Doelen hoofdstuk 1: visies op onderwijs
Visie ‘krachtige leeromgeving’
Je kan het begrip ‘krachtige leeromgeving’ uitleggen:
Een omgeving waarin materialen, begeleidingsvormen en maatregelen aanwezig zijn om het
ontstaan of tot stand brengen van relatief duurzame veranderingen in kennis, vaardigheden en
houdingen van personen te ondersteunen. In die (leer)omgeving wordt getracht dat de lerende
geleidelijk aan steeds beter in staat te stellen het leren zelfstandig vorm te geven, de leerling wordt
uitgedaagd tot zinvol leren, maar er is ook voldoende begeleiding rekening houdend met individuele
mogelijkheden en behoeften van elke leerling. Er moet worden voldaan aan de didactische pijlers.
De leerlingen hebben een kwaliteitsvolle ervaring
Je kan in eigen woorden aangeven wat het belang is van het creëren van een krachtige leeromgeving
voor de klaspraktijk:
Als je erin slaagt om een krachtige leeromgeving te creëren, dan zullen leerlingen zich als een vis in
het water voelen, zich goed voelen in de klas (welbevinden) en zich aangesproken voelen
(betrokkenheid). Pas dan kunnen ze tot fundamenteel leren komen met behulp van de begeleider
van de krachtige leeromgeving, de leerkracht. Zo kunnen ze de eindtermen behalen.
Je kan alle onderdelen van het model v/d krachtige leeromgeving benoemen en uitleggen in eigen
woorden: actor leerling, leerkracht en de didactische pijlers.
Eindtermen, olr’s, dlr’s, doelbewuste aanpak met beginsituatie (het niveau wat de kinderen al beheersen
voordat de leerkracht met hun aan de slag gaat) , leerinhoud, onderwijsactiviteiten (alle activiteiten op
school die de leerlingen doen om de doelstellingen te realiseren) , onderwijsleermiddelen (de materialen die
worden gebruikt om kennis en vaardigheden over te brengen) , groeperingswijzen (de manier hoe je de
kinderen verdeelt in de klas, bij hoekenwerk…) en de didactische pijlers (onderwijzende steunpunten waar je
als leerkracht rekening mee houdt om een krachtige leeromgeving te scheppen) , het proces met de inhoud
(leerpsychologie) en de kwaliteit (welbevinden, verbondenheid en betrokkenheid), het effect
Je kan het verband aangeven tussen de verschillende onderdelen van het model v/d krachtige
leeromgeving.:
Je hebt 2 belangrijke actoren in een krachtige leeromgeving, de leerling en de leerkracht. Beide
moeten ernaar streven om einddoelen te behalen. Voor de leerlingen zijn dat de eindtermen en voor
de leerkrachten olr’s als startende leerkracht, dlr’s als ervaren leerkracht. De leerkracht is
verantwoordelijk voor het scheppen van een krachtige leeromgeving waarin de beide actoren
optimaal kunnen functioneren. De actoren komen dus samen in het midden waar er drie mogelijke
invalshoeken zijn om naar de kwaliteit van onderwijs te kijken: aanpak, proces en effect (verband
daartussen zie verder).
,Visie ervaringsgericht kijken naar onderwijs
Je kan het schema 'aanpak-proces-effect' in eigen woorden uitleggen:
De aanpak is wat je erin stopt. De leerkracht stelt een welbepaalde aanpak (pedagogisch en
didactisch) voorop om een krachtige leeromgeving te creëren, rekening houdend met de
beginsituatie, de leerinhouden, de doelen… We kijken dus naar de leerkracht en hoe die tewerk gaat.
Houdt die rekening met de beginsituatie, welke werkvormen die gebruikt...
Wat het onderwijs oplevert is het effect. De krachtige leeromgeving die de leerkracht creëert, zorgt
voor een verandering in de competenties van de leerlingen, de effecten waarnaar een leerkracht
streeft. We kijken naar het resultaat van een les/schooljaar, hebben de kinderen het begrepen,
hebben ze goede punten?
Het proces is wat zich daartussen afspeelt. Hoe ervaart het kind, de lerende de activiteiten op school
en in de klas. We kijken naar het kind, de lerende. Hoe ervaart de leerlingen de activiteiten op school
en in de klas. We kijken naar het welbevinden en de betrokkenheid, hoe zitten zij in de les. Dat stuurt
de leerkracht met zijn aanpak.
Je kan het verband uitleggen tussen de actoren ‘aanpak’, ‘proces’ en ‘effect:
De krachtige leeromgeving die de leerkracht creëert door een welbepaalde aanpak zorgt voor een
verandering/effect in de competenties van de leerlingen. Hoe de leerlingen de activiteiten ervaren en
of welbevinden en betrokkenheid aanwezig is bij hun, stuurt de leerkracht met zijn aanpak.
Je kan in je eigen woorden de voor- en nadelen aangeven van kijken naar de onderwijskwaliteit
vanuit de actoren ‘aanpak’, 'proces' en ‘effect’:
Aanpak: Voordelen aanpak:
Het lijkt de vanzelfsprekendste manier omdat je bij deze invalshoek echt kijkt naar wat er
dagelijks in de klas en op school gebeurt en hoe de leerkrachten het aanpakken. Dan zou je
wel moeten weten of dat goed onderwijs is of niet.
Je kan meteen vaststellen of er zaken die niet aan de criteria beantwoorden en tijdig
bijsturen.
Nadelen aanpak:
Deze invalshoek geeft maar een ruwe schets van de kwaliteit van het onderwijs. De
uitwerking of effect van een welbepaalde aanpak kan niet goed zijn en dat zie je bij deze
invalshoek niet.
Er is een wisselwerking tussen de aanpak en het profiel van de leerlingen. De aanpak dat
voor het ene kind werkt, werkt daarom niet voor het andere kind.
Effect: Voordelen effect:
Je kan met zekerheid zeggen of het al dan niet kwaliteitsvol onderwijs gaat met deze
invalshoek. Als men bij alle kinderen de gewenste vooruitgang constateert in de
vooropgestelde competenties en attitudes, dan is moet het wel kwaliteitsvol onderwijs zijn.
De aanpak die leerkrachten hanteren verschillen, maar voor de effectzijde is er globaal
genomen een overeenstemming, namelijk de eindtermen.
Nadelen effect:
, Iedere school vertaalt de gemeenschappelijke eindtermen naar concrete doelen in de vorm
van leerplannen. Die hebben alsnog een grote impact op hoe elke school onderwijs concreet
vormgeeft en wat die uiteindelijk zal afleveren.
Het effect van wat een school voortbrengt, is pas na een tijd te beoordelen en dat is dus te
laat om voor de huidige leerlingengroep bij te sturen.
We kunnen de traditionele schoolse domeinen makkelijk evalueren, maar de ware
levensbelangrijke competenties zoals communicatievaardigheden, zelfvertrouwen… die
moeilijk te evalueren zijn, moeten meer aandacht krijgen.
Kijken naar het effect heeft geen zin als er geen voormeting. Men moet het aanvangsniveau
naast het eindresultaat om zo de leerwinst te kunnen inschatten, maar is dat wel haalbaar.
Proces: Voordelen proces:
Overstijgt de nadelen van aanpak en effect. Het is direct en makkelijk te beoordelen (welbevinden en
betrokkenheid). Er moet geen voormeting zijn. Je ziet meteen of de aanpak werkt als de kinderen zich goed
voelen en betrokken zijn. Als ze betrokken zijn, zijn ze ook meteen aan het leren, het effect dat je wil verkrijgen.
Je kan ook zien of de aanpak voor iedereen werkt. Dit als we kijken naar de kwaliteit van het proces, niet naar de
inhoud.
Nadelen proces:
Als we gaan kijken naar de inhoud van het proces is dat geen haalbare methode om de
kwaliteit van onderwijs te bepalen. Elke leerling heeft een unieke ervaring bij eenzelfde
activiteit. (weggewerkt als je naar de kwaliteit kijkt – voordeel)
Je kan binnen de actor 'proces' het onderscheid uitleggen tussen de inhoud v/h proces en de
kwaliteit v/h proces:
Bij het proces leggen we de focus op de ervaring van het kind bij de activiteiten. De inhoud van die
ervaring is de leerpsychologische processen die een leerling doorloopt terwijl hij/zij aan het leren is,
wat zich mentaal in het kind afspeelt op die moment en welke waarnemingen, voorstellingen en
gedachten hij heeft. De kwaliteit van de ervaring is hoe een kind een activiteit beleeft. Hoe voelt een
kind zich, zijn welbevinden en betrokkenheid, kwaliteiten van een ervaring, aanwezig?
Je kan de begrippen ‘welbevinden’ en ‘betrokkenheid’ inhouden en het verband uitleggen:
Welbevinden betekent dat iemand zich echt goed voelt. De persoon is ontspannen en toont
innerlijke rust, is engergiek en straalt vitaliteit uit, is open en stelt zich toegankelijk voor de
omgeving, is spontaan en zichzelf. Ze genieten, hebben plezier en scheppen voldoening. Het ontstaat
wanneer de situatie tegemoet komt aan de basisbehoeften van die persoon, hij over een positief
zelfbeeld beschikt, in voeling is met zichzelf en in verbondenheid met anderen. Hierdoor wordt een
gave emotionele ontwikkeling gegarandeerd.
Betrokkenheid betekent dat een kind zich beweegt aan de grens van zijn eigen kunnen. De persoon is
geconcentreerd, aangehouden en tijdvergeten bezig. Hij stelt zich open, is gemotiveerd en geboeid,
maakt een grote hoeveelheid energie vrij, ervaart voldoening en geeft een intense mentale activiteit
aan. Het ontstaat wanneer de activiteit aansluit bij zijn exploratiedrang en interessepatroon en zich
aan de grens van zijn individuele mogelijkheden situeert. Hierdoor vindt duurzaam leren plaats.
(verband) Welbevinden en betrokkenheid zijn de twee zijden van eenzelfde gebeuren, met name van processen die zich in
kinderen afspelen. Het zijn beide kwaliteiten van een hun ervaring. Betrokkenheid komt wel pas op gang wanneer de
persoon zich goed in zijn vel voelt en dus wanneer welbevinden aanwezig is. Wie zich niet goed voelt, staat niet open voor
de omgeving en mist leerkansen. Welbevinden is een ‘kwaliteit van de ervaring’ dat niemand kan missen, maar garandeert
, nog geen ontwikkeling. Er is pas ontwikkeling als de tweede kwaliteit in rekening wordt gebracht. Eerst relatie dan
prestatie.
visie talentgericht kijken naar onderwijs
Je kan het begrip 'talent' uitleggen volgens de definitie van Laevers:
Het is geen uitzonderlijke prestatie, maar zin hebben om iets te doen en de kracht om ergens voor te
gaan. Het begint bij een potentieel, datgene wat een kind graag doet, door geboeid is, waar de kracht
van het kind ligt. Die kiem wil uitgroeien tot een bijzondere competentie en zoekt daarvoor alle
kansen die de omgeving biedt op en benut die. Zo wordt het beste uit elk kind naar boven gehaald,
het kind groeit en ontwikkeld.
Je kan uitleggen wat het talentgericht onderwijs inhoudt:
Het talentgericht onderwijs vertrekt vanuit de kracht, talent van het kind waarbij het onderwijs
vooral versterkt en voortbouwt op wat een kind al kan en waar zijn mogelijkheden liggen, eerder dan
een kind te remediëren rond wat het nog niet kan, een deficit (tekort). Dit groeimodel is een
tegenwicht voor het deficit-denken. Het kijkt positief en waarderend naar het kind. De kinderen
moeten wel zelf aan de slag. Kinderen moeten het eigenaarschap opnemen en zelf hun talentkiemen
ontdekken, maar ze zijn ook afhankelijk van hun omgeving dat gericht is op kinderen te versterken in
hun acties en intenties en kansen creëert die nodig zijn om te groeien. Daardoor krijgen ze meer
greep op de situatie.
Je kan in eigen woorden de 2 basisprincipes van talentdenken toelichten:
Positief en waarderende bril: Als een kind betrokken is en dus in de ‘flow’ zit, dan is die met iets bezig
dat hem boeit. Het kind gaat volledig op in zijn taak (academische intensiteit) en wordt tegelijk
overrompeld door een sterk positief gevoel (emotionele effecten) dat het kind bijzonder veel energie
geeft. Hier bouwen we op verder. Hoe klein het succes ook is, het moet kansen krijgen om te kunnen
groeien. Je richt je aandacht op het positieve door naar de jezelf en de wereld te kijken en vooral de
krachten en mogelijkheden te zien die we kunnen benutten, in plaats van tekorten en
onmogelijkheden. Die positiviteit haalt het beste uit elk kind naar boven.
Empowerment en ownership: De kracht zit in de persoon, dus moet het kind zelf aanvoelen wat zijn
kracht is, wat die graag doet en daar zelf mee aan de slag gaan. Je kan als leerkracht geen talenten
opleggen aan kinderen. Door het kind zelf eigenaarschap te geven over zijn zoekproces, kan het
werken aan waar die echt voor wil gaan en dus ook vaak wil doen, alleen zo kan de kiem openbloeien
tot een talent.
Empowerment is het greep krijgen op je eigen situatie en uw omgeving doordat je die controle krijgt,
actief deelneemt, ermee bezig bent en kritisch bent. Het is het sterker worden als persoon, de
evolutie in je talent. Je hebt wel de andere nodig om je te laten inspireren, je eigen talenten te
ontdekken, te verdiepen en te groeien door kansen die worden gecreëerd, maar omgekeerd geldt
dat ook. Iedereen is afhankelijk van zijn omgeving. (interafhankelijkheid)
Je kan in eigen woorden uitleggen wat het begrip 'empowerment' en ‘interafhankelijkheid’ inhoudt
en het verband tussen de begrippen uitleggen:
Begrippen zie hiervoor. Verband: Je krijgt niet alleen meer greep op de situatie door eigenaarschap,
maar ook door interactie met elkaar (interafhankelijkheid). Dat gevoel dat je meer greep krijgt op de
situatie en sterker wordt in je talent is empowerment. Empowerment vloeit dus een stukje voort uit
interafhankelijkheid.
