Samenvatting
Samenvatting Hoofdstuk 4 embryologie - dierkunde en proefdierkunde
- Instelling
- Universiteit Antwerpen (UA)
Hoofdstuk 4 embryologie exclusief organogenese
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 22 pagina's
Voorbeeld 3 van de 22 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 4: embryologie(zie foto’s cursus!)
Enkele definities:
Ontogenie: levensgeschiedenis van een individu is een persoon zijn ontogenie
(+omvat in principe zowel reproductieve cyclus als post-reproductieve fase)
Post-reproductieve fase = gerontologische fase
Embryogenese omvat periode tussen fertilizatie (bevruchting) & ogenblik in
ontwikkeling waarop belangrijkste bouwplanelementen & organen zijn gevormd
(organogenese)
= meest sensitieve / gevoelige periode
= bij mens: 8-9 weken
- Embryo is dan 3cm lang, weegt ongeveer 3g
Daarna: foetale periode: (intense groei)
- Hier: geen nieuwe dingen meer ontstaan
- Ong. 1000-voudige massatoename bij mens (duurt tot geboorte ) (placentale
zoogdieren) of “uitkippen” van ei (vertebraten met macrolecitale eieren)
- Ontwikkeling organismen met eieren met weinig dooier: gekenmerkt door: larvale
vrijlevende periode
- Deze: gevolgd door metamorfose tot juveniel
- Verdere maturatie leidt tot adulte (geslachtsrijpe) stadium
Gametogenese: vorming van voortplantingscellen of gameten
Reproductie- of genitaalstelsel (voortplantingsstelsel)
Embryologie = beschrijvend
- Bespreekt morfologie & histogenese (respectievelijk: vorm en de
weefselstructuur)
- Causale aspecten van ontogenie = domein van ontwikkelingsbiologie
Sex-determinatie
Cellen die aanleiding geven tot gameten = germinatieve cellen
- Alle andere cellen = somatisch (lichaamscellen)
- Bij veel invertebraten (ongewervelden) differentiëren germinatieve cellen zich
tijdens bepaalde periode van levenscyclus UIT gewone somatische cellen
- Vaak: = cellen uit wand lichaamsholte (coeloom) die dan vrijkomen in nephridia
(=excretie-orgaantjes) of doordat lichaamswand openscheurt
Bij vertebraten (& bij sommige invertebratentaxa):
- Zogenaamde germinatieve cellijn
- In zeer vroege ontwikkelingsstadium: primordiumcellen (voorlopercellen van
germinatieve cellen) worden onderscheiden
- Bij sommige groepen (vb. Amfibia) cellen terug-getraceerd tot in
zygotestadium (bevruchte eicel) waar een germinatieve cytoplasmatische regio bij
klieving aanleiding geeft tot primordia van germinatieve cellen
, - Deze primordiumcellen: ontwikkelen buiten eigenlijke embryo (in endoderm van
dooierzak)
- Deze primordiumcellen migreren (amoeboïd)1later tijdens embryonale
ontwikkeling naar germinatieve lijsten (gametenaanleg) (dense
weefselstrengen van mesodermale oorsprong in dak lichaamsholte) waar
somatische deel van gonaden2 zal ontstaan (gameetprimordia: hier vormen)
- Daar: voorlopercellen omvormen tot germinatieve cellen & instaan voor
productie gameten
- Dit proces = identiek verlopen voor toekomstige mannetjes of vrouwen dus:
gonadenprimordia (gonaden in aanleg) indifferent in beide sexen (=zelfde)
Voortplantingsstelsel (de mens)
Bij mannelijke vertebraten nauw verband (ook ontogenetisch) tussen: genitaalstelsel
excretiestelsel (uitscheidingsstelsel)
- Testis (mv. testes : teelballen of mannelijke gonaden): opgebouwd uit
zaadbuisjes (enk: tubulus seminiferus) waarin sperma (zaad) zich vanuit
germinatieve cellen (diploïde voorlopercellen van gameten) ontwikkelt
Totale lengte tubuli: 360m (bij mens)
- Goed voor dagelijkse productie van zaad (100 miljoen spermatozoa)
- Leydigcellen tussen zaadbuisjes (interstitiële cellen) zorgen voor productie
mannelijke sexhormoon
- Vanuit zaadbuisjes sperma via rete testis (=anastomoserend netwerk van
buisjes binnen testikel) naar vasa efferentia (afvoerbuisjes, enk: ductulus
efferens)
- Zij vormen sterk gewonden kluwen van buisjes in kop bijbal (epididymis)
- Versmelten tot sterk gewonden ductus epididymis rest bijbal vormen
- In bijbal: sperma matureert (rijpt) verder = tijdelijk opgeslagen
- Afvoer gebeurt via zaadleider (vas deferens)
- Terminale deel = ductus ejaculatorius
- Bij zoogdieren: zaadleider versmelt met pisbuis (urethra: verbinding blaas
buitenwereld)
- Urether verbindt nier met blaas
- Verschillende klieren staan in voor productie van seminaal vocht:
1. Vesiculaire klier (vesiculae seminalis: produceert 60% volume semen)
2. Prostaat
3. Bulbourethrale (of Cowper’s) klier: secreteert mucus van pH van
urine die = achtergebleven in urethra; vooraleer ejaculaat passeert)
Secreet staat in voor transport & voeding van sperma
Buffert lage pH in vagina
Bij meeste zoogdieren:
- Testis en epididymis: tijdelijk of permanent buiten buikholte (peritoneale holte)
in scrotum (balzak)
- Daardoor (ook door speciale vascularisatie die als warmte-wisselaar werkt)
temperatuur van testis: blijft verschillende graden onder lichaamstemp.
1
= kruipende beweging in eukaryote cellen
2
= orgaan dat germinale cellen (of kiemcellen) produceert. Bij man is gonade = testikel / teelbal die zaadcellen
produceert bij vrouw: gonade = ovarium (eierstok) die ova (eicellen) produceert
, = noodzakelijk voor normale spermaproductie
Vrouwelijke gonaden (ovaria / eierstokken) buikholte
- Oviduct (eileider, uterine of fallopische tubulus) eindigt in ostium (opening)
voorzien van fimbrae (vingervormige uitstulpingen) in buurt van elke ovarium
- Beide oviducten openen in baarmoeder (uterus)
- Wand = sterk gespierd & gevasculariseerd
- = binnenin bekleed met endometrium (mucosa)
- Via cervix komt uterus uit in vagina (die opent thv vulva (=externe genitalia of
geslachtsdelen)
- Deze: bestaan uit grote & kleine schaamlippen (labia majora en minora) en
clitoris
- Deze structuren = homoloog met externe genitalia van man
Geslachtsderminatie bij zoogdieren (vb. mens)
In aanleg: gonaden = indifferent (hetzelfde)
- Tot week 5: XX & XY = vrouwelijk (verwijderen gonaden voor differentiatie
vrouwelijk urogenitaal apparaat)
Zowel mannelijke als vrouwelijke primordia van ducti aangelegd
Mannelijk: Kanaal van Wolff (archinephritische dectus) (voorloper epididymis: vas
deferens)
Vrouwelijk: Kanaal van Müller (voorloper oviduct, uterus, bovenste deel vagina)
Bij mens:
- Migratie voltrokken tegen einde 5e week van ontwikkeling
- Ongeacht genetische sexdeterminatie: de ontwikkelde gonaden = intrinsiek
vrouwelijk
- Steunt op feit: bij zoogdieren: het verwijderen van gonadenaanleg in vroeg
(indifferent) ontwikkelingsstadium de rest van urogenitaalstelsel (urinair &
genitaal systeem) onveranderlijk vrouwelijk wordt
- Differentiatie van indifferente gonadenaanleg tot ovaria door genetische
factoren bepaald
Tijdens vroege ontwikkeling (< week 6-7 bij mens) primordia van zowelijk mannelijke als
vrouwelijke ducti aangelegd
Merk op: bij vogels, reptiele, sommige amfibiëen: homozygote conditie XX mannelijk is)
Vanaf week 6 TDF op Y-chromosoom (testis determining factor = genenset)
= triggert testis ontwikkeling
- Genen die in TDF-regio liggen sturen ontwikkeling van gonaden in mannelijke
richting
- Hierdoor: cascade van verdere mannelijke ontwikkeling geïnduceerd
ook X-genen & autosomale genen (genen die op niet-sexchromosomen liggen) rol
spelen in sexbepaling
Week 9-10: testis produceren
- Müller inhiberend hormoon afbraak kanaal Müller
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ankevp262. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen