Algemene theorie van de lessen ethologie van de huisdieren. Theorie over de algemene gedragingen die de dieren kunnen vertonen. Niet diersoort specifiek, zie andere samenvatting voor dit (of in bundel verkrijgbaar).
1. Inleiding
- Gedrag: enige communicatiemiddel met de patiënt (evt. via de eigenaar)
- Dieren kunnen niet niet-gedragen (invloed van het brein)
- Enigste communicatiemiddel
- Vb. agressieve hond tgv
o Pijn of chronische ziekte
o Verkeerd of niet gesocialiseerd (niet geleerd om met mensen om te gaan)
o Stress
o ‘isolation induced fear’
o Aangeleerd gedrag
o Verkeerde huisvesting
o Territorialiteit
o Dominantie problemen
o …
- Ethos= gewoonte, aard, norm
- Logos = de leer
- Biologische studie van het gedrag
o Wetenschappelijke verantwoorde methodologie
o Vergelijkende studies
o Evolutieleer
- Erkenning in 1973: lorenz, Von Frisch, Tinbergen (nl) (nobelprijs voor de medicijnen)
o Verklaart diergedrag en mensengedrag
Lorenz:
Theoretisch kader ethologie
Inprenting vs instinct
Veel experimenten met ganzen
Tinbergen:
Stekelbaarzen
Meeuwen
Bijenwolf
Belangrijke vindingen op gebied van
o Instinct
o Sleutel prikkels (om iets te gaan doen) bv tepels van katten
Lokt een bepaald gedrag uit
o Supra-normale stimuli
Dubbel reageren op een bepaalde prikkel
o Zware vorm
De ene kant lijkt op een havik (dan reageren de kuikens)
De andere kant op een zwaan (dan reageren ze niet)
Voorgeprogrammeerd gedrag, instinct
4 hoofdvragen
o Waarom vraag
Op 4 manieren beantwoorden
2 proximate vragen (mechanisme: waardoor/how)
Veroorzaking – causaliteit
o Welke oorzaken doet het beschreven gedrag
veroorzaken
Ontwikkeling – ontogenie
o hoe gedrag zich ontwikkeld in de loop van het
leven van een individu
2 ultimaat (waartoe: why)
Evolutie
, o Hoe is het gedrag ontstaan doorheen de
evolutie? En hoe heeft het zich genetisch
vastgelegd?
Functie
o Wat is de functie van het gedrag
o Bijvoorbeeld (zie ppt) voorbeeld van een spreeuw
- Welzijn
o Kan ethologische kennis iets zeggen over welzijn ?
Optimaliseren productie; controle over het gedrag; verklaren afwijkende interacties
Gebruiken ethologische kennis voor natuurbescherming
o Aanvullende vragen op die van Tinbergen
Wat is het effect van de leerprocessen op het gedrag (aan/ afleren ? )
Zijn er modellen mogelijk de gedrag kunnen verklaren en concepten integreren
- Vergelijken /verbeteren huisvesting
o Overgaan van kooisysteem naar vrije systemen
- Optimaliseren van de productie
o Kennis van ethologie
o Voedingsritme
o Sociale context
- Gedragscontrole
o Diervriendelijker
- Verbeteren mens dier interactie/relatie
o Begrijpen ontstaan van abnormaal gedrag
Ongewenst gedrag
Abnormaal gedrag
Stress fysiologie
- Vinden van het antwoord op dit soort ethologische vragen
o Uitgebreide anamnese
o Klinisch onderzoek
o Observatie (door de dierenarts)
- Observeren door de dierenarts
o Regelmatig zijn er vragen die niet direct of niet geheel beantwoord kunnen worden met een
direct klinisch onderzoek
o (groepen) dieren bestuderen
o Veel valkuilen !
- Observeren moet je leren
o Attention bias (gorilla experiment)
Het gebeuren van dingen die je niet ziet doordat je let op andere dingen (bv de gorilla)
Jouw brein heeft “geen plek” om iets anders te doen
Het over het hoofd zien van andere dingen
Ook getest bij oncologen
Letten op afwijkingen van de longen
Missen zwarte hartafwijkingen
Bekend bij het goochelen
Kan je niets aandoen maar je moet weten dat he kan gebeuren !
o Verschillende gedragingen – Bordercollie en het konijn
Geziene gedragingen:
Speels
Kwispelen
Afwachten
Nieuwsgierig
Neerleggen
, ! veel mensen vergeten het konijn te observeren omdat het ene dier actiever lijkt
Het konijn is even belangrijk maar maakt niet zo’n duidelijke actieve bewegingen
Interactie tussen 2 dieren
o Structureel observeren vereist dat we dezelfde informatie op een andere manier bekijken
- Valkuilen
o Context doet er toe
“can we believe what we score, if we score what we believe”
Bij diergeneeskundige studenten werd er eerst geleerd hoe ze hittestress konden scoren
19 video’s genomen van 19 verschillende runderen met omgevingstemp.
9 video’s hebben ze een verkeerde omgevingstemp ingedeeld (5°c warmer)
2 groepen verdeeld
Zelfde video maar andere info
Toch werden ze aangeduid als hogere hittestress
o Men observeert en scoort vaak wat men verwacht te observeren
=> Geloof beïnvloed observaties = >
=> Observaties beïnvloeden acties:
=> °barrière voor verder begrip
= ‘expectation’ bias
Hetgeen wat je de hele tijd hoort, ga je beginnen zien
- Oplossingen:
o Objectief & systematisch observeren in controle en ‘experimentele’ situatie
Lijstje met waarnemingen
o Additionele info nodig door ondersteunend door fysiologische informatie
o Open ipv gesloten vragen
- Observeren – ethogram
o Ethogram = algemene lijst van gedragingen
Observationeel/ descriptief
Ethogram
o Lijst basis gedragsrepertoire van een dier – diersoort
Gedetailleerdheid is afhankelijk van doel
o Gebruik Abstracte definities – voorkom interpretaties van emoties/
mentale staat
Risico antropomorfisme
o Afhankelijk van vraag
Wanneer
Zelfde moment van de dag 3
Wie
o Continu of frequentie
- Hoe als dierenarts ?
o Menselijk brein heeft zijn eigen wetten (bewust van zijn)
o Systematisch werken (zelfde tijdstippen)
o Bewaar zoveel mogelijk geschreven documenten
o Dubbelblind of triple blind
o Invloed van je fysieke afwezigheid en Slimme hans-effect
o Erken de verschillen in perceptie
, 2. Evolutie demosticatie
- Nature vs nurture
o In welke maten is een gedrag erfelijk ?
Aangeboren vs aangeleerd
- Gedrag steunt op informatie opgeslagen in het genoom
o Aangeboren, instinct
Maar er is altijd een vorm van omgeving/ leren
- Gedrag steunt op informatie uit individuele ervaring
o Aangeleerd gedrag
Maar is ook genetisch bepaald – zij het meestal multifactorieel
- Bv. Het zogen van paarden bij de moeder, zit ook een leerproces achter
o ‘nature’: eekhoorn zoogt bij een kat
De eekhoorn wordt opgenomen in het nest
Melk; van nature weet de eekhoorn niet hoe die de melk moet drinken uit de kom
Kattenbak; katten zijn zindelijk, de eekhoorn niet maar hij verstopt zijn eten erin
Hij gaat zich meer en meer ontwikkelen als een eekhoorn zonder opgevoed te worden
door een eekhoorn
Hij ontwikkelt zichzelf tot een echte eekhoorn
Deel van het gedrag is genetisch vastgelegd dat het voor alle dieren hetzelfde is,
onafhankelijk van de omgeving Fixed Action Pattern FAP
Voorbeeld opstaan
- Gedrag genetisch bepaald ?
o Kunstmatige selectie
Fruitvliegje
Labomuizen
Selectie op nestbouw over 15 generaties
Lijn 1 verzamelt: 50 gram katoen
Lijn 2 verzamelt: 15 gram
o Addertje: selecteren snelheid in een doolhof
“slimme” ratten “domme” ratten
Conclusie slimheid ratten = genetisch maar als
Daarna dieren uit beide groepen opgroeien in
Normale omgeving
Verarmde omgeving
o Geen verschil ; beide even fouten
Verrijkte omgeving
o Geen verschil ; beide even slim
o Genetische kenmerken zijn eerder
Predispositie ipv inflexibele determinant
Genen= basis van gedrag
Maar ontwikkeld in interactie met de omgeving
o Meeste gedrag beïnvloed door heel veel genen
o Evolutie van gedrag
Variabiliteit
Binnen een populatie is er een variatie van individuen
Erfelijkheid
Deel van de variatie is erfelijk
Nakomelingen vertonen gem. meer gelijkenis met verwanten dan met andere
dieren uit populatie
Competitie
Concurrentie voor schaarse hulpgoederen
Natuurlijke selectie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jack9. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
