Dit is een samenvatting van het vak 'Pedagogische Filosofie'. Deze samenvatting behandeld de thema's: individualisme, vrijheid, mensbeeld en identiteit.
Thema 1: indivdiualisme –
(on)afhankelijk individu
1. Introductie
A. Het onafhankelijk subject
Dominante visie samenleving: individu neemt onafhankelijk beslissingen
Gevolg: individueel verdienste en schuldmodel
Niet altijd zelf keuzes gemaakt (bv. Toen we klein waren)
2. Het onafhankelijk subject (individualisme)
Subject = jezelf: dat was onder alle veranderingen hetzelfde blijft (het onderliggende)
Vandaag vanzelfsprekend onafhankelijk subject
Keuzesamenleving (school, carrière, partner…)
Beeld: je moet zelf keuzes maken
o Teveel leunen op anderen? = zwakte
! onafhankelijk subject = ‘uitzonderlijk’ in geschiedenis => vroeger: gevaarlijk zelf keuzes maken
A. Descartes en de ontdekking van het subject
René Descartes (17e E): vader moderne filosofie
Wil net zoals in de wetenschap vooruitgang
Geneeskunde
Astronomie
Wiskunde
…
o Wetenschap vertrekt vanuit zekerheiden
Breuk gezorgd :
o Roept iedereen op om zelf te denken
Geloof/traditie ≠ fundament denken =>breekt met tradities/geloof
Methode: vertrekken vanuit zekerheden
o => waarvan je zeker van bent en niet over twijfelt
I. Descartes’ twijfelexperiment
Doel: zoektocht zekerheden
Methode: gaat aan alles twijfelen
o Traditionele kennis
2 grote filosofen maar mss hebben ze zich vergist => twijfel => WEG
o Zintuigelijke kennis
Kunnen ons bedriegen => WEG
o Inhoud ideeën
Soms waanideeën => WEG
o God
Illusie? => WEG
!! plaatst mens centraal, maar blijft geloven in God
o …
1 zekerheid: Ik denk, dus ik ben => onafhankelijke subject
Individualiteit
Rationalisme: waarheid is te vinden uit redelijkheid
Antropocentrisme
Subject – object : de wereld staat buiten ons
o Kunnen wereld leren kennen door objectieve positieve (feiten) wetenschappers
1
, Pedagogische filosofie 2021-2022
B. Individualisme / antropoceen
Centrale vraag: wie ben ik?
= Individu kiest/handelt vanuit zichzelf => vanuit onafhankelijk ik (= neutrale betekenis)
o >< individualist/egoïst: geen rekening houden ander/steeds eigenbelang (= waardengeladen betekenis)
o Onafhankelijk subject kan ook kiezen voor sociale waarde
‘Ik denk, dus ik ben’
o Alleen op de wereld: geeft echte waarheid
o Leidt tot universalisme: denken maakt zich los van cultuur => iedereen hetzelfde
resultaat
C. Gevolgen individualisme
I. Positieve gevolgen
Individualisme is basis van:
o Verlichting
Idee: zelf mogen denken => weg vd tradities
o Mensenrechten
Ontstaan vrijheid!
Enorm populair
o Ontwikkeling door los te maken tradities
o Ontwikkeling vele wetenschappen en economie
o Visie mens als vrij van anderen => taal aan ervaren onrechtvaardigheden (bv. Slavernij)
Onafhankelijk individu = dominante stroming
Verschillende filosofen/sociologen/… werken over gemaakt
Any Rand:
o “hebzucht is goed”
o Ideale SL: voor wat hoort wat => je doet niet zomaar iets
o Onafhankelijk individu = egoïstisch (waardegeladen betekenis)
o Neo-liberaalmodel: vrije handel => eigen belang eerst
Zygmunt Bauman
o Identiteit is vloeibaar geworden => geen vaste structuur meer in culturen
o Jaren ´60-´70: ga op zoek naar authentieke, innerlijke ‘ik’
Los van tradities
II. Negatieve gevolgen (kritiek individualisme)
Individuele verdienste- en schuldmodel
o Individuele keuzes => verantwoordelijkheid
Keuzesamenleving => keuzestress en -vermoeidheid
In diskrediet brengen van ‘traditie’, ‘gewoonte’, ‘afhankelijkheid’
o Maar in tradities/gewoontes soms zinvolle zaken vervat => pad is al eens bewandeld
Culturen miskent, onderworpen, uitgeroeid
o Idee: moeten mensen bevrijden tradities
Kritiek individualisme: afhankelijke individu
2
, Pedagogische filosofie 2021-2022
3. De afhankelijkheid (contingenties)
Kritiek op individualisme: Zijn niet zo onafhankelijk als we denken!
Afhankelijkheid van…
o Onszelf
o De anderen
o De wereld
Contingentie = toevalligheid => we zijn afhankelijk van toevalligheden
A. Contingentie van JEZELF
We zijn ons lichaam (gender, handigheid, beperking, …)
o Zijn allemaal anders
SL moeite met contingentie van jezelf
o Bv. Plastische chirurgie, reproductieve geneeskunde…
Reproductieve geneeskunde: bv. Nipt-test: syndroom van Down is toevalligheid, maar willen
dit toch controleren => onafhankelijk zijn
B. Contingentie van anderen: HET SOCIALE ZELF
I. Het sociale zelf (Mead)
Het zelf = door en door sociaal => niet aangeboren of resultaat van onafhankelijke keuzes
- Mead: ik ken mezelf maar door de spiegel van de ander
o => onszelf hard beïnvloedt hoe anderen naar ons kijken
- Zonder bevestiging anderen zijn we mogelijk slechts een luchtkasteel
o Luchtkasteel = fictief ideaalbeeld dat niet aan realiteit gebonden is
Bv. Denkt heel goed kan zingen => tot feedback krijgt => zelfbeeld aangepast
Bv. Denken slecht zijn in luisteren => feedback wel goed => zelfbeeld aangepast
Ons doel: sociale erkenning => bepaalt onze keuzes (afhankelijke keuzes)
o Proberen sociale erkenning te krijgen via bv. consumptie: gebruikswaarde ><
signaalwaarde
2 strategieën sociale erkenning:
o Belongingness: erbij willen horen
o Distincion: onderscheiden (uniek zijn)
II. Arendst extreem: jezelf in de ander
We kunnen niet bestaan zonder de ander
Basisvraag: Wie ben ik?
o We zijn maar onszelf in wijze waarop we verschijnen aan de ander(en)
Hoe je bij de ander binnenkomt, zo ben je
o =>heel afhankelijk van anderen
o DUS: er bestaan verschillende ‘ikjes’, want mensen kijken anders naar jou
Bv. Anders in KSA, school, gezin, …
Zelfbeeld >< beeld samenleving heeft
Individualiteit en socialiteit zijn symbiotisch (enkel leven als het samen is)
o Jij bestaat pas op ogenblik je met ander in contact komt
o ‘wie ben ik’ = ‘hoe interageer ik met anderen’
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper joppevermeiren1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
