Les 2 : Stress
1. Stress : basics
➢ Transactioneel model
➢ Stress meten?
➢ Fysiologie van stress → ANS – SAM, HPA
➢ Dimensies van stress
2. Stress & gezondheid
➢ Algemene modellen (Selye, McEwen)
➢ Routes
➢ Buffers
1) Stress : basics
1) Transactioneel model stress & Coping
Lazarus & Folkman, 1984
Stress :
• Interactie tussen individu & omgeving !
• Onevenwicht tussen draagkracht & belasting (onevenwicht tussen eis en wat je denkt aan te
kunnen)
• Interpretatie (‘Appraisal) is cruciaal : stress is per definitie subjectief
Hier zie je dit model, het is een descriptief
model. Er gebeurt iets in de omgeving, het
eerste wat er dan gebeurt is een primaire
inschatting van de situatie, waarbij je een
evaluatie gaat maken of dit bedreigend is
of niet. Bijvoorbeeld je mist de trein, stel ik
vind dat niet erg en neem gewoon de
volgende dan stopt de stress hier. Maar
stel je maakt je erg zenuwachtig want je
moet op een afspraak zijn dan is dit een
‘bedreiging’ en ga je beginnen aan een 2de
inschattingsproces (secundair), hoe ga je
omgaan met de situatie. Je gaat
gedragingen stellen die dan weer gevolgen
hebben op hoe je je voelt, hoe je denkt,…
je verandert de situatie door dat gedrag.
Indien de stress blijft dus de situatie niet
opgelost is ga je de cyclus weer doorlopen.
Centraal in dit model is dus dat mensen constant appraisals maken. Belangrijk binnen dit model is dat
er verschillende coping styles zijn gedefinieerd geweest.
,Coping styles / stresshanteringswijzen :
Proces van hantering van subjectief belastende externe of interne eisen die de mogelijkheden van
een persoon dreigen te overstijgen (Lazarus & Folkman, 1986).
Projecting our health : coping strategies
Dit zijn voorbeelden van hanteergedrag bij
stress. Ze komen uit een schaal van Folkman.
Ja zal zien dat sommige meer gericht zijn op
het oplossen van het probleem en anderen op
het reguleren van emoties.
, Transactioneel model – revised (Folkman, 1997)
In een latere versie van het model hebben ze nog een 3de coping style/hanteringsstijl toegevoegd.
Dat is meaning based coping. Dat kan gaan over het herinterpreteren van een situatie. Het betekenis
geven aan een negatieve gebeurtenis, bijvoorbeeld mensen met diagnose van kanker zeggen soms
na een tijd dat ze hierdoor hebben ingezien wat belangrijk is in het leven. Dus mensen zien er soms
ook de positieve dingen van in. Of het kan gaan over spirituele zaken enzovoort. Dus dat gaat meer
over betekenisverlening. Voor de rest is het model gelijkaardig aan het model van de jaren 80. Het is
een succesvol model omdat het een beetje aansluit over hoe we stress beleven.
Transactioneel model stress & coping – Lazarus & Folkman, 1984
Bestaan er goede VS slechte hanteringswijzen?
• Afhankelijk van de situatie
• Flexibiliteit (mensen die meerdere coping styles hebben blijken het best gewapend te zijn
tegen stress, bijvoorbeeld als je enkel aan problem focused coping doet is dit niet goed want
sommige zaken kan je niet oplossen)
2) Stress meten?
Je kan stress meten via verschillende kanalen. Je kan bijvoorbeeld gewoon mensen bevragen, hoe ze
zich voelen, wat ze ervaren, welke lichamelijke klachten, je kan ook naar het gedrag gaan kijken,…
De fysiologie, je kan gaan kijken wat de stresshormonen doen,.. Opgepast die dingen gaan vaak niet
correleren of maar in beperkte maten. Sommige mensen kunnen hoge cortisolniveaus hebben
zonder dat ze subjectief stress ervaren of dat het in het gedrag tot uiting komt. Of andersom,
sommige mensen hebben veel stress, maar als je dan de stressfysiologie gaat meten is daar weinig te
zien. Dat geeft aan dat stress een moeilijk, heterogeen concept is. Waar we moeten oppassen als we
stress meten is dat we niet vervallen in een soort van competitie tussen de verschillende
meetkanalen. Al de aspecten gaan je een ander aspect van stress geven. De 3 meetkanalen komen
dus niet overeen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper gnkkul1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,69. Je zit daarna nergens aan vast.
