Samenvatting
Samenvatting Wijsbegeerte
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Ik heb geen enkele les gemist + heel het boek ook gelezen, dus alles moet er in zitten.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 38 pagina's
Voorbeeld 4 van de 38 pagina's
In winkelwagenGekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
WijsbegeerteInleiding
- Wijsbegeerte is streven naar rationaliteit
- Wanneer is iets buitengewoons, en wat is een bewijs?
Pseudo-vragen
- Zit in de natuur van de mens om zulke vragen te stellen
- In relatie met mythes, omdat mythes trachten die pseudo-vragen te beantwoorden
- Vragen die op het eerste zicht zinvol lijken
- Pseudo-antwoorden
- Blaise Pascal: Pessimist doe de gruwelijkheden van het leven aantoonde om zo de mensen tot God te
doen keren.
Mythes
- Ze ordenen de wereld of een gedeelte ervan tot een samenhangend verhaal
- Ze bieden een verklaring voor bijzondere fenomenen en toestanden
- Ze verklaren, rechtvaardigen…
Wijsbegeerte is 6000 jaar geleden in het Oud-Griekenland ontstaan, samen met de wiskunde.
Waarom is er iets en niet niets?
- Het niets is zeer moeilijk te vatten want ons brein ziet in alles een iets. Vb. Zelfs mensen die niet
geloven in het hiernamaals, denken erover na.
- We weten wel genoeg om te beseffen dat het iets ooit anders was = het mysterieus iets.
- Bij de schepping van de aarde door God wordt het totale niets niet onderstelt want God was er altijd.
- Volgens Aristoteles is het heelal er altijd al geweest, het iets is er altijd al geweest.
- We kunnen de mist in gaan met deze vraag door het natuurlijk denken van de mens.
- De mens is geneigd aan een oorzaak-gevolg relatie
- Is deze vraag een pseudo-vraag?
De mens en de filosofie
Ernst Haeckel: Was pro-evolutie, maar stelde voor dat de evolutie gericht was op het ontstaan van de
mens.
Fundamentele menselijke kenmerken
Wat telt er om mens te zijn?:
- Niet zoeken naar kenmerken die uniek zijn aan de mens.
- Kenmerken die eigen zijn aan ons
- De Sapiens weerspiegelen wat het is om mens te zijn
- Onze definiërende kenmerken van mens zijn hebben we al 50 000 jaar
- Een bijzonder gevoel hebben voor technologie en vernieuwing
- Vermogen tot verbeelding en expressies
- We weten van onszelf dat we een geschiedenis en identiteit hebben
- We benaderen onszelf als meer dan een lichaam
- Zijn we na een paar jaar dezelfde mensen? Blijven we dezelfde ‘ik’?
Hebben dieren zelfkennis en een theory-of-mind? Vrij beperkt + spiegeltest.
Kunnen apen tellen? Ja maar ze kunnen het niet vatten of zien het er nut niet van. Ze hebben eerder
een fotografisch geheugen.
1
,Moraliteit
- We kunnen handelingen interpreteren
- Ethiek
- Do’s en Don’ts die de samenleving dat verschilt in culturen
- De cohesie die een groep in tact houdt
- Hebben dieren moraliteit? Capuchin aapjes video
Point in no return: We kunnen niet terug gaan naar de levensstijl van duizenden jaren geleden.
Gedachte: Niet alle mythes kunnen juist zijn -> Komst van wereldgodsdiensten die universeel zijn.
De openbaringen van die godsdiensten komen in teksten -> Verkrijgen van een dogmatisch
karakter en bieden een verlossing aan.
De gouden regel = Doe voor mij wat je wilt dat ik voor jou zou doen -> Wat als iemand zich niet aan
deze regel houdt?
De morele cirkel breidt zich uit, wie in die cirkel staat komt in aanmerking met rechten.
Problematiek van de free rider = Degene die profiteert van de inspanning van anderen.
Wat als de fraudeur een beter leven dan jij lijdt? Dan ga je samen met de fraudeur spelen.
Oplossingen voor funderingsproblematiek: - Geluk van de bozen is schijn
- Onderscheid tussen Diesseits en Jenseits
Diesseits = Het leven aan de zijde van het graf. Het is gericht op het aardse, op de dingen van hier en
nu. Manier waarop de openbaringsgodsdiensten heet geluk van de boze oplossen.
Jenseits = Het hiernamaals
Probleem met de Westerse opvatting: Ze is te zwart-wit, deelt de mensheid in ‘goeden’ en ‘slechten’,
terwijl we in werkelijkheid een Gauss-curve kunnen verwachten.
Taboes ontstaan om cultuurvermenging te voorkomen.
Wetenschappelijke kennisverwerving
Wijsbegeerte is de studie van die problemen waarvoor we nog geen wetenschappelijke
oplossingsmethode hebben -> Wel geen vaste definitie, zoiets kan niet binnen de filosofie.
Het besef dat wij achter onze spontane of via opvoeding opgedane inzichten heel wat vraagtekens
kunnen plaatsen, heeft als positief gevolg dat men afstand doet van de dogmatische houding, waarin
we opvattingen als waarheid aanvaarden zonder ernstige argumentatie. Dat besef kan echter ook leiden
tot een verregaand relativisme waarin alle houvast zoek is: ‘U hebt deze mening, ik heb een andere, we
hebben allebei even gelijk.’ Dogmatisme en volstrekt relativisme hebben als gemeenschappelijk
kenmerk dat ze afstand doen van het redelijk denken, van de rationele argumentatie. In het ene geval
vindt men argumentatie overbodig, in het andere vindt men die onmogelijk.
-> Deze twee houdingen kunnen leiden tot een vlucht tot de pseudowetenschap -> Filosofie als middel
tegen pseudowaarheden.
Als kennis beschouwen we elke voorstelling, elk denkbeeld of elke overtuiging waarvan we aannemen
dat die met een zekere werkelijkheid overeenkomt. Bv. Wanneer iemand beweert zijn auto te kennen,
dan bedoelt hij daarmee dat hij kan voorzien hoe die wagen zich in bepaalde omstandigheden zal
gedragen.
Onder wetenschap verstaan we een menselijke activiteit die erop gericht is tot gesystematiseerde en
betrouwbare kennis te komen. Dezelfde term verwijst ook naar het resultaat van die activiteit in een
bepaald gebied. In die betekenis is een wetenschap een geheel van uitspraken, wetten of theorieën
betreffende een enigszins samenhangend probleemgebied die aan de volgende eisen beantwoorden:
- Men kan ze mededelen aan andere mensen
2
,- Ze vertonen een systematisch karakter
- Er bestaan een controle op de betrouwbaarheid ervan (toetsbaarheid)
Twee grote groepen wetenschappen: Formele wetenschappen en ervaringswetenschappen
Formele of deductieve wetenschappen = Rekent men de logica en wiskunde. De uitspraken of
stellingen die men erin vindt, zijn niet ontleend aan ervaring. Deze wetenschappen leren op zichzelf
niets over de werkelijkheid rondom ons, maar ze verschaffen ons wel symboolsystemen of vormen,
die bruikbaar zijn om deze werkelijkheid uit te drukken.
Ervaringswetenschappen = Hoe de werkelijkheid, dat wil zeggen de totaliteit der dingen, in elkaar zit.
Betrouwbare kennis is slechts bereikbaar door een beroep te doen op ervaring. Natuurwetenschappen
+ gedragswetenschappen + cultuurwetenschappen.
De natuurfilosofen
Thales
Natuurfilosoof die in de 6e eeuw voor onze jaartelling de methode van de wiskunde ontwikkelde. Dat
was een denkwijze waarbij men erin slaagde eigenschappen van wiskundige objecten te formuleren en
die bovendien te bewijzen. Bovendien leidde die methode tot een accumulatie van resultaten.
- De werkelijkheid verandert voortdurend vb. de wisseling van seizoenen
- Als er verandering is, dan moet er iets zijn dat verandert en dus zelf onveranderlijk blijft, namelijk
het beginsel.
- Volgens Thales was het beginsel water -> Waarom? Leven heeft vocht nodig, niet enkel water maar
bijvoorbeeld vocht als sperma, onze aarde drijft op water…
- Leerlingen onder anderen Anaximander (het apeiron) en Anaximanes (lucht).
Basisaspecten presocratici:
- Studie van de natuur
- Overtuiging dat de natuur door wetten wordt gereguleerd
- Vertrouwen in mogelijkheid om hierover betrouwbare kennis te verwerven
- Wiskunde als model
- De werkelijkheid verandert
- Studie van het zijn en het worden
- Oerstof ligt ten grondslag aan processen van verandering
De wiskunde is een kennis van constructies van ons denken. De meetkundige figuren en de getallen
bestaan als zodanig niet in de ervaarbare wereld. Ze zijn het resultaat van denkoperaties. Weliswaar
hebben ze overeenkomsten met structuren die in die wereld bestaan, maar de bewijzen zijn niet daarop
gebaseerd.
Drie basisproblemen: Ten eerste is er de factische vraag naar de aard van de werkelijkheid; ten tweede
de ethisch-politieke vraag naar het reguleren van het menselijk handelen; en ten derde de
epistemologische, of kentheoretische vraag, namelijk of we de eerste twee vragen kunnen
beantwoorden, of we betrouwbare kennis kunnen verwerven, en zo ja, hoe?
Pythagoras
- Getallen liggen aan de grondslag van alles dat bestaat vb. muziek drukt zich mathematisch uit in
tonen.
- Wiskunde als moedertaal van God
- Invloed: Galilei, scritto in lingua mathematica
- Wiskundige wereld is even reëel als de fysische realiteit
- Men kan wiskunde bewijzen, en als men iets kan bewijzen, dan moet men dat aannemen.
- Bij Pythagoras vinden we of ontdekken we iets, we maken niets.
3
, - Structuren in de natuur als wiskundig vb. de design van schelpen
- Stelling van Pythagoras
Euclides
Gaf helder en duidelijke definities voor wiskunde zodat zijn volgers konden snappen wat hij bedoelde
-> Cruciale betekenis.
Je moet ergens beginnen met iets dat zichzelf niet laat bewijzen.
Vijfde postulaat -> Onvrede omdat hij niet wist wat oneindig was, net zoals bij irrationale getallen.
Niet-euclidische methode door de verandering van de Vijfde Postulaat -> niet-euclidische meetkunde
die onbruikbaar was.
Heraclitus: Het enige wat we weten is het veranderlijke, het tijdelijke. Verandering bestaat niet, enkel
het onveranderlijke bestaat. -> Parmenides wilt dit bewijzen.
Parmenides: Het lijkt alsof alles verandert maar dat is schijn, enkel het ‘zijn’ bestaat. Het zijnde is en
het niet-zijnde is niet. Dat zijnde is één en onveranderlijk, want anders zou er iets van zijn naar niet-
zijn gaan, maar dat kan niet want het niet-zijnde bestaat niet. Wanneer we bijvoorbeeld een stuk
marmer omvormen tot een beeldhouwwerk, dan is de verandering slechts schijn; in werkelijkheid
hebben we nog steeds met een stuk marmer te maken. Onze zintuigen zijn bedrieglijk, en de
veranderingen die we zintuiglijk waarnemen bestaan niet echt. Bijgevolg is er ook geen tijd, aangezien
er geen verandering is. Alles wat in de zogenaamde toekomst zal bestaan, bestaat in feite nu reeds.
Paradoxen van Zeno: Bewijzen over het gelijk van Parmenides vb. Achilles en de schildpad.
- We willen weten waarom iets correct is
- Wat je ziet is niet noodzakelijk wat er is, het kan schijn zijn.
- Het louter theoretisch toepassen van logisch denken is onbetrouwbaar als het over de fundamentele
eigenschappen van het universum gaat.
Leucippus en Democritus
Het atomisme
Binnen een ruimte zweven een ontelbaar aantal Parmenidiaanse zijnden die ze atomoi noemen: Die
atomen zweven rond in de lege ruimte en komen nu en dan met elkaar in botsing. Uit deze botsingen
ontstaan de objecten die wij zintuiglijk waarnemen en die verdwijnen wanneer de atomen opnieuw uit
elkaar gaan. Van onsterfelijkheid kan dan ook geen sprake zijn, aangezien de ziel verdwijnt op het
moment dat de atomen waaruit ze is opgebouwd, elkaar weer loslaten. Het atomisme is de eerste
inspiratiebron van de meeste vormen van materialisme.
De sofisten
- Een groep denkers
- De opponent van de filosoof
- Sofist = Iemand die wijs is en daarmee ook geld verdient
- Waren gefocust op efficiënte kennis, en niet op wat wel en niet klopt
- Eerste klasse van professionele leraren
- Sluiten aan bij de normatieve dimensie van de mythe
- Zijn moralen uit de natuur of uit conventies?
- Retoriek = Woord als machtsmiddel -> Gedachte gebaseerd op filosofische relativisme
- Het zwaartepunt van de filosofie verschuift van het onderzoek naar de fundamentele aard van de
werkelijkheid, naar de studie van de mens en de samenleving (ethiek en politiek).
- Introductie van het relativisme als gevolg van twijfeling in mythes en traditionele normen en waardes
Onderscheid tussen fusis en nomos. Fusis: Dat wat er van nature is; Nomos; Dat wat door menselijke
conventies (wetten) tot stand kwam.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper michalanyanguile. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 70055 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen