COLLEGE 1 INTRODUCTIE
De gehechtheidstheorie
Aapje: aap vlucht bij gevaar naar zachte moeder, niet naar moeder met fles affectieve
zorg/emotionele band met moeder is heel belangrijk.
Kind
- Verdrietig wanneer moeder weg, comfortabel wann moeder terug = veilige hechting
- Moeder negeren wann weg, negeren = vermijdende onveilige hechting
- Kinderen huilen/willen opgetild worden, maar ook ouder wegduwen = ambivalente hechting
- Gedesorganiseerde hechting : mishandelde kinderen; angst/bevriezen wann ouder terug
komt.
-
THEORIE: belang relatie ouder:
sensitiviteit ouders (ouder die signalen van kind op adequate manier herkent en reageert =
sensitief gedrag)
Mentale representatie kind (hoe reageren anderen op jou als kind)
- Emotionele veiligheid
- Zelfwaardering
Exploratie omgeving
- Sociaal-emotioneel ontwik
- Gedrag ontwik
- Cognitief ontwik
Kunnen relaties met professionele opvoeders (leerkrachten, PM’ers, groepsleiders) gezien worden als
gehechtheidsrelaties?
1. Wat is een gehechtheidsrelatie?
Gehechtheidsrelatie = een speciale emotionele band die
duurzaam (langere tijd) , exclusief (als kind uniek voor opvoeder) karakter heeft
niet per definitie wederkerig is (gehechtheidsfiguur en veiligheidszoeker bij figuur)
een belangrijke context biedt voor het (leren) reguleren van emoties
EN een gehechtheidsband is meer dan een affectieve band!!!
onderscheidend kenmerk: het zoeken van veiligheid bij de partner
2. Toepassen op professionele opvoeders? VRAAG
Verschueren & Koomen, 2012 toepassing op po
Relatie met po is
- Niet langdurig
- Niet exclusief: delen met andere leerlingen en veel verschillende leerkrachten
MAAR toch gelijkenissen:
- Bv. vergelijkbare reacties in tijden van stress
veilige haven: nabijheid bij gehechtheidsfiguur tijdens stress
veilige basis: wanneer gehechtheidsfiguur aanwezig is ben je veilig genoeg voor exploratie
omgeving
Dit zie je dus terug bij relatie met po’ers (kinderen die dicht bij juf blijven bvb)
Professionele opvoeders als potentiële gehechtheidsfiguren?
Ouders = primaire gehechtheidsfiguren
PO = secundaire/vervangende gehechtheidsfiguren
zij kunnen dus die rol overnemen.
Met name bij jonge kinderen, omdat hun veiligheidssysteem vaker wordt bedrijft.
Met name bij kinderen uit risicogroepen. Kinderen die:
- problemen hebben met zelfregulatie
, - In overgangsregulatie (verhuizen)
- Die lijden onder (langdurige)stress in het gezin
- Die mishandeld/misbruikt worden
- In jeugdzorg
Emotionele veiligheid
= is een noodzakelijke voorwaarde om te kunnen functioneren
Alternatieven: passiviteit, agressie, drugsgebruik etc.
=als het zelf niet lukt… hechtingsfiguur nodig.
Mentale representaties
=interne werkmodellen/geïnternaliseerde beelden van de relatie
gevoelens, gedachten, verwachtingen over zichzelf, de relatiepartner en de onderlinge relatie
- Groot deel is onbewust
- Gebaseerd op vroegere ervaringen met relaties/interacties met ouders : hechting aan je
ouders bepaald hoe/of jij relaties met anderen kunt opbouwen
(MR kan (deels) gecorrigeerd worden). Dus goede relatie met leerkracht kan deels
compenseren voor onveilige hechting aan je ouders.
- Relatie-specifiek beeld met elk individu in je leven om zo’n mentale representatie op te
bouwen
- (Mede)bepalend voor toekomstig gedrag binnen de relatie: dingen die mensen doen ander
interpreteren door die MR.
RELATIES met oudere leerlingen (Verschueren, 2015)
Oudere leerlingen: beschikbaarheid van de leerkracht : zij vinden vooral de veilige basis belangrijk.
Dit is genoeg om omgeving te kunnen exploreren. Dus wanneer ze gestrest zijn kunnen ze het vaker
zelf oplossen/met vrienden.
veilige basis is in jongere jaren vaak fysiek (dichter bij leerkracht staan / aanwezigheid leerkracht
om als veilige basis te kunnen fungeren). Bij ouderen minder vaak fysiek aanwezig, maar vaker
emotioneel !!VERSCHIL!!
En:
Meer algemeen het belang van affectieve kwaliteit van de relatie met de leerkracht
SCHOOLCONTEXT
Verschueren & Koomen, 2021 Verschueren, 2015
Meer aandacht voor affectieve rol van leerkrachten (bredere taak naast didactische, puur aanleren
van vaardigheden en kennis)
Veilige haven en veilige basis functie van leerkracht bovenop didactische rol
Focus op affectieve kwaliteit van dyadische LK-LL relaties
- Multi-dimensioneel perspectief: onderscheid tussen verschillende vormen van affectieve
relaties.
Gehechtheidstheorie geeft verklaring voor belang van LK-LL relaties voor schools functioneren
(veilige basis/haven functie van leerkrachten)
Compenserende rol leerkracht (tov relatie eigen ouders kids) : LK kan zorgen voor veiligheid en zo
betere mentale representaties van kids etc.
Basis voor interventie
- Reflectie op MR zou manier kunnen zijn op LK-LL relaties verbeteren
- Opdoen positieve ervaringen om te zorgen dat MR beter worden
KINDEROPVANG
(Shirvanian & Michael)
,De eerste 3 jaar van het leven zijn cruciaal voor socialemotionele, cognitieve ontwikkeling en
algehele mentale gezondheid. UITGANGSPUNT
- Pedagogisch medewerkers kunnen goed fungeren als secundaire gehechtheidsfiguren :
veiligheid bieden, sensitiviteit belangrijk. Bij BSO (wat oudere kinderen) is het wat meer
vergelijkbaar met leerkrachten; meer de affectieve kwaliteit van de relatie. VERSCHIL: JONG
OUD
- Primaire verzorgende (primary caregiving) = in dit artikel de pedagogisch medewerker die het
meest verantwoordelijk is voor bepaald kind.
Voorwaarden voor primaire verzorgende
Fysieke nabijheid
Continuïteit van de zorg
Emotionele communicatie : over gevoel/emoties praten, zicht op behoeftes
- Compenserende rol veilige hechting aan pedagogisch medewerker
Kenmerken die in meeste interventies terugkwamen SHIR MICH
Attachmend based child care
(korte) training voor PM-ers in GHT en sensitiviteit
Een korte training lijkt al genoeg, net zo/meer efficiënter dan langere tijd bijeenkomsten.
: Tijdens trainingen vaak zelfreflectie obv video-opnames, reflectie op eigen
gehechtheidsgeschiedenis.
Beleid: sleutelfiguur (primaire verzorgende is vergelijkbaar) en lage kind-volwassene ratio
(optimale ratio wordt bepaald door leeftijd kinderen) (makkelijker om sensitief te zijn naar signalen
kinderen in kleinere groep)
Samenwerken met ouders en training voor ouders.
JEUGDZORG
Welke elementen van gehechtheidsrelaties zie je terug in het artikel van Adshead, 1998?
Adshead
Definitie gehechtheidsrelatie van Adhshead
= nabijheid zoeken (voorwaarde om het gehechtheidsrela te noemen), uitgelokt door
dreiging/stress/angst, gebruikt als veilige haven.
Hulpverlener = een tijdelijk gehechtheidsfiguur
- Ook bij volwassenen: psychische/lichamelijke ziektes kunnen ervoor zorgen
gehechtheidssysteem weer wordt geactiveerd waardoor je ook als volwassenen behoefte
hebt weer veiligheidsbehoefte te zoeken.
Verder: hechtingsproblemen in de jeugdzorg kunnen als verklaring dienen voor gedragsproblemen
- Ook bijvoorbeeld: gedragsproblemen door scheiding/verschuiving hulpverlener. Agressie als
reactie op scheiding hulpverlener.
Hulpverleners met hechtingsproblemen:
Overbetrokken zijn (met name ambivalent gehechte) e vs. negeren problemen cliënten (met name
vermijdend gehechte)
Overschrijden professionele grenzen, agressie, mishandeling
TIPS voor interventie
- Empathisch luisteren en ruimte voor pijnlijke ervaringen
- Informatie op juiste manier aanbieden (niet bedreigend)
- Werken aan vertrouwensrelatie en zorgen voor veilige basis
- Consistentie hulpverleners heel belangrijk!
- Hulpverleners helpen om gedrag te begrijpen en ermee om te gaan
, Verschillen en overeenkomsten tussen contexten in toepassing gehechtheidstheorie?
- Compenserende rol van PO komt in verschillende contexten naar voren
Voorbeeldtentamenvraag
COLLEGE 2
De Nederlandse kinderopvang
- Rust reinheid en regelmaat liefde leiding leven
- Meer aandacht voor brede ontwikkeling van het kind = opvoeden
Egert, FUkkink & Eckhardt 2018
Effect op kwaliteit
- Min effect: kwaliteit niet vooruit maar achteruit vergeleken controlegroep bij klein aantal
studies
Effect op kind
- Min effect (onder de nul): ze ontwikkelen zich minder snel dan de controlegroep.
- Maar grootste studies: sneller ontwikkelen
Samenhang tussen kwaliteit onder nul en effect kind onder nul!
53% van verschillen aan kind uitkomsten konden verklaard worden bij verschillen aan kwaliteit
uitkomsten proceskwaliteit verbeteren verandert ontwikkeling van kinderen.
Structure process outcome paradigma
Structurele kwaliteit (groepsgrootte, beroepskracht-kind ratio, wel/niet getraind) = knoppen die je
kan instellen, wetten en regelgeving
Proceskwaliteit = globale kwaliteit, dingen die kind direct merkt/aanvoelt uit omgeving (kwaliteit
interactie staf kind, sensitiviteit juf)
Ontwikkeling kinderen
- Je hoopt door juiste regels/wetten (structurele) meteen de proceskwaliteit kan trainen
CASUS BSO INSTRUMENT (Kwaliteitsonderzoek)
- Observatielijst pedagogische kwaliteit (incl. interview met staf)
- Beoordelingsinstrument interactievaardigheden (interviews/vragenlijst ouders kids)
Emotionele ondersteuning = heel goed VS ondersteuning van het leren = matig tot min.
- Veel verticale groepen (leeftijdsverschillen)
- Taal = gesprekjes/woorden Geletterdheid = alle taal gericht op het leren van taal
Globale proceskwaliteit: leefomgeving
Kinderopvang
Voldoende:
- Ruimte en meubilering van de kindercentra (binnenruimte, indeling en aankleding)
- Programma (Dagindeling, vrij spel): toezicht op spel
- Interacties tussen leeftijdsgenootjes, discipline en straf
Onvoldoende:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isabelwbakker. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.