SAMENVATTING VOLKENRECHT
LES 1: DE OORLOG IN AFGHANISTAN EN HET INTERNATIONAAL
RECHT
1. TWIN TOWERS – 11 SEPTEMBER 2001
Artikel 51 VN-Handvest
Niets in dit Handvest doet afbreuk aan het inherente recht op individuele of collectieve zelfverdediging in geval
van een gewapende aanval tegen een lid van de Verenigde Naties, zolang de Veiligheidsraad niet de nodige
maatregelen heeft getroffen om de internationale vrede en veiligheid te handhaven.
Maatregelen die leden in de uitoefening van dit recht tot zelfverdediging nemen, worden onmiddellijk aan de
Veiligheidsraad gemeld en doen op geen enkele wijze afbreuk aan het gezag en de verantwoordelijkheid van de
Veiligheidsraad krachtens dit Handvest om te allen tijde de maatregelen te treffen die hij noodzakelijk acht om
de internationale vrede en veiligheid te handhaven of te herstellen".
Internationaal recht = regelt de relaties tussen staten.
Al Qaida past niet in deze traditionele opvatting van internationaal recht. Het is geen stad, maar een netwerk
dat opereerde vanuit verschillende staten en hun acties verrichten in verschillende staten.
Artikel 51:
Staten hebben het recht op zelfverdediging wanneer zij worden aangevallen. Land zelf, zonder toestemming
van de veiligheidsraad zich verdedigen tegen deze aanvallen. Internationaal gerechtshof is het voornaamste
orgaan van de VN.
- Zegt dat je artikel 51 zo moet interpreteren, dat het recht op zelfverdediging alleen geldt als de
gewapende aanval toe te schrijven is aan een andere staat. Tegenoffensief inzetten op het
grondgebied van een andere staat dat u heeft aangevallen, dan mag dat. Maar niet als het niet de
staat is die u heeft aangevallen, dan schend je de soevereiniteit van de staat. In dit geval zat de staat
zelf er niet achter, maar wel een gewapende aanval die duizenden mensen het leven kostte.
Tweede element is dat het hof zegt dat als je aan zelfverdediging doet, moet het geweld proportioneel zijn
tegenover het geweld dat tegen u is gebruikt. Vermijden dat er escalaties gebeuren. Het tegengeweld moet
noodzakelijk zijn, aantonen dat er geen enkele andere manier was dan geweld te gebruiken.
VN VEILIGHEIDSRAAD – 12 SEPTEMBER 2001
Resolutie 1368
Bevestigend de beginselen en doelstellingen van het Handvest van de Verenigde Naties,
Vastbesloten met alle middelen bedreigingen van de internationale vrede en veiligheid als gevolg van
terroristische daden te bestrijden,
Erkennend het inherente recht op individuele of collectieve zelfverdediging overeenkomstig het Handvest,
1. Veroordeelt ondubbelzinnig in de krachtigste bewoordingen de afschuwelijke terroristische aanslagen
die op 11 september 2001 in New York, Washington (D.C.) en Pennsylvania hebben plaatsgevonden,
en beschouwt dergelijke daden, zoals elke daad van internationaal terrorisme, als een bedreiging van
de internationale vrede en veiligheid;
2. Betuigt zijn diepste medeleven en zijn condoleances aan de slachtoffers en hun families, alsmede aan
het volk en de regering van de Verenigde Staten van Amerika;
3. Roept alle staten op tot spoedige samenwerking om de daders, organisatoren en sponsors van deze
terroristische aanslagen voor de rechter te brengen en benadrukt dat degenen die verantwoordelijk
zijn voor het helpen, steunen of herbergen van de daders, organisatoren en sponsors van deze daden,
ter verantwoording zullen worden geroepen;
4. Doet tevens een beroep op de internationale gemeenschap om haar inspanningen ter voorkoming en
onderdrukking van terroristische daden te verdubbelen, onder meer door meer samenwerking en
volledige uitvoering van de desbetreffende internationale antiterrorismeverdragen en resoluties van
de Veiligheidsraad, met name resolutie 1269 van 19 oktober 1999;
1
, 5. Verklaart zich bereid alle nodige stappen te ondernemen om te reageren op de terroristische
aanslagen van 11 september 2001, en alle vormen van terrorisme te bestrijden, overeenkomstig zijn
verantwoordelijkheden uit hoofde van het Handvest van de Verenigde Naties;
6. Besluit zich met deze zaak te blijven bezighouden.
De dag na de Twin Towers komt de VN-veiligheidsraad samen
15 stemmen voor een resolutie, gebeurt niet vaak.
- Erkennen het recht op zelfverdediging.
- Veroordelen deze aanslagen.
- Roepen staten op om samen te werken om te zorgen dat degene die verantwoordelijk zijn voor deze
aanslag, dat deze verantwoordelijk worden gesteld.
- Veiligheidsstaat zelf gebruiken om collectief actie te ondernemen.
Veiligheidsraad doet dus niets. Er is geen onmiddellijke actie. Erkennen en herbevestigen het recht op
zelfverdediging.
WAR ON TERROR IN AFGHANISTAN - START 7 OKTOBER 2001
US Congress 18 september 2001
Dat de president gemachtigd is alle noodzakelijke en passende geweld te gebruiken tegen de naties,
organisaties of personen die naar zijn oordeel de terroristische aanslagen van 11 september 2001 gepland,
geautoriseerd, gepleegd of geholpen hebben, of die dergelijke organisaties of personen onderdak hebben
verschaft, teneinde toekomstige daden van internationaal terrorisme door dergelijke naties, organisaties of
personen tegen de Verenigde Staten te voorkomen.
Paar jaar later krijgt Bush te toestemming om alle noodzakelijke middelen te gebruiken, tegen landen,
organisaties of personen die verantwoordelijk zijn voor de aanslag.
- Amerikanen die artikel 51 gebruiken. Veiligheidsraad is voor later, gaan zelf ons zelfverdedigingsrecht
uitvoeren onder de vlag van de VS niet de VN.
- VS permanent lid in de VN-veiligheidsraad dus heeft een vetorecht.
7 oktober beginnen met een luchtaanval en sturen grondtroepen, special forces om de Taliban te bevechten in
Afghanistan. Beginnen bombardementen gekoppeld aan een grondoorlog in Afghanistan.
De redenering is dat Al Qaida, de terroristische groep een basisrecht heeft in Afghanistan.
Regime van de Taliban aan de macht op dat moment. Die Taliban hebben de aanwezigheid van Al Qaida in hun
land gedoogd. Blijkt dat de Taliban, die de regering vormde van Afghanistan, niet op de hoogte waren dat Al
Qaida deze aanslag ging plegen. Maar ook duidelijk dat zij niets hebben gedaan om deze kampen van Al Qaida
in te perken. Hebben deze gedoogd en hadden er dus ook enige sympathie voor.
BAMIYAN BUDDHAS VERNIETIGD - APRIL 2001 - UNESCO WERELDERFGOED
Voor de Amerikanen, een door Rusland gesteund bewind geweest in Afghanistan.
Krijgsheren, War Lords die de Taliban zijn, blijven bevechten.
Osama Bin Laden – politiek opposant van het Saoedische regime.
- Ideologie is een internationale ideologie, gebaseerd op een kosmopolitisch verhaal.
- De Taliban is een nationaal project, Afghanistan en de strijd tussen verschillende etnische groepen.
Agenda’s lopen uiteen, alleen delen ze een weerzien voor alles dat Westers is en te maken heeft met
modernisering. Toevallige alliantie tot stand gekomen omdat Bin Laden op de vlucht was en in
Afghanistan is beland.
Beschouwen de staat Afghanistan aansprakelijk voor deze aanslagen, al waren ze niet op de hoogte dat deze
gingen plaatsvinden. Opentrekken van de theorie. Afghanistan heeft deze aanslag mogelijk gemaakt.
Was dit nodig en noodzakelijk en proportioneel?
Wat is de balans tussen duizenden mensen in de Twin Towers versus een grondoorlog in Afghanistan. Is de
reactie van de VS proportioneel? Is dit niet een veel zwaardere manier van geweld?
2
,Voor de grondoorlog hebben ze samengewerkt met War Lords die reeds tegen de Taliban waren.
2 doelstellingen militaire operatie:
- Al Qaida uitschakelen
- Het regime, de Taliban als regering uit te schakelen
UNAMA
De Bijstandsmissie van de Verenigde Naties in Afghanistan (UNAMA) is een speciale politieke missie van de VN
die is ingesteld om de staat en de bevolking van Afghanistan te helpen bij het leggen van de fundamenten voor
duurzame vrede en ontwikkeling.
UNAMA is op 28 maart 2002 ingesteld bij Resolutie 1401 van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Haar
oorspronkelijke mandaat was het ondersteunen van de uitvoering van het Akkoord van Bonn (december 2001).
Dit mandaat wordt jaarlijks getoetst en is in de loop van de tijd aangepast aan de behoeften van het land.
Amerikanen winnen deze oorlog in 6 weken. Inzet met grote troepen eigenlijk al voorbij.
In 2002 beslist de VN om een missie van de VN Veiligheidsraad te creëren. Een vredevolle samenleving
opbouwen. VN-missie moet een ondersteunende rol hebben. Samenlevings– en staatsopbouw.
STAATSOPBOUW
Presidentieel regime
Minister voor Vrouwenrechten – CEDAW geratificeerd in 2003
Nieuwe Afghaanse staat ziet eruit als de Amerikaanse modellen.
Presidentieel regime en staatsmodel waarin mensenrechten en vooral rechten van vrouwen hoog op de
agenda worden gezet.
Idee dat men deze paternalistische politiek van de Taliban en de schade hiervan herstellen door extra aandacht
te besteden aan vrouwenrechten en mensenrechten in het algemeen.
- Er komt een Minister voor Vrouwenrechten.
Voorbehouden – heel veel Islamitische landen maken voorbehouden over mensenrechten.
- Afghanistan in 2003 ratificeert het verdrag als dusdanig, volledig.
- Eenmaal je partij bent bij zo’n verdrag, kan je er niet meer uit. Het vrouwenrechten verdrag geldt ook
vandaag de dag in Afghanistan, juridisch gezien. Juridisch blijft de staat Afghanistan gebonden aan alle
mensenrechtenverdragen die in die periode zijn bekrachtigd.
AANSLAG OP OSAMA BIN LADEN IN ABBOTABAD PAKISTAN - 1 MEI 2011
Villa die zwaarbewaakt was. Man op de foto, man die Bin Laden heeft gedood met 2 kogels.
Amerikaanse missie in Pakistan. Mag dit?
- Mag enkel met toestemming van het betrokken land, Pakistan.
- De Pakistanen hebben deze toestemming niet gegeven, wisten niet dat dit ging gebeuren.
Hebben ze achteraf geklaagd? Neen. Pakistan heeft er geen punt van gemaakt achteraf.
Is dit een schending van mensenrechten van Osama Bin Laden?
- Het is een buitengerechtelijke executie.
TALIBAN TERUG AAN DE MACHT - NA VAL KABUL 15 AUGUSTUS 2021
TERUGTREKKING AMERIKAANSE TROEPEN VOLTOOID 30 AUGUSTUS 2021
Vandaag de dag zijn de Taliban terug.
Amerikanen gingen er aanvankelijk naartoe om de 2 doelstellingen te behalen, maar geen plan om er 20 jaar te
blijven. Er was geen plan dus er ontstaat een mission creep waarbij uw aanvankelijke doelstellingen veranderen
omdat je niet meer weg kan. Blijven om de mensen te steunen na deze militaire operatie.
Het wordt een aanwezigheid van 10 jaar en na de uitschakeling van Bin Laden nog eens 10 jaar.
Obama begint voorzichtig te praten over terugtrekken, Biden beslist uiteindelijk om echt de troepen terug te
trekken, praat daarover met de Taliban. Amerikanen komen overeen dat ze hun troepen zullen terugtrekken.
Afghaanse leger stort in elkaar en Taliban neemt alles over.
3
, DILEMMA’S
- Diplomatiek en consulair beschermrecht van de Staat van herkomst: landgenoten (EU) en anderen (of
zelfhulp, humanitaire interventie)
- Erkenning van de Taliban regering?
- Mensenrechten
- Erkenning van vluchtelingen of subsidiare bescherming
In de EU is er een akkoord gesloten dat er een diplomatiek beschermrecht geldt van alle EU-burgers. Niet
overal is er een ambassade.
- Diplomatiek beschermrecht kan worden opgenomen. Dit is een recht van de staat en niet van een
individu.
- Diplomatie beschermrecht is een statelijk recht. De staat die beslist of de staat het recht zal
uitoefenen of niet. Niet verplicht om dit te doen.
Tweede angel
- Alle mensen die voor internationale organisaties, ambassades hebben gewerkt en Afghaan zijn.
Hebben lokaal personeel, vaak om te adviseren.
- Deze mensen vallen niet onder dat diplomatiek beschermrecht omdat ze bv niet aan België verbonden
zijn.
Eén van de moeilijke kwesties nu is of de regering van de Taliban zal worden erkend. Of men het regime van de
Taliban nu beschouwd als de legitieme vertegenwoordiger van Afghanistan. Betekent dat we ermee op gelijke
voet mee willen onderhandelen en diplomatie betrekkingen hebben. Zijn niet verplicht een regime van een
ander land te erkennen. De meningen zijn erover verdeeld en ook niet de eerste keer dat dit probleem zich
stelt.
- Europese landen hebben het regime van de Taliban niet erkend.
VN VEILIGHEIDSRAAD - 17 SEPTEMBER 2021 RESOLUTIE 2596 (2021)
VN-missie in 2002 is gebleven. Willen de VN-missie behouden.
- Representatieve regering
- Humanitaire bijstand geven
- Gelijke rechten vrouwen
- Vermijden dat Afghanistan opnieuw een land wordt dat terroristische organisaties gedoogd.
Dat zijn de doelstellingen in de context van vandaag. Vrouwenrechten gelden ook nu in de huidige context.
4