Filosofie: ken jezelf
FILOSOFIE: KEN JEZELF 1
,Hoofdstuk 1
1. de oorsprong van de filosofie
Het woord fiolosofie komt van: Etymologie: filein en Sophia (Athena, Minerva, Tara, Innana)
- Griekse filein: “houden van”
- Sophia: (godin van de) Wijsheid
Oorsprong: twee visies
- Filosofie is zo oud als de mens
- Filosofie is ontstaan in bepaalde periode in bepaalde regio (westerse visie)
Filosofie = mannelijk, maar vrouwen kennen meer wijheid
1.1. Mythe
Voorbeeld 1: De zondeval (Adam en eva)
Adam en eva zijn vrij, maar hebben 1 verbod: eten van de boom v kennis v goed en kwaad
Ze komen in Verleiding slang=> eten: worden verdreven van het aarts paradijs =>
ze leren pijn, lijden leren kennen
Waarom is het leven lijden: omdat we oordelen: dit is goed, dit is niet goed
Een kind maakt geen onderscheid tussen goed en kwaad => Christendom: hoe kunnen we
lijden vermijden?
Voorbeeld 2: Odysseus en de sirenen
Odysseus: De slimste van de Griekse helden, die vocht tegen Troje => hij bedacht het paard
van Troje
Verhaal: Gaat over het terug keren, na de oorlog naar zijn vrouw: hij vertrekt met heel veel
mensen en komt alleen aan
Gaat over alle uitdagingen die wij aangaan in ons leven
Verleiding/ overwinnen? Zang door personen in de zee
FILOSOFIE: KEN JEZELF 2
, 1.1.1. Van Mythos naar Lagos
= rationeel redeneren
Nieuwe manier van denken en verklaren dan traditionele eerder mythische
verklaringsmodellen)
- natuur wordt uit de natuur verklaard
- meer belang aan observatie
Hoe is deze sprong in het ‘denken’ te begrijpen? Overgang ging samen met verstedelijking
en daardoor botsing van modellen?
Dichter Xenophanes reflecteert over de vraag hoe we zo verschillen in visie over de goden: “als dieren handen bezaten zoals de
mensen, zouden de paarden de goden als paarden afbeelden, de ossen als ossen. De Ethiopiërs maken hun goden zwart met
stompe neuzen; de Thraciërs zeggen dat de hunne blauwe ogen en rood haar bezitten. In werkelijkheid hebben de mensen nooit
iets over de goden geweten en zullen dat ook nooit weten” (we weten niet hoe god er uitziet, maar je kan er over fantaseren):
mensen zijn geneigd om goden af te beelden naar zich zelf
Voorbeeld: overgang
bij veel klassieke volkeren => hoe werd donder en bliksem verklaard? Woede van
goden (mythische verklaring)
Wolken die met elkaar botsen, die zorgen voor energie (rationeel)
Overgang?: verstedelijking: maar alle soorten mensen samen komen, maar er meer plaats
en ruimte is voor vrijheid
1.1.2. Overgang Lagos in het Oosten
India: Upanishaden, Boeddha & Mahavira
China: Confucius (ethiek) en Taoïsme (natuur filosofie, Ying en Yang)
= alles loopt in elkaar maar zijn tegenstellingen: eb en vloed, zomer en winter, dood en
leven
1.2. Filosofie tussen religie en wetenschap
= filosofie zit tussen wetenschap en religie
omschrijving van Italiaanse filosoof de Crescenzo
- Wetenschap bestudeert op systematische wijze de ‘objectieve’ verschijnselen in de
natuur
domein: de materiële (waarneembare?) werkelijkheid
natuurfilosofie werd fysica (1543: Copernicus en Vesalius), later ook andere
natuurwetenschappen en sociologie/psychologie
ratio (rede, verstand) en empirie (zintuiglijke waarneming) = Ontstaan 17de eeuw: Westen
- Religie zoekt naar iets absoluuts en biedt troost en zingeving
domein: zingeving, waarden, bewustzijn
“voorbij” zintuigen en verstand
FILOSOFIE: KEN JEZELF 3
, 1.3. Soorten filosofische vragen
Filosofie houdt zich bezig met 3 domeinen
Kant Ferry
Wat kan ik weten (ons denken) Kennis: werkelijkheid
Wat moet ik doen, ons handelen (ethiek en Ethiek: rechtvaardigheid
sociale filosofie)
Wat mag ik hopen (onze verwachtingen) Wijsheid: heil of geluk
verlangen: waarom doe je bepaalde dingen
Het schone
1.4. Het huis van filosofie
Het goede/
: zijn, bewustzijn, mens (weten) rechtv
1. Ontologie: vragen over het zijnde (dat wat is): wat is er allemaal Het ware
- kosmologie: werking van de kosmos en natuur
vanaf Newton ontstaan de natuurwetenschappen (fysica of natuurfilosofie, scheikunde,
biologie,…)
- metafysica: aard van en orde achter wat is wanneer dit principe God genoemd
wordt, spreekt men van theologie
- wijsgerige antropologie stelt zich vragen over de aard, de status en de plaats van de
mens. De mens als cultuur wezen)
De in de 18de eeuw ontstane sociologie bestudeert de mens in zijn sociale context, de psychologie
bestudeert de mens als geestelijk wezen, de culturele antropologie de mens als cultuurwezen, de
agogie de mens als (be)handelend wezen
De 3 grote waarden
- Het ware
De epistemologie of kennisleer houdt zich bezig met de vragen over waarheid en kennis.
Voorbeelden van zulke vragen zijn: "wat is kennis?", "wat is waarheid?", "wat is het verschil
tussen waarheid en mening?"; "waarop is ware kennis gefundeerd"; wat zijn de grenzen van
de kennis en "hoe kunnen we zekere kennis bereiken?".
De logica houdt zich bezig met de vraag: "wat is geldig redeneren". In de twintigste eeuw
ontstonden de wetenschapsfilosofie, de taalfilosofie en de bewustzijnsfilosofie als aparte
takken van de kennisleer.
FILOSOFIE: KEN JEZELF 4