SAMENVATTING MENS & SAMENLEVING
1 Thema armoede
- De definitie van armoede in eigen woorden kunnen weergeven
Armoede is een situatie dat iemand te weinig heeft om van te leven.
- Kunnen uitleggen wat relatieve armoede, absolute armoede, sociale armoede, armoede bij
werkenden, kansarmoede, generatiearmoede, nieuwe armoede is
• Relatieve armoede betekent dat iemand arm is in vergelijking met de welvaart van de
omgeving waarin hij leeft
• Absolute armoede betekent dat iemand door een stelselmatig tekort niet kan voorzien in
zijn basisbehoeften
• Sociale armoede: door geldgebrek beperkt zijn in deelname aan het dagelijkse leven
• Armoede bij werkenden: laagbetaalde jobs, gezinnen met één inkomen, alleenstaande
vader of moeder
• Kansarmoede: naast een relatief laag inkomen is er ook sprake van sociale uitsluiting,
gebrek aan kansen op diverse levensdomeinen
• Generatiearmoede: armoede gaat over van de ene op de andere generatie,
kansarmoede is sterk aanwezig
• Nieuwe armoede: Mensen die niet in een arm gezin zijn geboren en opgegroeid, maar
op volwassen leeftijd in armoede beland zijn, vaak door tegenslagen: (combinatie van)
echtscheiding, werkloosheid, ziekte, overlijden van een gezinslid, …
- Het verschil tussen relatieve en absolute armoede kunnen uitleggen
• Relatieve armoede:
o Veroorzaakt door ongelijkheid in inkomens
o Geen auto kunnen veroorloven, niet op vakantie kunnen gaan, etc.
• Absolute armoede:
o Bestaan is een dagelijkse strijd om te overleven
o Tekort aan drinken, voedsel, kleding, onderdak
o Vooral in ontwikkelingslanden
- Het verschil tussen generatiearmoede en nieuwe armoede kunnen uitleggen
• Generatiearmoede:
o Kluwen van sociale uitsluitingen, kringloop van armoede
o Personen slagen er vaak niet in op eigen krachten de kringloop te doorbreken
o Voorbeeld in cursus: “De grootouders Willy en Jenny kwamen als eersten in
budgetbegeleiding bij het OCMW ...”
• Nieuwe armoede:
o hebben meestal wel een diploma secundair of hoger onderwijs,
o hebben doorgaans een sociaal netwerk
o Sluiten veel meer aan bij de in de samenleving heersende waarden en normen
o Beschikken vaker over bepaalde vaardigheden (omgaan met administratieve
drempels, toegang tot informatie en rechten via internet, lange termijn-denken en
bijhorende oplossingsstrategieën)
o In hun jeugd kregen ze kansen die ze meestal ook hebben kunnen verzilveren
o Het zelfbeeld is minder fundamenteel aangetast (gevoelens van wantrouwen en
machteloosheid minder aanwezig dan bij generatiearmoede)
1
, - De indicatoren voor het berekenen van het risico op armoede of uitsluiting kunnen
benoemen en kort uitleggen
• Relatieve armoederisico (AROP): armoedegrens, minder dan 60% van het mediaan
beschikbaar individueel inkomen
o 1,139 euro inkomen per maand voor een alleenstaande
o 2.392 euro per maand voor een gezin met twee volwassene en twee kinderen
• Ernstige materiële deprivatie (SMD): ontberen van vier uit een lijst van negen items
o oa. jaarlijkse vakantie, wasmachine, telefoon of GSM, auto, …
• Zeer lage werkintensiteit (VLWI): mate waarin men gewerkt heeft in de periode van
een jaar is erg beperkt, 20% op jaarbasis
- De kringloop van armoede met vermelding van de levensdomeinen kunnen uitleggen
+ Verschillende levensdomeinen van de kringloop van armoede kunnen herkennen in een
gegeven voorbeeld
Armoede kan aanzien worden als één grote kringloop, die eens men erin zit moeilijk te
doorbreken is. Armoede in onze samenleving wordt gekenmerkt door een samenhang van
verschillende elementen, een ingewikkeld kluwen van oorzaken en gevolgen
o inkomen,
o voeding,
o huisvesting,
o tewerkstelling,
o moeilijke thuissituatie,
o kunnen zowel oorzaak als gevolg zijn en blijken elkaar wederzijds te versterken.
Deze kringloop maakt ook duidelijk dat wanneer iemand als kind opgroeide een arm gezin,
later als volwassene zelf vaak ook in armoede terecht komen, door bv. onvoldoende of
onaangepast onderwijs dat leidt tot geen of minderwaardig werk.
- Het armoedemodel van Vranken kunnen uitleggen
In Vlaanderen ontwikkelde de socioloog Jan Vranken een schema om een beter zicht te
krijgen op het ontstaan van armoede. Hierin worden vier verschillende modellen of soorten
verklaringen van elkaar onderscheiden. Het zijn vier manieren waarop naar armen en
armoede gekeken wordt en waarbij mogelijke oorzaken benoemd worden. Oorzaken voor
2