Samenvatting
Samenvatting Cultuur en Educatie
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Compacte, maar duidelijke samenvatting van de lessen en het boek met deze samenvatting behaalde ik een 17/20 op het examen
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 35 pagina's
Voorbeeld 4 van de 35 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
Sien Devreese Samenvatting cultuur en educatieSAMENVATTING CULTUUR EN EDUCATIE – SEMESTER 1 - 2021
In dit opleidingsonderdeel stelt men pedagogische vragen over cultuur: “Wat is cultuur en wat betekent dit
voor educatie?” “Wat leren we uit cultuur en hoe leren we over cultuur”
Hierbij komen een aantal belangrijke concepten aan bod:
a. Taal → retoriek
o Vanuit taal gaan we nadenken over cultuur en over hoe we moeten omgaan met cultuur
o We bekijken hoe taal mee de werkelijkheid en de maatschappij vormgeeft
o Vb: coronacrisis: “oorlog tegen een virus”
b. Literatuur → narratieven
c. Geletterdheid → media
INTRODUCTIE IN HET DOMEIN VAN GELETTERDHEID
CULTURELE GELETTERDHEID: DEBAT (HOOFDSTUK 2)
Al decennia lang heerst er een klaagcultuur die beweert dat onze jongeren de dag van vandaag niet meer lezen
en hun klassiekers niet meer kennen. Cultuur manifesteert zich hier al een concept in crisis en wordt beschreven
in termen van ongerustheid, hype en oplossing.
Cultuur wordt hierbij gezien als een soort modewoord of buzzword: alles is cultuur
o Vb: concepten zoals ‘ras’ en ‘klasse’ worden vervangen door cultuurconcepten → conflicten
(racisme) worden beschouwd als culturele kwesties
o Vb: klachten over de jeugd worden klaagzangen over hun cultuur: “hangjongeren hebben geen
cultuurbagage”
o Vb: men zoekt en vindt een eigen identiteit in het aannemen van een cultureel bepaalde ‘lifestyle’
o Vb: oorlogen worden beschreven als culturele conflicten
Er is sprake van culturalisme: verschillende problemen worden op basis van culturele perspectieven
benaderd
PARADOX
Als cultuur zo hoog op de agenda staat, hoe kan zij dan in crisis verkeren?
o Enerzijds constateert men dat cultuur en kunst hoog op de agenda staan “cultuur is overal”
o Anderzijds stelt men vast dat cultuur en kunst in een crisis verkeren “er is geen cultuur meer”
(cultuurkritiek)
- Vaak krijgen de school en de massamedia hier de schuld van
- Vb: maatschappelijke problemen → tekortkomingen in het onderwijs
- Vb: in massamedia wordt de achteruitgang van de culturele geletterdheid beklaagd: het
vervagen van normen en waarden, het verdwijnen van de gemeenschappelijke kennis en
Bildung,… ➔ Westerse klaagcultuur
→ Cultuurkritiek van doemdenkers: een soort nostalgisch verlangen naar een idealiserend
verleden dat er nooit geweest is
→ Seculaire religie van het humanisme: het humanistische gedachtengoed wordt
verbonden met het lot van de boekencultuur
1
Cultuur en educatie
,Sien Devreese Samenvatting cultuur en educatie
→ Met de taal ontstaat de mens. Het verdwijnen van de taal =het verdwijnen van de mens.
Het verdwijnen van de literatuur = verdwijnen van de taal én de mens
o Humanisme en leescultuur:
De leescultuur ontstond in de 18e eeuw (recent), dit was dan ook meteen de meest hoogstaande
cultuurperiode want rond de 19e eeuw was er al sprake van een verval terwijl men vandaag spreekt
over een dreigende ondergang.
Back-to-basicsbeweging:
Een beweging binnen de literaire cultuur die ook verwijst naar een ideale tijd in het verleden. De beweging pleit
voor herwaardering van de kennis vastgelegd in de literaire canon en de nationale geschiedenis. Gedeelde
culturele kennis en gemeenschappelijke waarden en normen liggen aan de basis hiervan.
o Vb: nv.a Vlaamse canon
Intermezzo: Vlaams Canon
Vanuit de pedagogische en culturele context komt er een klacht over kennisdeficiet waardoor we
pleiten voor culturele geletterdheid.
Back to basics beweging in de VS
o Aandacht voor inhouden vs. Vaardigheden
o Gedeelde kennis als basis voor een democratisch openbaar debat
o Geschiedenis, cultuur, wetenschappen vanuit nationaal besef
2019: Voorstel Vlaamse canon als culturele diagnose
o Doel: het identiteitsbesef van jongere generaties bevorderen
o Middel: Een lijst van ankerpunten uit onze Vlaamse cultuur en geschiedenis, die
Vlaanderen als Europese natie typeren en die onze leerlingen op school en nieuwkomers
in onze inburgeringscursus moeten kennen
o Wie: de jongere generatie, onze leerlingen, nieuwkomers
Wie bepaalt deze? Is het wel mogelijk om met zo’n canon tot identiteitsbesef te komen?
Men gaat ervan uit dat jongeren geen identiteitsbesef hebben. – top-downidee:
socialiserend en pedagogisch idee van cultuur dat vertrekt vanuit deficit denken – selectief
gebeuren waar een politieke keuze achter zit!
o Twee uitersten in het debat: doemdenkers of cultuurcritici (vroeger was alles beter, het heden is
verwerpelijk) versus profeten van de nieuwe cultuur (de toekomst geeft ons gelijk, het heden is voor
ons)
o Afhankelijk van de opkomst van de nieuwe wetenschap:
o Vb: ontwikkeling e-reader: het lijkt nog steeds alsof je een echt boek leest (pagina’s omdraaien)
o Vb: ontwikkeling JBL boksen, maar platen blijven hip (doordat we ze delen op sociale media:
spanning tussen oud en nieuw, tussen hype en nostalgie)
2
Cultuur en educatie
,Sien Devreese Samenvatting cultuur en educatie
Posthumanisme:
Aandacht voor de eigen culturele identiteit is geen uitsluitend conservatief gegeven. Ook vanuit progressieve
perspectieven wordt er steeds meer gepleit voor het belang van een historische reflectie op de eigen cultuur.
o De bedreiging van de literaire cultuur = de opkomst van het posthumanisme / transhumanisme
o Voor sommigen is dit een bevrijdende evolutie, voor anderen fundamentele crisis in onze beschaving
LITERATUURONDERWIJS VANDAAG (HOOFDSTUK 3)
BOEKDRUKKUNST
Boeken richten zich tot een breed publiek waardoor ze nood hebben aan een gemeenschappelijke taal. De
boekdrukkunst heeft baat bij een standaardtaal en dus ook bij de vorming van een natie. Boeken en naties blijken
elkaar te ondersteunen
Culturele instituties worden gezien als de trots van de nationale cultuur. De boekdrukkunst haalde woord, beeld
en klank uit elkaar:
o Beelden horen in musea
o Boeken horen in bibliotheken
o Muziek hoort in concertzalen
BOEKK EN (LITERATUUR)ONDERWIJS
o Boeken en tijdschriften creëren disciplines terwijl schoolboeken schoolvakken creëren
o Boeken liggen nog steeds aan de basis van de culturele geletterdheid waarvan vandaag beweerd wordt
dat ze in crisis verkeert.
Aan de basis van het klassieke onderwijs lag de humanistische visie. Daarin stond de literaire cultuur (schoolboek
met literaire canon) centraal.
Er is sprake van een toenemende meervoudigheid
Vandaag leren we in de klas lezen, standaardtaal, de nationale geschiedenis en de nationale literatuur
ONDERWIJS EN NATIE
Er zijn verschillende visies op het omgaan met nationale constructies in het literatuuronderwijs. Sommigen
ervaren ze als essentieel voor de samenleving, anderen zien ze eerder als onnodig en zelf gevaarlijk.
De enkelvoudige geletterdheid en identiteit door boeken werd geconstrueerd
Mensen verbreden hun perspectieven
Nationale identiteiten worden ervaren als imaginaire gemeenschappen
Hoe onderwijst men over naties als imaginaire gemeenschappen?
Virtual community: globalisering, mediatisering, multiculturele evoluties, digitalisering
Paradox: nationalisme versus globalisering
3
Cultuur en educatie
, Sien Devreese Samenvatting cultuur en educatie
Ondanks onze veranderende samenleving is de “nationale identiteit” niet van de politieke en culturele agenda
verdwenen.
Immagined communities:
Cultuur speelt een belangrijke rol in naties. Verschillende naties zijn ingebeeld, maar verbeeld. We zijn
inwoners van een natie zonder elkaar te kennen om ons te identificeren met anderen. We moeten erkennen
dat we niet zonder kunnen. We mogen ons niet zien als abstracte individuen los van elkaar. We kennen elkaar
niet, maar toch doen we alsof we tot dezelfde gemeenschap behoren.
Dit uit zich in banale verbeelding en expliciete verbeelding:
Banale verbeelding Wanneer we in het buitenland Belgen tegenkomen, doen we heel familiair
Solidair zijn in tijden van corona
Expliciete Tijdens het EK voetbal verkleden we ons in de kleuren van de Belgische vlag
verbeelding In tijden van corona hangen we witte vlaggen uit als teken van steun voor de zorg
Naties als imagined communities beschrijven, impliceert niet dat ze geen gevoelens van solidariteit en trots
kunnen opwekken. → Hoe gaan we om met onze eigen trots en met die van anderen?
NATIONALISME EN EDUCATIE
Scholen worden gezien als plekken voor natievorming. Nationale identiteiten worden er geconstrueerd en
imagined communities worden gevormd.
19e eeuwse opvatting over natievorming
Scholen spelen een belangrijke rol voor zowel in de banale als expliciete verbeelding van een natie
VAN GELETTERDHEID NAAR MEERVOUDIGE GELETTERDHEDEN (HOOFDSTUK 4)
Het begrip geletterdheid bevat extreme waarden:
o Enerzijds wordt geletterdheid gezien als de basisvaardigheden van lezen en schrijven
o Anderzijds wordt het lezen van hoogstaande literatuur ermee bedoeld
GELETTERD VERSUS ONGELETTERD
Geletterdheid Ongeletterdheid
Positieve connotatie Negatieve connotatie
Neutraal ideologisch instrument in de strijd tegen Verschijnsel dat bestreden moet worden
werkloosheid, armoede en uitbuiting
Emancipatie, democratie en welvaart Negatieve gevolgen voor functioneren in democratie,
arbeidsmarkt en persoonlijk leven
Kritiek: Zeer eenzijdige invulling van dit concept
o Door gebruik te maken van het begrip “ongeletterd” stigmatiseren we mensen
o Er bestaat niet één geletterdheid, er zijn meervoudige geletterdheden
4
Cultuur en educatie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper siendevreese. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67866 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen