Fysiologie van de zwangerschap
1 Begeleiding van de laag-risico zwangerschap
1.1 Gezondheidspromotie
Definitie:
- Het proces om mensen in staat te stellen om:
o De controle over gezondheid te doen toenemen
o De gezondheid te verbeteren
Taak van de vroedvrouw:
- Empowerment: vrouwen en hun partner in staat stellen controle te krijgen over eigen
bevallingservaring en ontwikkeling van vaardigheden in het dagelijks leven.
1.2 Richtlijn voor goede medische praktijkvoering
1.2.1 Inleiding
- Doel van preconceptionele en prenatale maatregelen: levenswijze veranderen
- ‘Onze verloskunde is té sterk gebaseerd op technologie’: we moeten de natuurlijke wijze van
vroedkunde behouden, maar dat doen we niet altijd
1.2.2 Doelstelling van de richtlijn
- Zwangerschap en geboorte zijn unieke levenservaringen
- Deze richtlijn wil huisartsen helpen om met de huidige wetenschappelijke evidentie een
zwangerschap optimaal te begeleiden, rekening houdend met de persoonlijke beleven en
verwachtingen van de zwangere vrouw en haar partner.
- Richtlijn Zwangerschapsbegeleiding is ontwikkeld voor gebruik door huisartsen en
vroedvrouwen
Zo kunnen toekomstige ouders meer verantwoordelijkheid opnemen en zelf voldoende
geïnformeerde beslissingen nemen
1.2.3 Doel
- Richtlijn is bestemd voor wie in eerste lijn de opvolging van een normale zwangerschap
tussen conceptie en 41 weken doet
- Bespreekt de aspecten van preventie die belangrijk zijn voor de opvolging
1.2.4 Doelpopulatie
- Beperkt zich tot gezonde zwangere vrouwen met een laag verloskundig risico die bevallen
tussen 37 en 42 weken
- Een bevalling met een zwangerschapsduur van minder dan 37 weken of meer dan 42 weken
wordt niet als normaal beschouwd tweede lijn
1.3 Definities en begrippen
Eerstelijnsgezondheidszorg:
- De zorg die aangeboden wordt door zorgverstrekkers waarbij cliënten een beroep doen voor
een eerste deskundige opvang, behandeling of continue begeleiding van
gezondheidsproblemen
,Zorgverstrekkers op de eerste lijn:
- Apotheker - Verpleegkundige
- Arts - Tandarts
- Diëtist - Kinesist
- Vroedvrouw
Eerste lijn in de zwangerschapsbegeleiding:
- Vroedvrouw en huisarts kunnen de begeleiding van een zwangerschap in eerste lijn doen, in
samenwerking met de gynaecoloog
o Laagrisico zwangerschap
o Normale geboorte
Laagrisicozwangerschap:
- Het risicoprofiel van de vrouw wordt bepaald door de aan- en/of afwezigheid van
risicofactoren
- Een laagrisicoprofiel of normale zwangerschap = de afwezigheid van elk identificeerbaar
risico dat bijkomende zorg of maatregelen noodzaakt
Normale geboorte:
- De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO):
o = een geboorte die spontaan begint en als laag risico wordt beschouwd bij het begin
van de bevalling, en ook zo blijft tijdens de hele bevalling en geboorte.
o = een eenlinggeboorte tussen 37 en 42 weken
o Na de geboorte bevinden moeder en kind zich in goede conditie
Geboorte:
- Geboorte van één kind, leven of dood, van ≥500 gram of van ≥22 weken bij een onbekend
geboortegewicht
- Indien beide onbekend, dan geldt een lengte van ≥25 cm als criterium
Vroeggeboorte:
- Bevalling voor de 37ste zwangerschapsweek
Normaal geboortegewicht:
- 3200 gram – 3500 gram
Laag geboortegewicht:
- Een geboortegewicht van <2500 gram
Tienerzwangerschap:
- Zwangerschap bij vrouwen tussen 15 en 19 jaar, of jonger dan 20 jaar
Laattijdig miskraam:
- Meer dan 12 weken
,Miskraam/abortus:
- 0 – 12 weken
Prematuur:
- Jonger dan 37 weken
1.4 Algemene risicofactoren
- Leeftijd: <16 jaar of >40 jaar
- Gewicht (BMI) >18 of <35
- Suboptimale socio-economische omstandigheden: in armoede of ongezonde voeding
- Risicogedrag
- Geneesmiddelengebruik: antidepressiva ( bevat teratogeen = schadelijk voor de
zwangerschap)
- SOA
- Risico’s op het werk
- Andere persoonlijke, familiale en genetische risicofactoren: borstkanker
1.5 Amnese en klinisch onderzoek
Medische risicofactoren:
- Hart- en vaatziekten - Longziekten
- Hypertensie - Ernstige aandoeningen
- Trombose - Psychiatrische aandoeningen
- Nierziekten - Epilepsie
Gynaecologische risicofactoren:
- Baarmoederpathologie: afwijkingen en ingrepen, afwijkende cytologie (cellen)
- Bekkenbodemafwijkingen
- IUD: spiraaltje
- Besnijdenis
- Myomen/vleesboom: opeenhoping van cellen in de baarmoeder
Obstetrische risicofactoren:
- Herhaald miskraam (wanneer 3x gebeurd)
- Cervixproblemen: baarmoederhalsproblemen
- Bloedingen
- Vroeggeboorte
- Grote multipariteit: meer dan 5 keer bevallen zijn
- Sectio: keizersnede
o Risico’s:
Baarmoeder met sectio kan altijd scheuren zeker als je binnen het jaar
opnieuw zwanger bent
Infectie doordat de wonde vanbinnen niet helemaal geneest
Vrouw mag 6 weken lang niets heffen
Het doet meer pijn
- Moeilijke partus: door smalle bekken
, 1.6 Opvolging van een zwangerschap in eerste lijn
Aanbeveling:
- Een laagrisicozwangerschap kan in de eerste lijn opgevolgd worden
- Nullipara met laagrisico: schema van 10 consultaties nog nooit bevallen
- Multipara met laagrisico: schema van 7 consultaties meerdere keren bevallen
o Waarom een verschil?
Nog nooit bevallen meer info nodig
Toelichting:
- Routinematige opvolging van gynaecologen hebben geen betere perinatale uitkomsten cfr.
eerstelijn en doorverwijzing
Door de vroedvrouw/ arts doorverwezen te worden bij problemen is beter dan geregeld
naar de gynaecoloog te gaan
- Vanaf 1/10/14: mogen vroedvrouwen met een diploma met gespecialiseerde toegepaste
farmacologie bepaalde medicatie voorschrijven
1.6.1 De menstruele cyclus
- Het wordt geregeld via een terugkoppelingsmechanisme
o Sturen – meten – terugsturen
Slechts 1 follikel komt tot de ovulatie
Eicel wordt bevrucht in de eileider (tuba)
Na enkele dagen innesteling in de baarmoeder (uterus) als blastocyt
Vrouw is zwanger
Betrokken organen:
- De organen die een rol spelen bij de regulatie van de menstruele cyclus worden ingedeeld
volgens niveau:
o Centraal: cortex cerebri, hypothalamus en hypofyse
o Doelorgaan: ovaria
o Eindorgaan: uterus, cervix, vagina
Betrokken hormonen:
- Follikelstimulerend hormoon (FSH)
- Luteïniserend hormoon (LH)
- Oestradiol
- Progesteron
- Bij een normale cyclus van 28 dagen, met als
startdag de eerste dag van de menstruatie, is
het verloop van de genoemde hormonen zoals
aangegeven in deze figuur.
1 Begeleiding van de laag-risico zwangerschap
1.1 Gezondheidspromotie
Definitie:
- Het proces om mensen in staat te stellen om:
o De controle over gezondheid te doen toenemen
o De gezondheid te verbeteren
Taak van de vroedvrouw:
- Empowerment: vrouwen en hun partner in staat stellen controle te krijgen over eigen
bevallingservaring en ontwikkeling van vaardigheden in het dagelijks leven.
1.2 Richtlijn voor goede medische praktijkvoering
1.2.1 Inleiding
- Doel van preconceptionele en prenatale maatregelen: levenswijze veranderen
- ‘Onze verloskunde is té sterk gebaseerd op technologie’: we moeten de natuurlijke wijze van
vroedkunde behouden, maar dat doen we niet altijd
1.2.2 Doelstelling van de richtlijn
- Zwangerschap en geboorte zijn unieke levenservaringen
- Deze richtlijn wil huisartsen helpen om met de huidige wetenschappelijke evidentie een
zwangerschap optimaal te begeleiden, rekening houdend met de persoonlijke beleven en
verwachtingen van de zwangere vrouw en haar partner.
- Richtlijn Zwangerschapsbegeleiding is ontwikkeld voor gebruik door huisartsen en
vroedvrouwen
Zo kunnen toekomstige ouders meer verantwoordelijkheid opnemen en zelf voldoende
geïnformeerde beslissingen nemen
1.2.3 Doel
- Richtlijn is bestemd voor wie in eerste lijn de opvolging van een normale zwangerschap
tussen conceptie en 41 weken doet
- Bespreekt de aspecten van preventie die belangrijk zijn voor de opvolging
1.2.4 Doelpopulatie
- Beperkt zich tot gezonde zwangere vrouwen met een laag verloskundig risico die bevallen
tussen 37 en 42 weken
- Een bevalling met een zwangerschapsduur van minder dan 37 weken of meer dan 42 weken
wordt niet als normaal beschouwd tweede lijn
1.3 Definities en begrippen
Eerstelijnsgezondheidszorg:
- De zorg die aangeboden wordt door zorgverstrekkers waarbij cliënten een beroep doen voor
een eerste deskundige opvang, behandeling of continue begeleiding van
gezondheidsproblemen
,Zorgverstrekkers op de eerste lijn:
- Apotheker - Verpleegkundige
- Arts - Tandarts
- Diëtist - Kinesist
- Vroedvrouw
Eerste lijn in de zwangerschapsbegeleiding:
- Vroedvrouw en huisarts kunnen de begeleiding van een zwangerschap in eerste lijn doen, in
samenwerking met de gynaecoloog
o Laagrisico zwangerschap
o Normale geboorte
Laagrisicozwangerschap:
- Het risicoprofiel van de vrouw wordt bepaald door de aan- en/of afwezigheid van
risicofactoren
- Een laagrisicoprofiel of normale zwangerschap = de afwezigheid van elk identificeerbaar
risico dat bijkomende zorg of maatregelen noodzaakt
Normale geboorte:
- De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO):
o = een geboorte die spontaan begint en als laag risico wordt beschouwd bij het begin
van de bevalling, en ook zo blijft tijdens de hele bevalling en geboorte.
o = een eenlinggeboorte tussen 37 en 42 weken
o Na de geboorte bevinden moeder en kind zich in goede conditie
Geboorte:
- Geboorte van één kind, leven of dood, van ≥500 gram of van ≥22 weken bij een onbekend
geboortegewicht
- Indien beide onbekend, dan geldt een lengte van ≥25 cm als criterium
Vroeggeboorte:
- Bevalling voor de 37ste zwangerschapsweek
Normaal geboortegewicht:
- 3200 gram – 3500 gram
Laag geboortegewicht:
- Een geboortegewicht van <2500 gram
Tienerzwangerschap:
- Zwangerschap bij vrouwen tussen 15 en 19 jaar, of jonger dan 20 jaar
Laattijdig miskraam:
- Meer dan 12 weken
,Miskraam/abortus:
- 0 – 12 weken
Prematuur:
- Jonger dan 37 weken
1.4 Algemene risicofactoren
- Leeftijd: <16 jaar of >40 jaar
- Gewicht (BMI) >18 of <35
- Suboptimale socio-economische omstandigheden: in armoede of ongezonde voeding
- Risicogedrag
- Geneesmiddelengebruik: antidepressiva ( bevat teratogeen = schadelijk voor de
zwangerschap)
- SOA
- Risico’s op het werk
- Andere persoonlijke, familiale en genetische risicofactoren: borstkanker
1.5 Amnese en klinisch onderzoek
Medische risicofactoren:
- Hart- en vaatziekten - Longziekten
- Hypertensie - Ernstige aandoeningen
- Trombose - Psychiatrische aandoeningen
- Nierziekten - Epilepsie
Gynaecologische risicofactoren:
- Baarmoederpathologie: afwijkingen en ingrepen, afwijkende cytologie (cellen)
- Bekkenbodemafwijkingen
- IUD: spiraaltje
- Besnijdenis
- Myomen/vleesboom: opeenhoping van cellen in de baarmoeder
Obstetrische risicofactoren:
- Herhaald miskraam (wanneer 3x gebeurd)
- Cervixproblemen: baarmoederhalsproblemen
- Bloedingen
- Vroeggeboorte
- Grote multipariteit: meer dan 5 keer bevallen zijn
- Sectio: keizersnede
o Risico’s:
Baarmoeder met sectio kan altijd scheuren zeker als je binnen het jaar
opnieuw zwanger bent
Infectie doordat de wonde vanbinnen niet helemaal geneest
Vrouw mag 6 weken lang niets heffen
Het doet meer pijn
- Moeilijke partus: door smalle bekken
, 1.6 Opvolging van een zwangerschap in eerste lijn
Aanbeveling:
- Een laagrisicozwangerschap kan in de eerste lijn opgevolgd worden
- Nullipara met laagrisico: schema van 10 consultaties nog nooit bevallen
- Multipara met laagrisico: schema van 7 consultaties meerdere keren bevallen
o Waarom een verschil?
Nog nooit bevallen meer info nodig
Toelichting:
- Routinematige opvolging van gynaecologen hebben geen betere perinatale uitkomsten cfr.
eerstelijn en doorverwijzing
Door de vroedvrouw/ arts doorverwezen te worden bij problemen is beter dan geregeld
naar de gynaecoloog te gaan
- Vanaf 1/10/14: mogen vroedvrouwen met een diploma met gespecialiseerde toegepaste
farmacologie bepaalde medicatie voorschrijven
1.6.1 De menstruele cyclus
- Het wordt geregeld via een terugkoppelingsmechanisme
o Sturen – meten – terugsturen
Slechts 1 follikel komt tot de ovulatie
Eicel wordt bevrucht in de eileider (tuba)
Na enkele dagen innesteling in de baarmoeder (uterus) als blastocyt
Vrouw is zwanger
Betrokken organen:
- De organen die een rol spelen bij de regulatie van de menstruele cyclus worden ingedeeld
volgens niveau:
o Centraal: cortex cerebri, hypothalamus en hypofyse
o Doelorgaan: ovaria
o Eindorgaan: uterus, cervix, vagina
Betrokken hormonen:
- Follikelstimulerend hormoon (FSH)
- Luteïniserend hormoon (LH)
- Oestradiol
- Progesteron
- Bij een normale cyclus van 28 dagen, met als
startdag de eerste dag van de menstruatie, is
het verloop van de genoemde hormonen zoals
aangegeven in deze figuur.
