Inleiding in de Theoretische
Orthopedagogiek
HOOFDSTUK 1: AGOGISCH HANDELEN, AGOGIE,
AGOGIEK
1. Inleiding
2. De begrippen agogie en agogiek
Ped- agogie(k); Ped= pais= kind
Agogie = agogos, agein = begeleider, gids, opleiden
Agogie: veranderen en handelen
= de intentionele, niet – wederkerige beïnvloeding door één of meerdere personen gericht
op een wenselijk geachte wijzing, door de cliënt ervaren als welzijnsbevordering
Agogiek: veranderen en wetenschap, theorievorming
= verzamelnaam voor de leer van het leiden, begeleiden van mensen ongeacht hun leeftijd,
op een beroepsmatige manier. De in de sociale hulpverlening gebruikte methoden behoren
tot de leer van de agogiek
DEF. Winkelaar
= agogiek is de leer die aanwijzingen en richtlijnen geeft voor de manier waarop individuele
personen, groepen, organisaties en samenlevingsverbanden kunnen worden begeleid in
veranderingsprocessen. Het gaat daarbij om dat die begeleiding plaatsvindt vanuit de situatie
waarin de betrokkenen zich bevinden en dat zij mogelijkheden zelf te handelen teneinde tot
gewenste verandering te komen
1
, 3. Drie sleutelbegrippen van het AH
Verandering
doel agogie: het handelen van mensen veranderen
een ideaalbeeld, totale vorming bestaat niet
altijd blijven veranderen, eeuwig durende opvoeding
Handelen
- gedrag
zichtbaar & observeerbaar
objectief observeren
- handelen
bewust, wat mensen beogen
onzichtbaar (willen, voelen, weten waarom)
observeren en communiceren
Emancipatie
agogisch handelen=
(wat) een vrijwillige, gewenste verandering in het handelen op psycho-sociaal vlak
(wie) van (jong)volwassenen
als individu, in groep, in een organisatie of als lid van een groter samenlevingsverband
(hoe) op een systematische, bewuste, doelgerichte en professionele manier en door een
herkenbaar agoog
(waarom) met emancipatie als doel
4. De richtinggevende kenmerken van het AH
Psychosociale verandering
Doelgericht
Systematisch
Bewust
Gewenst door betrokkenen
Niet even wederzijds
Beroepsmatig
Waardegebonden
descriptief (beschrijvende wetenschap)
prescriptief (voorschrijvende wetenschap)
Casus 2 (Paul) is agogisch handelen
5. De professionalisering van het AH
De industrialisering zet 2 maatschappelijke veranderingen in gang:
1. Snelle evolutie van wetenschap en techniek
2. Stijgende individualisering
eigen keuzes & eigen verantwoordelijkheid
Agogisch werkveld
Hulpverlening = welzijnswerk
Vormingswerk = jeugdwerk, sociaal cultureel vormingswerk
2
, 6. Vertrekpunt van het AH
Exagogiek
- curatief agogisch werk
- beginsituatie is problematisch verbeteren
- hulpverlening
Vb. buddy helpt aidspatiënt bij het aanvaarden van zijn ziekte
Anagogiek
- postief agogisch werk
- beginsituatie is normaal verdere ontwikkelingen, veranderen
- vorming
Vb. training voor buddies
Katagogiek
- preventief agogisch werk
- beginsituatie is normaal behouden
- preventie
Vb. aidspreventieprogramma ‘vrij veilig’
7. Niveaus van veranderingsprocessen
Micro
- klein
- één persoon (of kleine groep)
= de beïnvloeding van een individu of een kleine groep. Hulpverlening bij sociale,
psychologische of lichamelijke problemen
Meso
- midden
- groep, organisatie
= de beïnvloeding van groepen/organisaties. Je werkt met en voor de cliënt.
Hulpverlening bij problemen met organisatie en de omgeving in ruime zin
Macro
- groot
- (delen van) de samenleving
= de beinvloeding van (sectoren binnen de) samenleving. Signaalfunctie.
Voorbeeld Armoede
3
, 8. De valkuil van de (ped)adgogisering
De eigen positieve krachten van mensen wordt miskend
Mensen durven niet meer veranderen zonder deskundige begeleiding
onzekerheid & afhankelijk
Valkuil vermijden door uit te gaan van..
- een wederkerige relatie
- de mogelijkheden van mensen
- de historiciteit van mensen
4