1 Kinderen en jongeren met gedrags- en emotionele
problemen
1.1 Omschrijving
OMSCHRIJVING V GEDRAGS- EN EMOTIONELE PROBLEMEN
Wanneer spreken we van gedrags- en emotionele problemen?
o Ze w door anderen als moeilijk/lastig ervaren.
o Ouders en leerkrachten z ongerust over gedrag en w er soms
onzeker van.
o Opvoeders weten nt meer hoe ze met deze kinderen moeten
omgaan.
o Kinderen met gedragsproblemen kunnen op weinig begrip rekenen
door negatieve gevolgen voor omgeving.
o Scholte:
o Spreekt over probleemgedrag wnr ouders, lkr en andere
personen dit gedrag beschouwen als strijdig met de door hen
en samenleving gehanteerde normen en regels & of wnr
deskundigen dit gedrag als problematische beoordelen op
basis v valide kenmerken v psychische (on)gezondheid.
o Er w dus rekening gehouden met oordeel v ouders/andere
personen/normen en regels/oordeel deskundigen.
o Gedragsproblemen bedoelt men: continuüm v druk, opstandig,
agressief, prikkelbaar, uitdagend, driftig, vijandig, asociaal tot
delinquent gedrag.
o Term kinderen/jongeren met gedragsproblemen=>gebruikt als
overkoepelende beschrijvende term voor alle kinderen die zich
zichtbaar ongewoon/abnormaal gedragen of die zichtbaar
ongewone/abnormale emoties vertonen en dat los vd
ernst/oorzaak/context vh gedrag/emotie.
o Kinderen met probleemgedrag of gedrag- of emotionele problemen:
o Kinderen met storend gedrag=>externaliserend
probleemgedrag: nr buiten gericht
o Kinderen met emotionele problemen=>internaliserend
probleemgedrag: naar binnen gericht
o Kinderen met somatoforme stoornissen=>internaliserend
probleemgedrag: naar binnen gericht
o Van der Helm & Vandevelde=>dominant gedrag: agressief,
manipulerend, submissief gedrag: depressief, ontwijkend en soms
zelfbeschadigend.
o Er kan onderscheid gemaakt w tss lichte en tijdelijke problemen
(reactie nieuwe situatie), gedragingen die in bepaalde
situaties/personen voorkomen (enkel op school) of gedragingen die
1
, leeftijds-/ fasegebonden z of ernstige
problemen(gedragsstoornissen).
o Gedragsprobleem is geen diagnose mr symptoom dat weergeeft dat
er onderliggend probleem is (ijsbergtheorie) dat divers v aard kan z.
Wat is het onderscheid tss gedrags- en emotionele problemen en
gedragsstoornissen?
o Binnen groep v gedrags- en emotionele problemen kan onderscheid
gemaakt w:
o Enerzijds lichte, tijdelijke problemen die kind/jongere vertoont
als reactie op nieuwe situaties
o Anderzijds ernstige problemen=>ernst w bepaald doordat het
gaat over langdurige of blijvende problemen of samen
voorkomen v meerdere problemen.
=>term die w gebruikt:
gedragsstoornissen:
Minder situatiegebonden dan gedragsproblemen
Maken deel uit vd grote groep gedragsproblemen, mr
niet alle gedragsproblemen z ernstig genoeg om
gedragsstoornis te w genoemd
Als diagnose z kinderpsychiatrische stoornissen waarbij
symptoom gedragsproblemen z=>z v aard dat stoornis
kan gekaderd w binnen oppositioneel opstandige
gedragsstoornis of norm overschrijdende
gedragsstoornis.
Wanneer mogen we spreken v antisociale gedragsstoornis of oppositioneel
opstandige gedragsstoornis?
o Oppositioneel: kind verzet zich tegen ouders.
o Passieve/milde vorm v verzet: kind doet nt wat gevraagd w en
gaat door met wat het bezig was alsof hij het nt gehoord heeft
o Actieve vorm v verzet: kind die opdracht weigert uit te voeren
en brutaal z
o Wnr diagnose v gedragsstoornis gesteld w binnen
kinderpsychiatrie mt gedrag beantwoorden aan diagnostische
criteria vd classificatiesysteem vd DSM5
o
o Sinds DSM5=>oppositionele-opstandige stoornis +
normoverschreidende gedragsstoornis z ondergebracht in
‘disruptieve, impulsbeheersings en andere
gedragsstoornissen’
2
, o Diagnose oppositioneel opstandige gedragsstoornis kan enkel
gesteld w bij kinderen die zich bijna nooit ad regels houden en
zich vaak verzetten tegen vragen en opdrachten v
volwassenen.
o Dwarsliggen gt vaak samen met prikkelbaar/opvliegend
gedrag, incasseringsvermogen is klein, snel gefrustreerd en
voelen zich vlug beledigd, zoeken schuld v gedrag bij anderen
o Oppositioneel opstandige gedragsstoornis kan w beschouwd
als gemengde stoornis v gedrag en emotie=>kinderen
hiermee lopen risico op betrekking tot latere ontwikkeling ve
antisociale gedragsstoornis, ontwikkeling ve angst- of
stemmingsstoornis=>vroege diagnostiek en behandeling z
belangrijk
o In DSM 5 w specifiek omschreven wnr bepaald gedrag een
symptoom mag w beschouwd door te specifiëren (vb
‘vaak’=>3keer per week)
o Sinds DSM5=>onderscheid maken in ernst vd stoornis
naargelang voorkomen in situaties=>milde symptomen; 1
situatie; matige symptomen: minstens 2 situaties; ernstige
symptomen: 3 of meerdere situaties
o Normoverschrijdende gedragsstoornis=antisociale gedragsstoornis:
antisociale gedragsproblemen komen het sterkste naar voren
o Gaat vooral over onbeheerst gedrag
o Gedragsstoornis omschrijft een gedragspatroon dat zich
hardnekkig blijft herhalen en waarbij de fundamentele rechten
v anderen of belangrijke bij leeftijd passende normen en
regels, geweld w aangedaan
o Symptomen: vechten, spijbelen, stelen, liegen, agressie nr
mensen/dieren
o Antisociaal gedrag berokkent vaak ernstige schade aan
anderen op materieel, lichamelijk en psychisch vlak.
o Antisociaal gedrag vormt ernstig probleem in
maatschappij=>zorgt voor onveilig gevoel
o Dit gedrag gaat vaak gepaard met problematisch functioneren
op verschillende domeinen (vb thuis, school, vrije tijd)
o Vaak middelengebruik en risicovol seksueel gedrag
o Deze jongeren lopen verhoogd risico op ontwikkelen v
crimineel gedrag
o Sinds DSM5=>onderscheid tss lichte vorm: symptomen uiten
zich in 1 setting; matige vorm: symptomen in 2 settings;
ernstige vorm: 3 settings=>gedrag mt beoordeeld w in
verschillende settings om te komen tot differentiatie
o Richtlijnen behandeling=>vaak combo oudertraining, cognitieve
gedragstherapie en systemische behandeling. Als nodig=>combo
met farmacotherapie
3
, Wanneer spreken we v jeugdigen met delinquent gedrag?
o Jeugddelinquentie: delicten (strafbare feiten) w gepleegd door
minderjarigen
o Tss 12-18j kunnen jongeren voor jeugdrechtbank komen voor
strafbare feiten
o In Vlaanderen w gesproken over jongeren die een MOF gepleegd
hebben
o Voorzieningen binnen jeugdhulp (agentschap opgroeien) maken
onderscheid tss jongeren uit PLS/VOS komen en jongeren die MOF
hebben gepleegd=>kunnen wel in zelfde organisatie terecht komen.
o Sinds invoering jeugddeliquentierecht=> MOF vervangen door
jeugddelict
o Jeugddelinquentierecht vertrekt vanuit herstelgerichte
visie=>jongere die delict heeft gepleegd w op z
verantwoordelijkheid gewezen=>aandacht voor aangepaste
ondersteuning/begeleiding=>max leeftijd vr ondersteuning=23j
o Gesloten behandeling/begeleiding w id mate vh mogelijke
vermeden/vervangen door ambulante alternatieven (vb YAR)
o Delinquent gedrag: continuüm v gedragingen waarbij inbreuk
gepleegd w op regels/normen/wetten en of schade berokkend w aan
individuen of maatschappijen =>antisociaal gedrag waarbij gedrag
tegen bestaande samenleving gericht is, valt onder dit continuüm
Wat verstaan we onder strafbare feiten of delicten?
o Er kunnen verschillende typen v delinquent gedrag onderscheiden
w=>meestal deze onderverdeling:
o Gewelds- en zedendelicten: agressie, moord, aanranding
o Eigendoms- en vermogensdelicten: oplichting, fraude, diefstal
o Vernieling en openbare orde delicten: vandalisme,
huisvredebreuk, discriminatie
o Verkeersdelicten: rijden onder invloed, joyriding
o Drugsdelicten: gebruik v harddrugs
o Statusdelicten=>gedragingen z opzich geen delicten, mr
geven wel reden tot gerechtelijke interventie omdat ze z
verbonden aan status vd persoon, hier: minderjarigheid):
spijbelen, drinken, kopen v alcohol
o Ernstig delict=>als er schade w toegebracht aan personen of er is
veel materiële schade=>w onderscheid gemaakt naargelang #
personen dat betrokken is:
o Weinig: geïsoleerde delicten
o Veel: groepsdelicten
o Delinquent gedrag=vaak symptoom v onderliggende
gedragsstoornis
Zijn gedrags- en emotionele problemen ontwikkelingsstoornissen?
4