden
(interne en externe regie)
- Redactionele samenwerking → uitwisselen van artikels, audiovisuele coproducties
- Financieel-juridische samenwerking → aandelenpakket die wordt verkocht door andere
onderneming (fusie, integratie, joint venture)
Vormen van concentratie
Horizontale concentratie
- Wanneer verschillende merken of bedrijven binnen eenzelfde sector samengaan
→ 2 kranten die tot eenzelfde sector gaan behoren
Verticale concentratie
- Concentratie van diverse spelers in productieketen om controle over het gehele
productieproces te hebben
→ Devijvermedia (vier, vijf en zes) overgenomen door Telenet
Cross mediale concentratie
- Over verschillende mediumtypes heen, mediagroepen richten niet enkel op kranten maar ook
op televisie, radio en internet
→ Telenet neemt ook radio op naast al hun Tv-groepen
Concentratie over landsgrenzen
- Mediaconcentraties gaan soms ook voor buitenlandse medium
→ Roularta is zeer sterk in Frankrijk (halen daar veel omzet).
Argumenten pro en contra concentratie
PRO CONTRA
Overleven van zwakkere titels Minder pluriformiteit, verschraling
, Middelen, knowhow samenbrengen Monopolisering van informatie, afhankelijk van
kapitaal
Schaalvergroting → lagere kosten Wat met een kleinere publiek?
Sterker internationaal Geen nieuwe initiatieven meer?
Invloed marketingafdeling
Grottere groepen → machtspolitiek
Belangenvermening
Overheidsmaatregelen
- Concurrentie tussen mediabedrijven monitoren en in goede banen leiden
- Belgische Mededingingsautoriteit
1.5 Het mediabeleid in België
Inleiding
- Mediabeleid van Vlaanderen en Wallonië wordt uitgewerkt in een beleidsbrief
- Regeerakkoord → beleidsnota → beleidsbrief
- Beleidsnota → 1 keer per regeerperiode, punten voor komende vijf jaar
- Beleidsbrief → 1 keer per jaar, update, aandachtpunten
Media zijn
- Economische producten → mediabedrijven zijn commerciële bedrijven die door verkoop van
mediaproducten winst willen halen, willen continuïteit of groei van onderneming veilig stellen
- Culturele producten → hun inhoud heeft maatschappelijke lading, content die publiek
informeert. Bijdrage tot in stand houden democratie, spiegel van eigen samenleving met eigen
identiteit
Minister van media
- Vlaamse gemeenschap (VRT) → Benjami Dalle (CD&V)
- Franse gemeenschap (RTBF) → Bénédicte Linard (Ecolo)
- Duitstalige gemeenschap (BRF) → Isabelle Weykmans (BFF)
= openbare omroepen zijn een van de belangrijkste bevoegdheden
Mediabeleid 2014-2019
- Aandacht voor mediagebruiker in het mobiele en digitale tijdperk
- Inzetten op digitale technologie als motor van groei en verandering
- Verzekeren van een divers en kwalitietsvol aanbod
- Transparante, effectieve en afdwingbare spelregels
De federale mediabevoegdheden
- Persvrijheid
- Auteursrecht
- Telecommunicatie
- Economische aangelegenheden ook relevant voor media (Bv. Mededinging)
De Europese Unie (derde speler media), de bevoegdheden ervan:
- Audiovisuele richtlijnen: beheerst door 167 en 173 v/h Verdrag betreffende de werking EU.
- Subsidie/subsidieprogramma
- Eerbiediging van de persvrijheid
Het Vlaamse mediabeleid
- Regeerakkoord
- Beleidsnota → wat er in het regeerakkoord staat, maar veel concreter. Datgene wat ze willen
bereiken tegen (datum) op vlak van media
- Beleidsbrief → update beleidsnota, bevat wat er al is bereikt en waar ze in de volgende
periode aan zullen werken.
De maatregelen tegen concentratie
- België heeft geen specifieke wetgeving voor mediaconcentratie, mediagroepen die een fusie
aangaan moeten dat wel melden
→ Europese Commissie