Dit document bevat de ontbrekende delen van de professor haar cursus die ze zelf niet heeft uitgeschreven in het jaar . Deze heb ik zelf samengevat adhv haar lessen zeer uitgebreid te volgen.
Zie M. Van Damme, Overzicht van het Grondwettelijk Recht, Brugge, die Keure, 2015, 184-
192.
21/03/21
Waarborgen waarvan parlementsleden genieten (Vanaf pagina 184 vindt u deze uitleg
terug.)
Ze hebben een zekere bescherming die hen is toegekend door de grondwet.
In de parlementaire democratie is het essentieel dat er een zeker evenwicht is tussen het
parlement, de regering en het staatshoofd. Dit neemt niet weg dat die verschillende organen wel
nog onafhankelijk van elkaar moeten kunnen optreden. Om deze onafhankelijkheid te
garanderen in hoofde van het parlement voorziet de grondwet in de artikelen 58 en 58 in een
aantal bijzondere garanties voor de parlementsleden.
- Een impliciete waarborg vervat in de Gw: voor de duur van het mandaat heeft het
parlementslid een zeker bescherming. Je bent verzekert van je mandaat/zetel voor de duur van
het mandaat. Deze duur hier in België is 5 jaar. dus voor die periode heeft het parlementslid
zekerheid over zijn mandaat.
- Expliciete waarborgen in de Gw opgenomen: artikelen 58 en 59 in de grondwet: de
parlementaire onverantwoordelijkheid en onschendbaarheid. Deze garanties geeft men om hun
onafhankelijkheid te garanderen. Vaak worden ze samen genoemd als de zgn parlementaire
immuniteit
1. parlementaire onverantwoordelijkheid art.58 Gw= houdt verband met de vrijheid van
meningsuiting. De vrije meningsuiting is wel niet absoluut, bv. als u zich schuldig maakt
aan laster en eerroof kan u zowel burgerrechtelijk als strafrechtelijk gestraft worden.
Maar artikel 58 bepaalt dat geen enkel parlementslid kan worden vervolgd door een
rechter of tuchtorgaan is bevoegd om een onderzoek in te stellen over geschillen die
rijzen naar een mening/stel van een parlementslid die deze gedaan heeft in de
uitoefening van zijn functie.
a. De parlementaire verantwoordelijkheid is absoluut: dit blijkt uit het gegeven dat
een parlementslid nooit kan gedwongen zijn bronnen bekend te maken en uit het
feit dat een parlementslid kan weigeren te getuigen over een mening die geuit
werd naar aanleiding van zijn parlementair mandaat.
b. De parlementaire verantwoordelijkheid beschermt een parlementslid tegen elke
vorm van juridische aansprakelijkheid maar het doet geen afbreuk aan de
mogelijkheid die de voorzitter heeft van een wetgevende vergadering om in te
grijpen naar aanleiding van wangedrag. Dit is regelt in het reglement van de
KVV en van de senaat. Bv. het gaat over verbaal geweld: een parlementslid
begint een ander parlementslid uit te schelden, dan zal de voorzitter van de
betrokken kamer kunnen optreden en een disciplinaire sanctie kunnen opleggen
1
, bv. iemand uit de zaal verwijderen, het woord ontnemen, … . hier treedt de
voorzitter op in het kader van de goede werking van de parlementaire instelling.
c. Wat is de bestaansreden van artikel 58? Een parlementslid moet tijdens zijn
parlementair mandaat vrijuit kunnen spreken in alle onafhankelijkheid en zonder
vrees voor inmenging of sanctionering.
d. Artikel 58 heeft een algemene draagwijdte: het gaat niet enkel om het
individueel parlementslid te beschermen maar ook om de werking van het
parlement te beschermen.
e. De debatten die in het parlement plaatsvinden kunnen op geen enkele manier
een grondslag vinden voor een of andere rechtsvordering. Een essentiële
waarborg voor de scheiding tussen de wetgevende macht en anderzijds de
rechtelijke macht.
f. Een mening of een stem uitgebracht in de uitoefening van hun functie zal niet
kunnen gelden als bewijs in het kader van een procedure die bedoelt is om de
overheidsdotatie te ontnemen aan een bepaalde politieke partij
g. Ook kan de mening/stem in het kader van een parlementaire
onderzoekscommissie kan geen aanleiding geven tot de toepassing van art.1382
1383 BW. De aansprakelijkheid van de overheid voor fouten van de wetgevende
macht wel aanvaard maar dit gaat niet zo ver dat er ook
overheidsaansprakelijkheid zou kunnen zijn wanneer er spraken is van een
mening/stem uitgebracht in de uitoefening van de parlementaire functie. Dus
daar wrodt de overheidsaansprakelijkheid voor fouten van de wetgevende macht
begrens door artikel 58 Gw
h. Hoelang kan je genieten? Tijdens de duur van je mandaat. Het start bij de
aanvang (op het moment van de eedaflegging in het parlement) en die duurt
voort tot het aflopen van het mandaat MAAR ook na aflopen van het mandaat
zal een gewezen parlementslid niet meer kunnen worden vervolgd voor stem
tijdens de uitoefening tijdens het afgelopen mandaat
i. U wordt beschermt voor mening/stemmen in de uitoefening van uw functie.
i. Mening= dit kan mondeling, schriftelijk of door gebaren
ii. Stem= elke stemming in het ene of het andere parlementaire orgaan; in
de parlementaire vergadering/ commissies. Dit geldt niet voor feitelijke
gedragingen zoals slagen en verwondingen en vernielen van meubilair
iii. De officiële bekendmakingen op de website van de kamer en de senaat
bv. parlementaire stukken die daar bekend worden gemaakt, vallen onder
de bescherming van art.58 Gw, MAAR wat een parlementslid op zijn
persoonlijke website bekendmaakt valt niet onder de bescherming van
art.58 Gw
2
, iv. Wat moeten we verstaan onder “uitoefening van uw functie”? we vinden
in de Gw daar geen definitie van teurg. De RS en RL hebben 2 criteria
ontwikkeld om te bepalen of een parlementslid hier al dan beroep op kan
doen:
1. Eerste criterium= De mening of de stem moet uitgebracht zijn
tijdens een activiteit van de parlementaire vergadering (gaat dus
over de plenaire vergadering, commissie, …) wat valt er niet
over? Stel, een parlementslid gaat op een studiedag een bepaalde
mening doen of geeft zijn mening in de pers: dat valt niet onder
de bescherming van art.58 Gw
2. Tweede criterium= Het parlementslid moet handelen in naam of
in opdracht van het parlement zelf of een parlementair orgaan,
m.a.w. het parlementslid mag niet optreden als privépersoon. Het
geval waarin de voorzitter van een parlementaire
onderzoekscommissie in naam van die parlementaire
onderzoekscommissie een persconferentie zou beleggen om daar
toelichting te geven over de werkzaamheden van de
parlementaire onderzoekscommissie. Het is een persconferentie
die georganiseerd wordt in naam van de parlementaire
onderzoekscommissie en daarvoor geldt de bescherming van
art.58 Gw. Het wordt problematisch wanneer een parlementslid
uit eigen initiatief handelt, in dat geval kan er geen beroep
worden gedaan op art. 58 Gw.
j. Artikel 58 Gw raakt de openbare orde. D.w.z. dat een parlementslid hier niet aan
kan verzaken/ afstand van doen. De rechter kan dit dus ook ambtshalve
opwerpen. De parlementaire vergadering kan die verantwoordelijkheid niet
opheffen.
k. Deze bescherming geldt t.a.v. leden van het federaal parlement en t.a.v. de leden
van de parlementen van de deelstaten. Sinds 1995 hebben ze deze bescherming
uitgebreid naar de ministers en staatssecretaris (Art.101 en 104 Gw).
2. Parlementaire onschendbaarheid art.59 Gw= de parlementsleden kunnen tijdens de
zitting van het parlement niet worden aangehouden en niet kunnen worden verwezen
naar een RB noch kunnen worden gedagvaard voor een RB zonder de toestemming van
de parlementaire vergadering waartoe zij behoren.
a. Hier is 1 uitzondering op: betrapping op heterdaad, dan geldt art.59 Gw niet
b. Wat is de bedoeling van art.59 Gw? Hier beoogt men te voorkomen dat een
parlementslid niet aanwezig zou kunnen zijn (dit zou bv zijn als je dan wordt
3
, aangehouden) Ook is het de bedoeling dat een parlementslid volledig
vrij/onafhankelijk zijn ambt kan uitoefenen. Het is een garantie die werd
ingevoerd tijdens de Franse revolutie om parlementsleden te bescherming tegen
vervolging omwille van het feit dat ze oppositie voeren tegen bv. de
koning/regering
c. Sinds 1979 moet de parlementaire vergaring alleen toestemming geven voor de
aanhouding en de dagvaarding voor of de verwijzing naar een hof of een rb. Die
toestemming moet dus niet gegeven worden voor het stellen van daden van
gerechtelijk onderzoek zoals bv. een ondervraging of een confrontatie van
getuigen.
i. De toestemming moet worden gegeven voor een gerechtelijke
aanhouding, geen administratieve aanhouding
d. Welke garanties/waarborgen verleent art. 49 Gw? Verzekeren dat het
lidmaatschap van een parlementaire vergadering niet wordt gebruikt om de
normale werking van het gerecht te hinderen. Dwangmaatregelen die het
optreden van een rechter vereisen, kunnen tav een parlementslid tijdens de
zitting en in strafzaken enkel worden bevolen door de 1ste voorzitter van het HvB
en die beslissing moet aan de voorzitter van de betrokken vergadering worden
meegedeeld. Art.59, 2e lid Gw. Als het gaat over een huiszoeking/
inbeslagneming kan dit enkel gebeuren in de aanwezigheid van de voorzitter van
de betrokken parlementaire vergadering. De vervolging van een parlementslid
tijdens de zitting kan enkel worden ingesteld door ambtenaren van het OM en
als een parlementslid toch wordt vervolgd dan kan dat parlementslid in elke
stand van het onderzoek de schorsing vragen en die kamer/senaat kan dat
beslissen over een mogelijke schorsing van de vervolging en dat moet gebeuren
met 2/3e van de uitgebrachte stemmen. De hechtenis van een parlementslid of
zijn vervolging voor een hof of rb zal tijdens de zitting geschorst worden, als de
kamer waar het parlementslid deel uitmaakt dat vraagt. Dus kamer of senaat
kunnen de hechtenis of de vervolging van het parlementslid laten schorsen.
e. Wanneer geldt de bescherming? Tijdens de periode van de zitting. Enkel tijdens
de periode wanneer het parlement bijeen kan komen.
f. Buiten de zittingsperiode kunnen parlementsleden net zoals u en ik kunnen
worden aangehouden en vervolgd worden voor een hof of rb. wat als dat zo is?
dan kan die aanhouding of vervolging verder worden gezet wanneer de zitting
weer een aanvang neemt, daarvoor is niet de toestemming vereist van de
betrokken parlementaire vergadering, maar de parlementaire vergadering kan
wel de schorsing van die aanhouding of vervolging vorderen.
g. Deze bescherming is beperkter dan die van art.58 Gw. Waarom is dit? Art.59
Gw biedt enkel bescherming in strafzaken terwijl art.58 Gw beschermt tegen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper malgal. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,91. Je zit daarna nergens aan vast.
