Hier vind je een zelfgemaakte samenvatting (met alle kernbegrippen, kenmerkende aspecten + historische context!). Deze samenvatting is gebaseerd uit het MEMO GESCHIEDENIS vwo bovenbouw boek + mijn eigen aantekeningen van de les.
Deze samenvatting is erg handig als je even een opfrissertje nodig...
H6: Een nieuwe republiek in Europa
KA: Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat
KA: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van
de Nederlandse Republiek
KA: Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie
In het Duitse Rijk was de macht verdeeld over allerlei vorsten en geestelijken. Een aantal van hen had zich
bekeerd tot het nieuwe geloof en raakte hierover in conflict met karel V, de katholieke keizer van het Duitse
Rijk. Voortaan gold de afspraak: cuius regio, eius religio: Latijn voor “wiens gebied, diens religie”.
Nu mocht elke vorst zelf bepalen welke godsdienst zijn onderdanen zouden belijden: het katholicisme, het
calvinisme of het lutheranisme.
- Nadat de Europese staten onderling vrede hadden gesloten, bleef Europa nog wel in de ban van
een andere grote oorlog met een godsdienstige ondertoon: De strijd tegen het islamitische
Ottomaanse Rijk.Het succes van de Ottomaanse veroveringspolitiek dwong Europese staten tot
samenwerking. Katholieke heersers voelden zich nu van twee kanten bedreigd: door de
Reformatie en door de islam.
Achtergronden van de Opstand
De Nederlanden behoorden tot het Spaanse Habsburgse Rijk en voor de overtuigd katholieke heersers,
Karel V en Filips II was deze ‘ketterse’ beweging absoluut onverteerbaar:(aangezien er veel aanhang was
van het calvinisme in de Nederlanden) een rijk kon in hun ogen maar een godsdienst hebben. Ketterij was
bovendien een vorm van majesteitsschennis.
- Daarnaast vorden Karel V en later zijn zoon Filips II in de Nederlanden een centralisatiepolitiek.
Om meer greep te krijgen op alle gebieden in hun rijk maakten zij gebruik van geschoolde
ambtenaren, die erg loyaal waren aan de vorst
Verloop en gevolgen van de Opstand
- Het toenemende verzet tegen zowel de godsdienstvervolgingen als de centralisatie leidde tot een
conflict dat wordt aangeduid als de Opstand.
1.1 Opstand in de Nederlanden (1515-1572)
KA: De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
KA: Het begin van staatsvorming en centralisatie
KA: De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg
had.
1521: Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms
- Karel V was het volstrekt niet eens met de protestanten. Hij vond dat zij de orde en rust in zijn rijk
verstoorden en wilde dat Luther zijn bezwaren terug nam. Om die reden moest Luther voor de
Rijksdag in Worms verschijnen. Maar toen dit politieke adviesorgaan van Karel V in deze Duitse
stad bijeenkwam, herriep Luther zijn kritiek op de kerk niet. Daarop besloot Karel V hem al zijn
rechten te ontnemen; hij verbande Luther uit het Duitse Rijk en gaf opdracht al zijn boeken te
verbranden. Maar deze maatregelen hadden niet het bedoelde effect: Luther kreeg steun van een
aantal Duitse vorsten, die ook bezwaren hadden tegen misstanden in de katholieke kerk. Kort
hierna ontstonden aparte protestantse kerken, waaronder de lutherse en de calvinistische
1531: Instelling drie collaterale raden Bedacht door Karel V. Voortaan waren er voor de hele
Nederlanden ‘drie collaterale raden’ om hem bij te staan.
- de Raad van State: die gaf advies over het totale beleid in de zeventien provinciën.
- de Geheime Raad: die wetten voorbereidde en uitgevaardigde en toezag op de uitvoering door
steden en gewesten.
- de Raad van Financiën: die begrotingen opstellen en zich bezighield met ‘bedes’.
1555: Karel V was een vrome katholiek, die de religieuze eenheid in zijn rijk erg belangrijk vond. Hij liet
daarom de protestanten vervolgen. Maar in het Duitse Rijk mislukte dat omdat veel vorsten waren
overgegaan tot het lutheranisme.
- Voortaan gold de afspraak: cuius regio, eius religio: Latijn voor “wiens gebied, diens
religie”. Dat hield in dat vorsten het geloof in hun gebied bepaalden; hun onderdanen moesten
hen in die keuze volgen. De situatie in de Nederland: In de Nederlanden was de situatie iets
anders: daar kreeg het calvinisme meer aanhang dat het lutheranisme.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper deborasouisa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,89. Je zit daarna nergens aan vast.
