In deze samenvatting (Nectar hoofdstuk 21: Afweer, vwo 5) staat alles wat je moet weten over afweer, van de huid tot specifieke afweer. In deze samenvatting staat alle noodzakelijke informatie met handige plaatjes. Verbanden staan duidelijk aangegeven. Veel succes met leren en als je vragen hebt ma...
BARRIÈRES AAN DE BUITENKANT (BINAS 80B/87A)
Mechanische afweer beschermt inwendig milieu van uitwendig milieu met dekweefsel (fysieke barrière)
Opperhuid vormt uit basale cellenlaag (stamcellen) > dood? > hoornlaag
Lederhuid (onder opperhuid) is elastisch bindweefsel met zintuigen > soepel
Onderste laag is onderhuids vetweefsel als warmte isolatie
BESCHERMING TEGEN ZONLICHT
Melanocyten (pigmentvormende cellen in basale cellenlaag) hebben lange uitlopers met melaninekorrels
Melanine hoopt zich op om kernen naburige cellen > bescherming DNA
VOCHTBARRIÈRES
Organen zijn aan binnenzijde bedekt met slijmvlies met bacteriedodende stoffen (biochemische barrière)
Trilharen vervoeren vervuilde slijm naar keelholte > inslikken > maag
INVESTEREN IN DE BESCHERMING
Planten investeren in stekels/doornen (mechanisch) tegen grote schade (werkt niet tegen kleine rupsen)
CHEMISCHE BESCHERMING
Chemische afweer – organisme maakt stoffen die het onaantrekkelijk maken voor anderen om ze te eten
AFWEERMAATREGELEN
Planten houden schimmels/bacteriën tegen door receptoren op celmembraan
Huidmondjes sluiten óf schadelijke stoffen maken
Cel beschadigd? > NO doodt ziekteverwekker en het betreffende blad
SIGNAALSTOFFEN EN LOKSTOFFEN
Beschadiging plant > waarschuwingssignalen via lucht naar naburige planten > die kunnen afweren
Carnivoren kunnen plant helpen overlezen door de herbivoren te eten (soms gelokt met lokstoffen)
, 21.2 – NIET SPECIFIEKE AFWEER
OMRINGD DOOR EENCELLIGE ORGANISMEN
Bacteriën – prokaryoten (geen celkern) met cirkelvorming chromosoom en cirkelvormig DNA (plasmiden)
Indelen op leefomgeving (O2)/voedselherkomst (hetero- of autotroof)/celvorm/celwandverschillen
Microbioom – alle bacteriën die in en rond je lichaam leven (nuttige en schadelijke)
BACTERIËN ALS ZIEKTE VERWEKKERS
Schadelijke stoffen van in slijm > explosieve vermeerdering > giftige stoffen vrij (fotoautotroof) > ziek
ANDERE EENCELLIGE ZIEKTE VERWEKKERS
Parasieten (eukaryoten: met celkern + organellen) komen in slijm >
bloed/lymfe > ongeslachtelijk vermeerderen in lever
Vermeerderen in rode bloedcellen > breken open > meer muggen (koorts)
Geslachtelijke vermeerdering > zygote in maag mug > meer parasieten in
speeksel mug > besmettelijk
DNA- EN RNA-VIRUSSEN
Virus – erfelijk materiaal omhuld door eiwitkapsel en soms virusenvelop –
membraan met eiwitten)
Hecht aan receptor gastheercel > binnengaan cel > integreren >
transcriptie/translatie > meer virus
DNA-virus integreert zijn DNA met enzym integrase
Reverse transcriptase zet RNA-virus om in enkelstrengs DNA > DNA-polymerase
zet om in dubbelstrengs
Gebeurt niet foutloos > RNA-virus muteert snel
LICHAAMSEIGEN EN LICHAAMSVREEMD (BINAS 84J3)
Ziekteverwekker langs huid/slijm > niet-specifieke afweer (witte bloedcellen + bloedeiwit) geactiveerd
Moet onderscheid maken tussen lichaamseigen en lichaamsvreemd om de goede cellen aan te vallen
Cel zet antigenen (oude lichaamseigen eiwitten) op celmembraan met MHC-I-moleculen (vlaggenstok)
Lichaam reageert niet op lichaamseigen antigenen, wel op vreemde antigenen
REAGEREN OP JE LICHAAMSVREEMDE EIWITTEN
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lottevanderlee. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
