Media ethiek
1. Extra informatie ter inleiding
Doel en formaat van de cursus:
Niet formules
Wel: gereedschapskist
- Algemene tools
- Toegepast op onderwerpen uit CW
Lesmateriaal
- Syllabus
o Verkrijgbaar bij universitas
- Achtergrondteksten (goed te lezen)
o Syllabus + BB
Black mirror afleveringen zien zie cursus
Extra informatie examen? Zie cursus
Paper heeft dit onderwerp: dan mag je geen vraag uit een specifiek
onderwerp kiezen op het examen dat met de paper te maken heeft
1.1. Leerdoelen
- Media ethiek situeren
- Uitleggen wat ethiek is
- …
1.2. Ethische handelingen/vragen waar de
journalist/communicatiewetenschapper mee rekening moet
houden
- Anonimiteit
- Informed consent
- GDPR
- Privacy
- Persoonlijke informatie
- Grenzen privacy
- Waarheidsgetrouwheid
- Fake news gebruiken
- Objectief blijven
- In beeld brengen van minderheden/bekende personen
- Stigma
- Jobinhoud story vs nieuwsjournalist
- Juridische zaken
- Politieke kleur van journalisten
- Wie laat je aan het woord
- …
,2
2. LES 1: Introductie tot ethiek en media ethiek
Examenvragen staan altijd vooraan in het hoofdstuk = vragen examen:
- Leg uit: theoretische filosofie, praktische filosofie, ethiek, gedachte-experiment,
experimentele filosofie, moraliteit, egoïstische voorzichtigheid
- Situeer media-ethiek in het grotere vakgebied van filosofie, en ten opzichte van
andere disciplines
- Welke methoden gebruiken filosofen om tot bepaalde conclusies te komen?
- Welke verschillende takken bestaan er binnen de ethiek?
- Wat zeggen thomas hobbes en frans de waal over het ontstaan van moraliteit?
2.1. Inleiding:
Deze cursus: hoe kunnen we beslissen of iets ethisch verantwoord is of niet? Welke
ethische dilemma’s krijgt de journalist voorgeschoteld?
2.1.1. Wat is media-ethiek?
Media ethiek = een subdiscipline van de toegepaste ethiek, dat op zijn beurt een
deelgebied is van de ethiek. Het is een sterk interdisciplinair veld. (komt overal voor)
Ethiek = een onderdeel van de filosofie.
2.2. Wat is filosofie?
2.2.1. Theoretische filosofie: wat is de mens? Wat is het
universum?
• Bv: Metafysica - overkoepelend
• Bv: Wetenschapsfilosofie
• Bv: Wijsgerige antropologie – wat is de mens? Wat maakt de mens anders
dan niet menselijke dieren?
• Kenleer – hoe kunnen we iets kennen?
• …
De snaartheorie = het is mogelijk door middel van snaren (strings) waarneembare
fenomenen in de werkelijkheid te verklaren, maar de snaren zelf zullen we waarschijnlijk
nooit empirisch kunnen waarnemen.
Is dit een wetenschappelijke theorie of vervaagt hier het onderscheid tss filosofie
en exacte wetenschap?
2.2.2. Praktische filosofie
• Bv: Politieke filosofie: nadenken over vraagstukken rond politiek & macht
(kapitalisme/communisme analyseren)
• Bv: Sociale filosofie: nadenken over ontstaan van en het wezen van een
maatschappij en de verhouding tss het individu en structuur
• Bv: Ethiek – het goede doen
,3
2.3. Filosofische methode
- Filosofie
o = niet louter expressie van eigen opinies
o = Discipline waarin men helder en doordacht nadenkt over bepaalde zaken
1) Nadenken over de betekenis van concepten
a. Bepaalde begrippen in het dagelijks leven lijken
vanzelfsprekend maar dat zijn ze eigenlijk niet.
b. Nadenken over hoe concepten gehanteerd worden in
wetenschappelijke disciplines
2) Bepaalde gangbare opvattingen in vraag stellen
3) Gebruik van gedachte-experimenten
a. Ontwikkelen van theorieen obv data uit hun
interessegebied
i. Ze gebruiken geen echte experimenten voor
data te verkrijgen, wel gedachte-experimenten
b. Gedachte experiment = fictieve casus waarmee
men bepaalde filosofische intuities wil toetsen of
oproepen.
i. Bv: Derek Parfit = grappig gedachte
experiment
Derek Parfit: teletransporter
= teletransporter van hem is gelijkaardig als die van star trek
- Als je erin stapt, val je in slaap en je wordt afgebroken in atomen. Die informatie
wordt gekopieerd naar Mars en hier word je weer geassembleerd.
- Voorbeelden gedachte experimenten:
o Ben je dan nog dezelfde persoon als dat je op de aarde was?
o Wat betekent het dezelfde persoon te zijn en blijven?
o “Who is you?” Je kan uzelf niet meten.
o Wat is identiteit? Wat maakt wie wij nu zijn?
- Hij maakte gebruik van zo’n science fiction om zo’n vragen te stellen.
- Dit soort vragen lijken een ver van mijn bed-show maar eigenlijk zitten de
dilemma’s dichter bij huis
o Hoeveel moet je neurologisch veranderd zijn vooraleer je een andere
persoon bent? …
o Bestaat er wel zoiets als persoonlijke identiteit of wordt onze identiteit
samengehouden door het verhaal dat we voortdurend over onszelf
vertellen?
Gedachte-experiment in de toegepaste ethiek (Judith Jarvis Thomson)
- Bloed doneren aan de man met viool of niet?
, 4
- Ze vergeleken abortus met een bloeddonor (het uitrekken van het bloed om de
persoon naast jou te doden)
- Volwassen man met een foetus vergelijken kan niet
- Is heel raar
- Je hebt die plicht niet om donor te zijn, terwijl je als mama van de baby in jou wel
de plicht hebt
- Het leert ons iets over ethische aspecten desondanks dat we niet akkoord gaan
- Vind je het gedachte-experiment over abortus overtuigend? Waarom
(niet)?
Edmund Gettier: Wat is echt weten? Wanneer weet je iets écht? = de Gettier
cases
- Bestaat uit de kenleer (= epistemologie) heel bekend
- Epistemologie stelt:
o Je weet iets echt als:
Het waar is
Je er zelf van overtuigd bent dat het waar is
Je gerechtvaardigd bent in je overtuiging dat het waar is (=
justified true belief opvatting van het weten!)
o Gettier gaat tegen deze opvatting in met een bepaald gedachte
experiment
o Laatste jaren: veel kritiek gekomen binnen de filosofie op het gebruik van
gedachte-experimenten “vanuit de luie zetel” (zoals die van Gettier)
o Klopt het wel dat iedereen aanvloet dat we hier niet van “echt weten”
kunnen spreken of kunnen enkel filosofen uit luie zetels dat doen?
o Filosofische intuities kunnen verschillen tss verschillende populaties (bv
anders bij amerikanen dan mensen uit oost-azie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jadesmeulders. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.