Zeer uitgebreide samenvatting met plaatjes en concrete duidelijke uitleg met voorbeelden. Onderwerpen die er in staat: mitose/meiose, algemene oncologie, etiologie en risico factoren van een carcinoom, colon rectaal carcinoom, anatomie en fysiologie van het zenuwstelsel, hersenfuncties, zenuwstelse...
Kt – 1 AFP
Mitose en meiose
► uitleggen wat de begrippen DNA, RNA en genen zijn;
DNA: desoxyribonucleïnezuur, bestaan uit speciale eiwitten (histonen) = dubbelstrengs. Cel bevat vaste
hoeveelheid DNA. Regisseert de aanmaak van eiwitten (eiwitsynthese).
Stikstofbasen
adenine (A) -> gekoppeld aan T
thymine (T) -> gekoppeld aan A
cytosine (C) -> gekoppeld aan G
guanine (G). -> gekoppeld aan C
stikstofbasen samen + aangekoppelde suikermolecuul = nucleotiden.
Genen: Op de chromosomen zitten de genen. Gen is stukje DNA dat de code van een eiwit bevat.
RNA: ribonucleïnezuur = enkelstrengs. Bijna identiek aan DNA, stikstofbase thymine (T) -> Uracil (U).
N-nummer Aantal Aantal zuster-chromatiden = exacte
chromosomen kopie
n = geslachtscel 23 46
2n = lichaamscel 46 92
4n = celvoorbereiding meiose 92 184
(geslachtscelmaking)
Mitose
► uitleggen hoe de celdeling verloopt;
Mitose: cel zich deelt in 2 exacte cel kopieën.
Vind plaats in alle lichaamscellen, behalve geslachtscellen (zaad- en eicellen).
Interfase: 2n. DNA rolt op & kernmembraan verdwijnt.
Profase: DNA rolt verder op -> celkern (nucleus) verdwijnt -> spoellichamen worden zichtbaar aan uiteinde v.d. cel (‘boven’
en ‘onder’)
Metafase: Chromosomen midden in cel in horizontale rij -> uit spoellichamen ontstaan trekdraden, binden aan
centromeren.
Anafase: verdwijnen centromeer -> zuster-chromatiden worden losgetrokken door trekdraden van spoellichamen en
worden naar spoellichamen getrokken
Telofase: spoellichamen verdwijnen -> nieuwe celkern 2n -> ontvouwen chromosomen
Cytokinese: mitose klaar -> afronding: celmembraan komt om cel en splitst. Nieuwe cel: 46 chromosomen = 2n.
Meiose
Meiose: proces dat leidt tot de aanmaak van voortplantings- of geslachtscellen.
Meiose 1:
Interfase: (2n) DNA rolt op -> kernmembraan verdwijnt -> chromosoom gekopieerd = 4n
Profase: (4n) DNA rolt verder op -> celkern verdwijnt -> spoellichamen worden zichtbaar (‘boven’ en ‘onder’)
Metafase: (4n) Chromosomen in horizontale rij -> homologe chromosomenparen liggen onder elkaar -> uit spoellichamen
ontstaan trekdraden -> binden aan centromeren.
Anafase: (4n) homologe chromosomenparen uit elkaar getrokken -> trekdraden trekken chromatiden naar eigen
spoellichamen -> elke kant 2n.
Telofase:H2n per kant -> nieuwe cel vormen -> . Beide cellen 2n
Meiose 2:
Profase: (2n) 2 spoellichamen naar uiteinden van cel
Metafase: (2) chromosomen in horizontale rij -> trekdraden binden zich aan centromeren
Anafase: (2n) centromeren worden afgebroken -> chromatiden worden uit elkaar getrokken -> per kant n
Telofase: n per kant -> nieuwe cel vormen -> beide cellen n. DUS: van 2n -> 4n -> 2n -> n
, Algemene oncologie
► uitleggen hoe een carcinoom ontstaat;
Carcinoom: kanker = ongeremde deling van lichaamscellen.
Regel-genen controleren celdeling -> mutatie = ongecontroleerde celdeling
Reparatiemechanisme herstellen mutatie -> bij teveel beschadigingen, blijven groeien en kwaadaardig worden.
Ontstaan carcinoom; 3 vormen
► de verschillende typen van kanker onderbrengen in verschillende groepen;
Metaplasia: Reversibele (omkeerbare) verandering van het ene naar het andere celtype = niet slecht. Kan reactie zijn op
chronische niet-fysiologische prikkel -> veranderingen cellen neusharen bij roken.
Dysplasia: Abnormale verandering in deling van cellen die nog niet slecht is maar dit wel kan worden = voorstadium van
kanker. Gedeeltelijk omkeerbaar, kan normaal/kwaadaardig weefsel worden.
Neoplasia: Abnormale (volledige) verandering in deling van cellen. Niet omkeerbaar, cellen zijn zelfsturend en ongevoelig
voor remmende signalen = tumor vorming (goed- of kwaadaardig)
Goed- en kwaadaardig
Benigne (goedaardige) tumoren Maligne (kwaadaardige) tumoren
Groei: langzaam Groei: snel
Expansieve (uitbreidend) groei + wegdrukken van omgeving Expansieve, infiltratieve groei met destructie van omgeving
Glad oppervlak (met bindweefselkapsel) Onregelmatig oppervlak
Geen metastasering Metastasering
In principe niet levensbedreigend: zelden fataal levensbedreigend: onbehandeld fataal
Oorspronkelijk weefsel herkenbaar (differentiatie) Oorspronkelijk weefsel moeilijk herkenbaar (verlies differentiatie)
TNM-classificatie
► uitleggen wat de TNM-classificatie inhoudt;
Wordt gebruikt om het stadium van kanker, voor ieder type, aan te duiden.
T: tumor. T1 = klein, T4 = groot.
N: nodus of lymfeknoop. N0 = geen uitzaaiingen in eerst bij zijnde lymfeknoop.
N1 = wel uitzaaiingen eerste lymfeknoop
N2 = uitzaaiingen verdere lymfeklieren.
M: metastase. M0 = geen uitzaaiingen andere organen. M1 = uitzaaiingen
andere organen.
Etiologie en risicofactoren
carcinoom
Etiologische- en risico factoren
► benoemen welke risicofactoren van invloed zijn op het ontstaan van carcinomen
Oorzaken kanker:
Langdurige aantasting van het immuunsysteem -> bij orgaantransplantatie: medicatie afweersysteem onderdrukken
Bepaalde infectie ziektes -> HPV-virus bij baarmoederhalskanker & hepatitis b/c bij leverkanker
Overgewicht
Roken en meeroken
Overmatig alcohol gebruik -> i.c.m. roken versterkt dit elkaar
Leeftijd -> hoe ouder, hoe meer celdeling er heeft plaats gevonden, hoe meer kans er is dat er een ‘fout’ is ontstaan
Risico factoren:
Exogene risicofactoren (van buitenaf)
- Chemische carcinogeen -> koolteerstoffen door roken & asbest
- Fysisch -> ioniserende straling door radioactieve straling of UV-licht
- Biologisch -> bacteriën en virussen zoals HPV en hepatitis B/C
Endogene risicofactoren (van binnenuit)
- Genetisch -> BRCA1 en BRCA2- gen bij borstkanker
- Hormonaal -> veroorzaken zelf geen mutaties maar kunnen DNA gevoeliger maken voor invloed van mutagene factoren.
Oestrogeen bij mamacarcinoom: rol bij groeigedrag van de cellen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper amylensen2203. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
