Uitwerking college 1-6 Somatoforme stoornissen
College 1: Somatoforme stoornissen
College 2: Bio-psycho-sociaal model
College 3: Understanding and treating hypochondriasis & health anxiety
College 4: Chronische pijn
College 5: Chronische vermoeidheid
College 6: Conversie stoornissen
A wrong functioning of the psyche can do much to injure the body, just as conversely a bodily illness can
affect the psyche.
• Lichamelijke (somatische) klachten = bijvoorbeeld hoofdpijn, rugpijn, vermoeidheid,
spijsverteringsstoornissen, neurologische symptomen (blindheid, verlamming…)
• Medische verklaring klachten = afwezig OF niet in verhouding
• Klachten veroorzaken significante beperkingen en distress: excessieve cognitieve, affectieve en
gedragsmatige reactie op de klachten
• Eén of meerdere lichamelijke klachten kunnen centraal staan
Prevalentie
• Ca. 50% huisarts bezoeken: medisch niet verklaarbare somatische klachten; bij meerderheid
verdwijnen klachten na geruststelling door arts
• Ca. 15-25%: diagnose passend bij somatische symptoomstoornis
• Exacte prevalenties verschillend per subcategorie stoornis (bijvoorbeeld pijn, conversie, …)
Impact
• Maatschappelijke kost: ziekteuitkering, werkonbekwaamheid, gebruik gezondheidszorg
• Persoonlijke kost:
o Sociaal: isolatie, verlies identiteit, rol in gezin, maatschappij
o Comorbiditeit: bijvoorbeeld depressie, angsten, etc…
o Duur: langdurige klachten met daarbij horende beperkingen
o Diagnose: lang en moeilijk traject: via huisarts, diverse medische specialismen
(revalidatiearts,…), medische onderzoeken
• Stigmatisering, onbegrip, frustratie, …
Diagnose: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM)
DSM IV: Somatoforme stoornissen
DSM 5: Somatische symptoomstoornis en andere gerelateerde stoornissen
> Shift van nadruk medisch onverklaarbare klachten naar aanwezigheid psychologisch lijden en
psychologische mechanismen: cognitieve, gedragsmatige, en emotionele reacties op de symptomen
o Samenvoegen subcategorieën
o Verplaatsing stoornissen tussen hoofdstukken (hypochondrie, bodily dysmorphic disorder)
o Toevoeging ‘Related disorders’ (conversiestoornis, factituous disorder, illness anxiety
disorder)
Diagnose / Terminologie
Literatuur en (klinische) praktijk: veelvoud aan diagnostische labels
• Somatoforme stoornis
• Somatische symptoomstoornis (DSM)
• BDD (Bodily Distress Disorder): international classification of diseases, ICD-10
• SOLK (Somatisch Onverklaarbare Lichamelijke Klachten)
• MUS (Medically Unexplained Symptoms)
, • Functionele (somatische) Syndromen / Stoornissen (FS): vaak gebruikt binnen medische
specialismen, maar ook goed aanvaard door overige gezondheidswerkers en patiënten. Focus
typisch op 1 diagnose, klachtenpatroon dat aan 1 specialisme gebonden is
• …
Uitdaging terminologie: nadruk afhalen van mind-body dualisme (psychische origine versus medische
origine) => uiteindelijk is diagnose vaak afhankelijk van inschatting of een andere, somatische diagnose de
klachten (beter) kan verklaren
Doelstellingen van het blok
• Inzicht krijgen in het veld van somatische symptoomstoornis en gerelateerde stoornissen
• Bestuderen van deze stoornissen a.d.h.v. exemplarische voorbeelden waarbij specifieke somatische
klacht centraal staat (bijvoorbeeld pijn, vermoeidheid)
o Classificatie en diagnostiek
o Verklaringsmodellen etiologie en in stand houding
o Verklarende psychosociale en biologische factoren en mechanismen
o Behandelmogelijkheden
Kritiek op medisch model
Observationes Medicae (1666/1676): wat is geneeskunde? En hoe moet ze bedreven worden?
• Belang van goed classificatiesysteem
• Goed classificatiesysteem: weerspiegelt de orde van de werkelijkheid
• Inspiratie bij toenmalig biologisch classificatiesysteem, want ziekten zijn soorten zoals de koolmees
en het madeliefje soorten zijn
o Wij vinden dat er redenen om deze ziekte, de vierdaagse koorts, een soort te noemen, die
identiek zijn aan de redenen die we hebben om een bepaalde plantengroep een soort te
noemen
Gezondheidszorg wordt gedomineerd door medisch model
• Definitie van Gezond = niet ziek
o Categoriaal model
o Alles of niets: half ziek kan niet
o Kwetsbaarheid vaak pas achteraf te bepalen
Kennis van (niet) ziek gebaseerd op ‘Mind-Body’ dichotomie
• ‘Niet ziek’ gedefinieerd op basis van
o Biofysica
o Biochemie
• Afwijkingen in biochemie of biofysica van individu leiden tot diagnose
• Behandeling gestart om diagnose te verhelpen (klachtgericht waardoor zaken over het hoofd kunnen
worden gezien)
• Geen behandeling om de mens te helpen (afwezigheid van ziektesymptomen; richten op het
verhelderen van de symptomen)
Grote nadruk op lichamelijke parameters van ziekte/gezond zijn
• (somatische maar ook psychiatrische) Patiënt behandelen in soort van ‘totale institutie’ los van eigen
omgeving
• Patiënt moet eigen identiteit inleveren en de rol van ‘zieke’ aannemen (eigen wensen in ziekenhuis
ondergeschikt aan genezingsproces en iedereen krijgt dezelfde behandeling)
• Veel schommelingen in gezondheid van patiënt niet verklaarbaar met categoriaal medisch model
• Beleving van klacht wordt buiten beschouwing gelaten. Elke ‘blinde darm ontsteking’ is identiek. Dit
blijkt empirisch onjuist
• Snelle terugval als patiënt weer thuiskwam
• Natuurlijke omgeving maakt nieuwe patiënt (gezin leek de ziekte nodig te hebben om te kunnen
functioneren)
Zoeken naar andere paradigma’s (empirische basis noodzakelijk)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper frouk1998. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,98. Je zit daarna nergens aan vast.
