Hoofdstuk 3
Biologische evolutie
Evolutie
- Variatie op niveau van fenotype (zichtbare & meetbare fysische en chemische
karakteristieken van een organisme)
- Op een hoog taxonomisch niveau verschillen in fenotype gemakkelijk
functioneel te interpreteren in context van habitat & levenswijze dier (ecologische
niche)
- Vb. Voorpootmorfologie zoogdieren
- = Wel opgebouwd uit homologe componenten (eenzelfde voorouderlijke oorsprong)
vorm verschilt wel sterk
- Armen van primaten geschikt als grijpapparaat om in een complex arboreaal
habitat te leven
- Voorpoot katachtige = krachtig + klauwen grijpen van prooidieren + te
immobiliseren
- Flipper dolfijn & walvissen: onder water als propulsie en stabilisatieorgaan
- Vleugel vleermuis luchtruim kiezen
Probleemstelling
- Diversiteit door grote variatie aan vormen (fenotypische variatie) binnen clades
- Op hoog-taxonomisch niveau = opvallende variatie (vaak functioneel gemakkelijk
interpreteerbaar)
- Op lager taxonomisch niveau (familie, genus, soort) interpretatie van fenotypische
variatie moeilijker
- Gekeken naar Mendeliaanse (discrete variatie vertonen vb. oogkleur, kleurvormen,
vachttypes) en/of kwantitatieve kenmerken (kenmerken met continue variatie vb.
pootlengte, bekdikte)
- Klassiek voorbeeld: Darwinvinken op Galapagos-eilanden
- 14 nauwverwante soorten voorkomen op 1 of meerdere van verschillende eilanden
- Verschil in bekgrootte
- Gerelateerd aan dieet (zaadkrakers: grote zware bekken: insecteneters: lange smalle
bekken)
- In dergelijke gevallen genotypische (eigenschappen geërfd van ouder(s))
frequentiedistributie identiek aan deze van fenotype
- Dergelijke veranderingen van frequentiedistributies over opeenvolgende generaties
van een populatie representeren (micro)-evolutie (als resultaat van selectiedruk)
- = Proces van adaptie door natuurlijke selectie (of van adaptieve evolutie)
- In populatie genetische variatie voor een kenmerk? Resultaat: fenotypische variatie
- Enkel als deze variatie ook wordt gereflecteerd in differentiële prestatie in een
ecologisch relevant kenmerk
- Vb. Loopsnelheid
(hoeft niet geval te zijn: kortpoters zouden kleine staplengte compenseren met
vermogen om hogere stapfrequentie te realiseren (resultaat: variabee in biologische
fitness)
Adaptieketen:
, Genetische basis Pootlengte Loopsnelheid Overleving en
voor pootlengte reproductiesucces
Variatie in genen Variatie in design Variatie in prestatie Variatie in fitness
= Fenotypische variatie ook genotypische variatie representeert
= verschuiving frequentiedistributie van genotypen in populaties
= micro-evolutie (onder invloed van selectieve druk)
= adaptieve evolutie
- Selectiedruk? Dan geven enkele individuen met hoogste fitness genen door aan
volgende generatie
- Herhaling van generatie na generatie
- Frequentiedistributie voor kenmerk geleidelijk over generaties heen veranderen
- In veronderstelling: na verloop van tijd: fenotype zodanig veranderd is dat om een of
andere reden voortplanting met fenotype van oorspronkelijk populatie =
onmogelijk = ontstaan nieuwe soorten
- Vb. met langpoters vs. Korte poten = fictief voorbeeld
- Soortvorming staat los van evolutie
- Proces van adapatie door natuurlijke selecteren = geen nieuwe kenmerken creëren
- Kenmerken uit aanwezige genotypische varianten SELECTEREN & daardoor
fenotypes als het ware “editeren” over generaties heen
Illustratie verschillende types van selectie / verandering in frequentiedistributie
(pagina 3-4 H3)
- Directionele selectie (voorgaande voorbeeld)
- Disruptieve selectie (fitness van intermediaire individuen laag) vb. populatie
langpoters & kortpoters ontstaan die op termijn eventueel reproductief geïsoleerd
kunnen geraken)
- Stabiliserende selectie (intermediaire individuen = precies hoogste fitness :
genetische variatie in populatie wordt kleiner)
- Proces van evolutieve adaptie door natuurlijke selectie antwoord op vragen “wat is
functionele betekenis van geobserveerde variatie?” & “hoe is deze ontstaan?” op
macro-evolutionair niveau (evolutieve veranderingen op hoger taxonomisch niveau,
op geologische tijdsschaal ook micro-evolutionair niveau (verandering binnen
populaties)
Voorbeeld: (ook antwoord;)
o Populatie muizen afgesloten leefgebied
o Binnen populatie: normale biologische variatie in pootlengte (=kwantitatief kenmerk)
o Resulteert in typisch klokvormige frequentiedistributie (normaalverdeling) van
kenmerk
o Meerderheid individuen poten met gemiddelde lengte; kleiner # kleinere of langere
poten
o Langere poten: grotere stappen sprintsnelheid van individuen met lange poten
hoger zal zijn dan degene met kortere poten
o Wanneer in dergelijke populatie: predator komt (vb. via migratie) individuen met
langste poten meer kans op ontsnapping & overleving
o Resultaat: na verloop van tijd: (binnen 1 generatie) : individuen met kortere poten
volledig verdwenen uit populatie (gemakkelijker gegrepen door predator)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ankevp262. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.