Samenvatting van het vak sportfysiologie van het eerste jaar. Bevat de hoofdstukken: Zenuwstelsel, Energiesystemen, Ademhalingsstelsel, Cardiovasculair systeem.
Het zenuwstelsel
Indeling
2 criteria:
Functie (fysiologie)
o Willekeurig zenuwstelsel
= somatisch = animaal zenuwstelsel
Handelen is onderworpen aan de wil
Regelt:
- Waarnemingen van omgeving (voelen, ruiken, … )
- Verwerking van waarneming (perceptie)
- Ontstaan van beweging
- Controle van het bewuste handelen
o Onwillekeurig zenuwstelsel
= vegetatieve = autonome zenuwstelsel
Niet onderworpen aan de wil -> onbewuste, automatisch geregelde
lichaamsfuncties
Bv. hartritme, ademhaling, spijsvertering, secretie van stoffen, …
Ligging (anatomie)
o Centrale zenuwstelsel (CZS)
Omgeven door bot
Omvat:
- Ruggenmerg (van schedelbasis tot 1e lendenwervel)
- Hersenen
o Perifere zenuwstelsel (PZS)
Netwerk dat CZS verbindt met verschillende delen van het lichaam
Omvat:
- Sensoren
= receptoren = zintuigen
- Ruggenmergzenuwen
31 paar
Tussen 2 aansluitende wervels -> 1 paar ruggenmergzenuwen naar
lichaam
Functie: ruggenmerg verbinden met alle delen van het lichaam
- Hersenzenuwen
12 paar
Functie: alle delen van het hoofd verbinden met de hersenen,
gelaatsspieren aansturen
,De zenuwcel (neuron)
= functionele en anatomische eenheid van het zenuwstelsel
Zenuwstelsel = netwerk van zenuwcellen die met elkaar in verbinding staan`
Delen:
- Cellichaam
Ontvangt info
- Dendrieten
Ontvangt info
- Axon
= zenuwvezel
Geeft info door -> aan volgend neuron of aan effectororgaan
Eindigt in eindtakken, met synaptische knoppen
Rond axon: myelineschede = isolerende laag (vetten en eiwitten) onderbroken door
insnoeringen van Ranvier
snellere geleiding
Richting prikkelgeleiding: van dendriet, cellichaam axon
Innerveren/innervatie van een spier door een zenuw = zenuwvezels zijn met spier
verbonden, prikkel die geleid wordt door axonen zal spier tot contractie brengen
Zenuw:
- Bundelt zenuwvezels (axonen) of zenuwcellen (neuronen)
- Vergelijkbaar met telefoonkabel
- Bestaat uit talrijke zenuwcellen, gebundeld tot fascikels
Ieder fascikel: verschillende types zenuwvezels
Soorten neuronen:
Sensorische = afferente neuronen
Ontvangen info via sensoren (in huid, ogen, … ) vervoeren info (zenuwimpulsen)
naar CZS
Motorische = efferente neuronen
Vervoeren motorische opdrachten vanuit CZS naar spieren, klieren, organen
spieren ontvangen impulsen bewegingen worden uitgevoerd
, Interneuronen = schakelneuronen
Liggen volledig in CZS
Hebben korte axonen
Vormen tussenschakel tussen sensorische en motorische zenuwcellen (verbinding
tussen neuronen)
In hersenen en ruggenmerg
Eigenschappen zenuwcellen, maken functionering ZS mogelijk:
Prikkelbaarheid
= vermogen van zenuwcel om veranderingen (prikkels) uit omgeving of in lichaam
waar te nemen
Bv. prikkelingen van geluid, licht, pijn en tast (mechanoreceptoren), houding,
temperatuur (thermoreceptoren), druk (baroreceptoren), spiergevoel
(proprioreceptoren), …
Elk zintuig (receptor of sensor) bevat zintuigcellen receptorcel, sensorische cel
slechts gevoelig voor bepaalde soort prikkel
Voorbeelden:
- Zintuigcellen oog -> prikkels van licht waarnemen
- Beweging: in gewrichten receptoren -> wijzigingen in houding van
lichaamssegmenten waarnemen
= proprioceptie
- Oor: zintuigcellen die evenwichtswijzigingen waarnemen
= vestibulair apparaat = evenwichtszintuig
Geleiding
= vermogen van zenuwcel om na prikkeling, impulsen langs zenuwcellen
transporteren naar CZS
Zintuigcel wordt geprikkeld -> impuls ontstaat = elektrochemisch signaal
, Via:
- Afferente banen
Geleiden info uit receptoren naar CZS
- Efferente banen
Indien op waargenomen info reactie komt -> signaal naar spier of orgaan
Bv. hand wegtrekken van vlam, hart sneller doen kloppen
Van CZS naar spier/orgaan
Integratie en regulatie
= verwerking en selectie van alle binnengekomen prikkels thv CZS
Bv. als kleur, geur, beeld, … waargenomen
verwerkt
wordt herkent en krijgt betekenis
reactie: vanuit ruggenmerg impulsen naar spieren gecoördineerde beweging
Geleiding van info = zich voortzetten van een elektrochemisch signaal
Gebeurd via:
- Interpretatie/ perceptie : omzetting tot zinvolle info
- Herkenning: vroeger ervaren prikkels
- Selectie: overtollige prikkels
- Associatie: verbanden leggen, plaatsen in contact
Voorbeeld: rood licht
1. Prikkel wordt waargenomen: via zintuigcellen ogen
2. Sensorische zenuwcellen in oogzenuw -> geleiding naar CZS via afferente
zenuwcellen
3. Thv CZS: regulatie en verwerking -> herkenning, betekenis en verband met
stoppen
4. Opdracht: via geleiding van prikkels naar spieren (efferent) -> remmen
= integratie en verwerking
Organisatie van het zenuwstelsel
Centrale zenuwstelsel: hersenen en ruggenmerg
integreert binnengekomen informatie, zendt prikkels uit die leiden tot controle van het
lichaam
volledig door bot omgeven
Perifere zenuwstelsel: hersenzenuwen, ruggenmergzenuwen en sensoren/zintuigen
Centrale zenuwstelsel
Hersenen
Beschermd door schedel
Tussen beendergedeelte en zenuwcellen: hersenvliezen = meninges die hersenen
beschermen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper brittvanhaut. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
