Sociale Marketing
H1: PLANMATIGE BEVORDERING VAN GEZOND GEDRAG
Inleiding
Gezonheidsvoorlichting
- = Alle activiteiten die kunnen worden ondernomen om te zorgen dat mensen zich vrijwillig
gezonder gaan gedragen
- = Combinatie van leerervaringen ontwikkeld en ontworpen om mensen en gemeenschappen te
helpen om hun gezondheid te bevorderen.
Een vorm van educatie en informatieoverdracht om te stimuleren dat mensen
‘gezonder’ willen en kunnen gedragen
Gezondheidsbevordering
- = Combinatie van voorlichting en omgevingsveranderingen die gezond gedrag en gezonder
leefomstandigheden stimuleert.
- Planmatige gezondheidsbevordering
-> multidisciplinair
o Belangrijke maatschappelijke en gezondheidsproblemen identificeren en
begrijpen (biomedische wetenschappen)
o Gezond en ongezond gedrag verklaren en voorspellen (sociologie,
psychologie)
o Gedrag beïnvloeden door middel van voorlichting (communicatie, marketing)
o Voorlichtingsinterventies evalueren (statistiek, onderzoeksmethodologie)
Gezondheisbevordering: doelen doelgroepen, middelen en begrippen
Doelen
- Primaire preventie
Voorkomen van een gezondheidsprobleem of categorie van aandoeningen
Vb. preventie ven hart- en vaatziekten door stoppen-met-rokenmaatrgelen, vaccinatie
Alleen mogelijk als de oorzaken van het probleem bekend zijn en deze oorzaken te
beïnvloeden zijn
- Secundaire preventie
Mensen met een voorstadium of vroeg stadium van een aandoening identificeren
zodat gerichte behandeling mogelijk is, om erger te voorkomen.
Vb. screening borstkanker, onderzoeken van baby’s
Alleen zinvol wanneer er een goede test of een vorm van zelfonderzoek is om een
aandoening of een risicogedrag in een vroegstadium op te sporen en wanneer de
aandoening effectief vroegtijdig behandeld kan worden.
- Tertiaire preventie
Richt zich op mensen met een ziekte of handicap
Na de diagnose
Doel is zo goed mogelijk te leven met en het beheersen van de handicap of ziekte om
een verdergaande invalidering te voorkomen, om levenskwaliteit te behouden of te
vergroten.
,Doelgroepen en preventie
- Hoogrisicobenadering
Risicogroep wordt geïdentificeerd en men gaat daarop focussen
Elk individu die wordt getarget heeft een hoog risico maar de prevalentie van het
risico is eerder laag
Groot voordeel voor het individu in de risicogroep maar een klein voordeel voor de
gehele populatie
-> Campagne gaat zich richten op een klein stuk van de bevolking
- Populatiebenadering
De gehele bevolking of een grote doelgroep ervan
Het individuele risico ligt eerder laag maar de prevalentie van het risico is hoog
Laag voordeel voor het individu maar een groot voordeel voor de gehele populatie
-> Campagne gericht op de gehele bevolking
Preventieparadox
Waarom een hoogrisicobenadering niet altijd de beste keuze is als maar een klein deel van de
populatie een hoogrisico is:
Een groot aantal mensen (populatie) dan blootgesteld word aan een klein risico kan in
sommige gevallen een groter absoluut aantal zijn dan het aantal gevallen dat blootgesteld
word aan een groot risico.
- Doel
Algemene prevalentie van aandoening de populatie doen dalen
- Populatie
Er is een kleine groep met een hoog risico en een grote groep met een hoogrisico
Hoogrisicobenadering of populatiebenadering? -> instictief zouden we zeggen dat je voor een
hoogrisicobenadering moet gaan
- MAAR: we missen heel veel mensen met de aandoening die zich in de laargisicogroep
bevinden
Op populatieniveau zitten de meeste mensen in de laagrisicogroep
-> Rose’s Theorema: een grote groep mensen blootgesteld aan een laag risico leidt tot veel meer
aaldoeningen dan een kleine groep mensen blootgesteld aan een hoog risico
=> Conclusie: populatie benadering – als we de aandoening willen verminderen in de gehele populatie
mogen we de grote groep met laag risico niet vergeten.
Preventie
- Universele preventie
Richt zich op de totale bevolking of grote groepen daarbinnen
Mensen zonder speciaal verhoogd risico
Doel: bij alle mensen de gezondheid verbeteren en kans op ziekte verminderen
Primaire preventie
Populatiebenadering
- Selectieve preventie
Gericht op bevolkingsgroepen met een verhoogd risiso
Doel: gezondheid van specifieke risicogroepen verbeteren
Secundaire preventie
Hoogrisicobenadering
, - Geïndiceerde preventie
Richt zich op individuen die nog geen gediagnosticeerde ziekte hebben, maar wel
beginnende klachten of symptomen hebben
Doel: ontstaan van ziekte en verdere gezondheidsschade voorkomen
Secundaire preventie
Hoogrisicobenadering
- Zorggerelateerde preventie
Richt zich op individuen met een ziekte
Doel: ziektelast reduceren
Tertiaire preventie
Middelen om gezondheidsbevordering te bereiken
- Voorlichting
Interventies ter bevordering van gezond gedrag
Mensen motiveren tot, te trainen in, en te helpen bij gezondgedrag
Vrijwillige basis (<-> regelgeving)
Vb.
o Programma’s ter bevordering van ongewenste zwangerschap en SOA’s
o Veiligheidsprogramma’s in bedrijven
o …
Vaak gecombineerd met activiteiten
- Voorzieningen
Middelen om gezond gedrag proberen makkelijker te maken
Primaire preventie
Vb.
o Waterzuiveringen
o Fitnessprogramma op het werk
o Beschikbaarheid van gezonde voedingskeuzes
- Regelgeving, controle en acties
Afdwingen van gezond gedrag
Enkel voor het gedrag dat mensen niet vrijwillig zouden kunnen stellen
Vb.
o Minimumleeftijd voor alcohol
o Arbeidsomstandighedenwetgeving
=> Werken in combinaties met elkaar, geeft ook grootste slaagkans.
Gedrag en omgeving
- Educatieve benadering
Verantwoordelijkheid ligt bij het individu zelf
Vroegere benadering
- Ecologische benadering
Meer genuanceerde benadering
Vaak zijn het andere die een zekere mate van controle hebben over de
omgevingscondities, en zij zijn daarom mee verantwoordelijk voor het (on)gezonder
gedrag en gezondheid van die doelgroep.
-> Iets aan de omgeving veranderen om ervoor te zorgen dat mensen de juiste keuzes
kunnen maken.
-> Vijf doelgroepen op verschillende niveau’s die controle hebben over de omgeving:
, - Individueel niveau
Personen die een risico lopen
Patiënten
- Interpersoonlijk of groepsniveau
Ouders, vrienden
Leerkrachten
- Organisatie niveau
Directeuren, managers
- Lokaal niveau
Opinieleiders
Lokale kranten
- Samenlevingsniveau
Politici en ambtenaren
Ethiek
Mag je mensen wel lastigvallen over gezond gedrag als ze daar helemaal niet naar vragen? En op
welke manier is dat dan toegestaan en te verantwoorden?
-> Gezondheidsvoorlichting kan onbedoelde en negatieve neveneffecten hebben:
- Schuld- en/of angstgevoelens
Mensen die zich ongezond gedragen kunnen een schuldgevoel krijgen of schrik
krijgen.
Bijzonder gevaarlijk als mensen niet in staat zijn om hun gedrag te veranderen. Dan
blijft het schuldgevoel steken wat leidt tot nog een lagere levenskwaliteit
- Negatief stigma
Vb. rokers, overgewicht
- Grote verschillen tussen diverse groepen
Mensen met een hoge SES zijn het best in staat hun gedrag te veranderen.
Soms hebben mensen gewoon de financiële middelen om hun gedrag aan te passen
- Paternalistische denkwijze
Beïnvloeden van gedrag gaat in tegen de autonomie van mensen
Hoewel een gezondere levensstijl mensen juist meer autonomie geeft komt
voorlichting vaak niet zo over.
Verschillende modellen
o Medisch model / paternalistische denkwijze
Het gedrag van mensen beïnvloeden om een gezondere levensstijl te
bevorderen
o Hoger-onderwijs model
Geïnformeerde keuze model
Stimuleren van optimaal geïnformeerde autonome keuzen over
gezond gedrag en ongezond gedrag
o -> Niet duidelijk welke nu juist het meeste autonomie bevordert
Model van planmatige gezondheidsverandering en gedragsverandering
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mattiecebosmans. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.