Hyperplasie Hyperplasie hogere celdeling
Bij cellen bij hoge celdeling
Vb: wrat: als gevolg van virale infectie een hogere celdeling
Vb: borstgroei bij mannen, de cellen worden niet groter maar aantal
nemen toe
Dysplasie Metaplasie (of dysplasie) cel verandert van vorm en functie
Bij kortdurende noxe reversibel, bij langdurige noxe irreversibel
Vb: endometriose en baret slokdarm, als gevolg van slokdarm veranderen
de cellen van functie
Caricnoma Diagnose dat een vroege, niet-invasieve vorm van kanker beschrijft.
in situ Onrustige, afwijkende cellen. Zonder behandeling kan het wel verspreiden
naar omliggend weefsel. Beweging = invasie.
Carcinoom Kanker van epitheelcellen.
Carcinogene Ontstaan van een carcinoom
se
Solide Kan goed- of kwaadaardig zijn. in een orgaan. Huid, long, darm.
Niet solide Losse kankercellen, altijd kwaadaardig. Ontstaat in weefsel die op
verschillende plaatsen zitten. Dus niet in een orgaan. Ontstaan in bloed,
lymfestelsel of vloeibare deel van beenmerg. Lymfeklierkanker, leukemie,
myeloom.
AdenoCA Ook wel klierkanker, ontstaat in klieren. Voorkeurslocaties zijn colon, longen,
mamma en prostaat. Cellen hoeven niet zodanig deel uit te maken van een
klier, als ze maar een excretiefunctie hebben.
Adenoom Goedaardig gezwel, uitgaande van klieren.
Pleiveiselcel Vorm van huidkanker, vanuit epitheel cellen.
CA
Sarcoom Wekedelen tumor die bestaat uit tumorcellen die lijken op cellen uit
steunweefsel zoals bot, spier, vet, zenuw, bloedvat, bindweefsel.
Apoptose Gereguleerde (geprogrammeerde) celdood, omgeving merkt er niks van,
geen ontstekingsreactie. Als gevolg van een noxe kan een cel in
zelfverdediging gaan en in geprogrammeerde celdood gaan. Vb: Witte
bloedcellen hebben levensduur van 7 dagen en daarna geprogrammeerde
celdood.
Oncogenese Het vormen van een tumor.
Initiatie fase: hierna wil nog niet zeggen dat er een tumor komt.
Lichaam kan het nog oplossen.
Promotie fase: promotie van de tumorcel. Er ontstaan meerdere
tumorcellen. Lijken steeds minder op de normale cel. De DNA schade
kan niet meer worden herstelt maar lichaam kan het nog wel
opruimen.
Progressie fase: irreversibel. Steeds minder goed gedifferentieerd. Er
ontstaat een tumor.
Metastaseri Verspreiden van de tumor naar andere weefsels.
ng
TNM o T = Tumorgrootte diameter of mate van ingroei. T1 – T4.
o N = Node (lymfeklier) aantal/plaats van lymeklieruitzaaiingen. N0 – N2.
o M = Metastasen op afstand van de tumor in andere organen. M0 – M1.
Endogeen Aangeboren risicofactoren voor een bepaalde ziekte
Exogeen Factoren van buitenaf die het risico vormen: alcohol, voeding, roken.
Tumormarke Eiwitten die het lichaam maakt als reactie op een tumor. Bijv. CEA die
rs voortkomt bij colonca, PSA bij prostaatkanker en CA-125 bij ovariumca.
Prognose Het vooruitzicht
, Doelen – Thema 5 – Rectaal bloedverlies
Remissie De ziekte verliest terrein en de pt voelt zich beter. Bij complete remissie zijn
alle tekenen van ziekte verdwenen maar kan het nog wel aanwezig zijn.
Recidief Terugkerende ziekte
Cel- In hoeverre de cel lijkt op hoe die hoort te zijn. Als het slecht gedifferentieerd
differentiati is lijkt hij niet meer op de normale cel.
e
Celproliferat Evenwicht tussen celdeling en celdood. Normaal constant maar bij kanker is
ie er of meer celdeling of meer celdood
Paraneoplas Symptomen specifiek voor een bepaalde tumor. Bij longkanker krijg je ziekte
tische van marie bamber: ziekte aan grote gewrichten, trommelstokvingers, dikke
verschijnsel vingers.
en
IBD Inflammatory bowel disease: Colitis ulcerosa + Morbus Crohn
IBS Irritable bowel syndrome: prikkelbaar darmsyndroom.
Endogene invloed:
1. Erfelijk: BRCA1/2 (borstkanker), APC (darm)
2. Hormonaal: oestrogeen (baarmoederhals), DES (supplement gegeven om
zwanger te worden, kinderen verhoogd risico op cervixca)
3. Immunologisch: immuunsuppressie
Classificatie van tumoren
1. Karakter
o Benigne: groeit langzaam en expansief. Frequent gekapseld en lijkt
histologisch op de normale cel. Lipoom.
o Maligne: groeit snel en invasief. Afwijkende histologie met frequent
necrose.
2. Histogenetische eigenschappen
o Carcinoom: epitheel = maligne.
o Sarcoom: bind/steunweefsel = maligne
Wijze van metastasering:
- Lymfe: poortwachtersklier, als die schoon is is alles schoon.
- Hematogeen = bloed. Invasief het bloedvat in. Betekent niet meteen dat
er metastasen zijn, die moeten wel weer eerst ergens gaan nestelen.
- Lichaamsholte: van holte naar het buikvlies
- Entmetastasen: na een biopt of niet geheel weghalen bij OK. Je maakt de
tumorcellen los.
Metastaseringspatroon
Colonca /spijverterings lever
Nierca, schildklier, blaas long
Prostaat bot
Botmetastasen
- Vaak vanuit mamma, long, prostaat, nier, schildklier
- 85% van de terminale pt heeft botmeta
- 50% van de pt met botmeta overlijdt binnen 6 maanden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Dominiquekoolhaas. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.