SOCIALE PSYCHOLOGIE
Samenvatting “Je sociale ik”
Femke Dietens
, Voorwoord
Sociale psychologie= een tak van de sociale wetenschappen die op een erg systematische manier te
werk gaat en haar wetenschappelijke methodologie serieus neemt.
o Wie we zijn en hoe wij elkaar beïnvloeden?
o De wetmatigheden zijn niet absoluut en er kunnen uitzonderingen bestaan. → mensen
hebben altijd de vrijheid om gedrag te stellen dan volgens de wetmatigheden van hen
verwacht wordt.
o Meer en meer zicht krijgen op voorkeursgedragingen v/d meeste mensen en hier
verklaringen voor vinden en gedrag enigszins begrijpelijk te maken
o Sociale gedragingen en interacties
o Gedrag onder de loep nemen: bewuster stilstaan bij wat je doet, hoe je het doet en waarom
je het doet.
o Bewust worden van de wetmatigheden en algemeen geldende principes die deels jouw
gedrag bepalen. → sterker en zelfbewuster worden
1 Wat is sociale psychologie?
“ We are like islands in the sea, separate on the surface but connected in the deep” – William James
Dancing plague= dancing mania= choreomania= Sint-Jansziekte
➔ 1518, 1021, 1247, 1374
➔ Uren aan een stuk dansen, smeken om het te doen stoppen, maar houdt pas op door uitputting
➔ Danszucht
➔ Kenmerken bij alle uitbraken: langdurig, soms in groep, van gemeente naar gemeente, slachtoffers ervaren het
dansen als onvrijwillig, leidde tot uitputting en soms tot dood
➔ Uitleg volgens maatschappelijke omstandigheden en sociale psychologie:
o In regio’s met een moeilijke economische tijd
o Vooral bij de armere bevolking
o Stressfactoren als gevolg van moeilijke omstandigheden vergroten de vatbaarheid voor een psychische
aandoening
o Rituele dans in veel culturen + trancetoestand → om onheil af te wenden
o Massahysterie en angst voor de legende van de dansplaag → legende levert inspiratie voor de
symptomen
o Anderen zien dansen wekt een massapsychose op →vanuit hypochondrie (= mensen die ziektevrees
hebben) gaan geloven dat ze geïnfecteerd raken als ze anderen zien dansen → door sociale beïnvloeding
dezelfde symptomen tonen
Sociale psychologie wil antwoord bieden op volgende vragen:
o Hoe reageren individuen in sociale situaties?
o Welke invloed heeft de aanwezigheid van anderen op het gedrag van een
individu?
1
,Paul Watzlawick (Amerikaans-Oostenrijkse psycholoog):
o Je kan niet niet communiceren bv.: Als je aan anderen het signaal geeft dat je niet met hen
wil conserveren , conserveer je eigenlijk ook
o Je kan niet niet beïnvloed worden door anderen. Zodra anderen aanwezig zijn, zullen je
denkproces, je gedrag, je emoties wijzigen of je nu wil of niet, of je het beseft of niet.
o Invloed die anderen op een individu hebben is dwingend en onbewust.
o Voorbeeld met treinrit: Apart gaan zitten om andere zo weinig mogelijk te storen
Alle menselijke gedrag = sociaal:
o Rechtstreeks of onrechtstreeks beïnvloed door anderen
o We zijn kuddedieren & hebben anderen nodig
o Overlevingskansen in kudde groter
o Kleinere kans om prooi te worden
o Grotere kans om prooi te pakken
Iedereen heeft een rol, met rolverwachtingen, eigen vaardigheden en expertise
o Uitwisselen met anderen
o Complementariteit tussen mensen & samenleggen van talenten met die van anderen →
efficiëntie gemeenschap groter als samenwerking niet stroef verloopt
o Iemand nodig om mee te praten, raad te vragen, troost van te krijgen
o Willen beïnvloeden en beïnvloed worden → eenzaamheid beleven in een sociaal kader
1.1 Studieobject en definitie van de sociale psychologie
Materiële object = hoe het gedrag van mensen beïnvloed wordt door het gedrag van andere mensen
o Observeerbare en bewuste beïnvloeding
o Subtiele en onbewuste beïnvloeding bv.: Bij een gesprek eerst niet echt emoties ervaren en
vervolgens wel emoties ervaren. Gesprek heeft toch meer impact dan je dacht.
Formele object= zoeken naar wetten, wetmatigheden ontdekken in de manier waarop mensen met
elkaar omgaan en door elkaar beïnvloed worden
o Oorzaak en gevolg onderscheiden → verklaren
o Begrijpen of kennis nodig → kunnen inleven in de ander, empathie aanwenden om de
wetmatigheden die ontdekt worden te begrijpen → beleven en doorleven wat je bestudeert
Algemene psychologie vs. Sociale psychologie
o Processen van operante en klassieke conditionering komen ook voor bij sociale psychologie
2
, o Vb.: een persoon die jou vaak gekwetst heeft, zal je meer en meer vermijden → je hebt een
verband geleerd tussen die persoon en een gekwetst gevoel
o Verschil: algemene psychologie bestudeert ook gedragingen die totaal buiten de sociale
context vallen, bij sociale psychologie is het studieobject sociaal gedrag
Sociologie vs. Sociale psychologie
o Sociologie: wetenschappelijke discipline die sociaal gedrag van mensen in kaart tracht te
brengen en te verklaren
o Verschil: sociologie zal weinig aandacht besteden aan de individuele gedragingen van een
persoon, tracht wetmatigheden te ontdekken in sociale structuren en gehelen → maakt dus
een studie van het gedrag van groepen
o Verschil: sociale psychologie zal het gedrag van individuen in sociale relaties bestuderen
o Interacties tussen groepen ook door sociale psychologie, maar enkel als interacties
invloed/beïnvloed worden door gedragingen van individuen
o Sociale psychologie: raakvlak tussen algemene psychologie en algemene sociologie
Definitie sociale psychologie van Gordon Allport:
Sociale psychologie is een studie die tracht te begrijpen, verklaren en voorspellen hoe de
gedachten, gevoelens en gedragingen van individuen beïnvloed worden door de waargenomen,
ingebeelde of impliciete gedachten, gevoelens en gedragingen van anderen.
➔ 3 belangrijke psychologische doelen zitten er in: begrijpen, verklaren en voorspellen
➔ Het is niet noodzakelijk dat je een gedrag ziet om er door beïnvloed te worden, voldoende
om gedachten, gevoelens en gedragingen van de ander te veronderstellen.
1.3 Het belang van ons sociale leven
! Mens is een kuddedier! → mens heeft anderen nodig om:
o Te overleven
o Zich veilig te voelen
o Taken te verdelen
o Ideeën uit te wisselen
o Bij te leren
o Zichzelf te ontplooien
o Zijn hart bij uit te storten
o Uit te huilen
o Soortbehoud te doen
o Te zorgen en verzorgd te worden
o …
3