VOLLEDIG. Deze samenvatting omvat alle te kennen leerstof voor het examen van juni 2022 uit de syllabus. Dit vak wordt gegeven in het tweede semester van het 3de jaar orthopedagogie te HoGent. De samenvatting bevat dus de volledige cursus en de notities uit de les. Heel veel succes!
Hoofdstuk: afbakening van het onderwerp
Hoofdstuk: bronnen van het strafrecht
1 De grondwet
1.1 Fundamentele rechten
1.2 Bepalingen inzake de rechterlijke macht die belangrijk zijn voor het strafrecht
2 De wet
Hoofdstuk: de strafwet
1 Legaliteitsbeginsel
2 Interpretatie van de strafwet
2.1 Letterlijke interpretatie van de strafwet
2.2 Teleologische interpretatie van de strafwet
2.3 De verboden analogische interpretatie
3 Toepassing van de strafwet in de tijd
4 Toepassing van de strafwet naar de persoon.
4.1 Gelijkheidsbeginsel en non-discriminatiebeginsel
4.2 Natuurlijke personen en rechtspersonen
4.3 Schuldonbekwamen
4.4 Immuniteiten en voorrechten
5 Toepassing van de strafwet in de ruimte.
5.1 Misdrijven op Belgisch grondgebied gepleegd.
5.2 Misdrijven die in het buitenland gepleegd worden.
5.2.1 Misdaden en wanbedrijven tegen de staatsveiligheid
5.2.2 Misdaden en wanbedrijven tegen de openbare trouw
5.2.3 Misdaden en wanbedrijven door een Belg gepleegd in het buitenland
5.2.4 Misdaden waarvan een Belg in het buitenland het slachtoffer is.
5.2.5 Internationale misdrijven.
Hoofdstuk 2: het misdrijf
1 Definitie
1.1 Menselijke gedraging
1.2 Door de wet omschreven
1.3 Waarop een straf is gesteld.
2 Constitutieve elementen van een misdrijf.
2.1 Materieel element
2.2 Moreel element
2.3 Wederrechtelijkheid
3 Indeling van de misdrijven.
3.1 Wettelijke 3-delige indeling
3.1.1 Criminele straffen
3.1.2 Correctionele straffen
3.1.3 Politiestraffen
3.1.4 Belang van de wettelijke indeling van de misdrijven
3.2 Afgeleid uit de Grondwet
3.2.1 Politieke misdrijven
3.2.2 Persmisdrijven
3.3 Volgens de aard van het beschermde goed
3.3.1 Militaire misdrijven
3.3.2 Fiscale misdrijven
3.3.3 Economische misdrijven
3.3.4 Sociale misdrijven
3.4 Volgens het moreel element: opzettelijke en onopzettelijke misdrijven
3.5 Volgens uitvoeringswijze
1
,Strafrecht
Bachelor in de orthopedagogie: MT3
4 Rechtvaardigingsgronden van een misdrijf.
4.1 Definitie en kenmerken
4.2 Soorten rechtvaardigingsgronden
4.2.1 Wettige verdediging- Noodweer (art. 416 Sw.)
4.2.2 Noodtoestand
4.2.3 Wettelijk voorschrift (art.70 Sw.)
4.2.4 Hoger bevel (art.70 Sw.)
4.3 Onderscheid met schulduitsluitingsgronden (zie infra)
4.4 Onderscheid met verschoningsgronden
4.5 Onderscheid met verzachtende omstandigheden
5 Verzachtende omstandigheden
5.1 Definitie en voorwaarden
5.2 Gevolgen van verzachtende omstandigheden.
6 Verschoningsgronden
6.1 Definitie en voorwaarden
6.2 Overzicht van enkele verschoningsgronden
6.2.1 Aangifte van bepaalde misdrijven aan de overheid
6.2.2 De onderwerping aan de overheid
6.2.3 Het (onrechtmatig} hoger bevel
6.2.4 Sommige gevallen van bloed- en aanverwantschap
6.2.5 Herstel van de schade
6.2.6 Uitlokking of provocatie
7 Verzwarende omstandigheden.
7.1 Definitie en voorwaarden
7.2 Soorten verzwarende omstandigheden.
7.2.1 Verzwarende omstandigheden die op zichzelf een misdrijf vormen
7.2.2 Verzwarende omstandigheden die op zichzelf geen misdrijf vormen
7.2.3 Subjectieve verzwarende omstandigheden
7.2.4 Objectieve verzwarende omstandigheden
2 Moreel element van het misdrijf
2.1 Opzet
2.1.1 Graden van opzet
2.1.2 Modaliteiten van opzet
2.1.2.1 Rechtstreeks opzet
2.1.2.2 Onrechtstreeks opzet
2.2 Onachtzaamheid
2.3 Schulduitsiuitingsgronden.
2.3.1 Dwang of overmacht.
2.3.1.1 Fysieke dwang
2.3.1.2 Morele dwang
2.3.1.3 Voorwaarden van dwang.
2.3.2 Dwaling of onwetendheid.
2.3.2.1 Rechtsdwaling of rechtsonwetendheid
2.3.2.2 Feitelijke dwaling of onwetendheid
2.3.2.3 Voorwaarden (zowel rechts- als feitelijke dwaling)
2
,Strafrecht
Bachelor in de orthopedagogie: MT3
Hoofdstuk : strafbare poging
1 Inleiding
1.1 Ter criminis
1.1.1 Het voornemen
1.1.2 Begin van de uitvoering
1.1.3 Voltooid misdrijf
1.1.4 Belang van dit onderscheid
1.2 Objectivistische en subjectivistische pogingsleer
1.2.1 Objectivistische visie omtrent poging
1.2.2 Subjectivistische visie omtrent poging
1.2.3 Concreet voorbeeld
1.2.4 Gevolgen op de straftoemeting van poging
2 Strafbare poging
2.1 Definitie
2.2 Constitutieve elementen van de strafbare poging
2.2.1 Moreel element
2.2.2 Materieel element
2.2.3 Specifiek element
2.3 Bestraffing van de poging (art. 52 - 53 Sw.)
Hoofstuk : strafbare deelneming
1 Definitie
1.1 De criteria voor de begrenzing van de strafbare deelneming
2 Mededaderschap en medeplichtige
2.1 Dader en mededaders
2.2 Medeplichtigen
3 Constitutieve elementen van de strafbare deelneming
3.1 Wilsovereenstemming
3.2 Het feit waaraan deelgenomen wordt moet een misdrijf zijn
3.3 Er moet een "positieve" deelnemingsdaad
4 Bestraffing strafbare deelneming
4.1 Van daders
4.2 Van medeplichtigen aan misdaden
4.3 Van medeplichtigen aan wanbedrijven
5 Weerslag van verzwarende omstandigheden
Hoofdstuk : de sanctie
1 Overzicht van de sancties.
1.1 Burgerlijke sancties
1.2 Strafrechtelijke sancties
1.2.1 Inleiding
1.2.2 Kenmerken van straf
2 Indeling van de straffen
2.1 Wettelijke indeling
2.2 Gemeenrechtelijke en politieke straffen (= hechtenis)
2.3 Naargelang het leed dat zij aan de veroordeelde bezorgen
2.4 Hoofdstraffen .. Bijkomende straffen
2.5 Vervangende straffen
3
,Strafrecht
Bachelor in de orthopedagogie: MT3
3 Bespreking van de verschillende straffen
3.1 De doodstraf
3.2 Vrijheidsstraffen
3.2.1 Gevangenisstraf
3.2.2 Opsluiting
3.2.3 Hechtenis
3.3 De Ter Beschikking stelling van de Regering (TBR)
3.4 De geldboete
3.4.1 De strafrechtelijke geldboete
3.4.2 Administratieve geldboete
3.4.3 Boetevervangende gevangenisstraf
3.5 De bijzondere verbeurdverklaring
3.6 De afzetting
3.7 De ontzetting
3.8 Beroepsverbod
3.9 Dienstverlening aan de gemeenschap- werkstraffen
3.10 Autonome werkstraf
3.11 Het volgen van een bepaalde opleiding - leerstraffen
3.12 Bekendmaking van vonnissen en arresten
3.13 Straf onder Elektronisch Toezicht (ET)
3.14 Autonome probatiestraf
4 Burgerlijke gevolgen van het misdrijf
4.1 Wettelijke onbekwaamheid
4.2 De teruggave
4.3 De gerechtskosten
4.4 De schadevergoeding
5 Maatregelen
5.1 Maatregelen ten opzichte van minderjarigen
5.2 Internering van geestesgestoorde delinquenten
Hoofdstuk : de straftoemeting
1 Algemene beginselen
1.1 Straf in concreto en in abstracta
1.2 Modaliteiten van strafoplegging
1.2.1 Effectieve straf
1.2.2 Uitstel van tenuitvoerlegging
1.2.3 Opschorting van de uitspraak
2 De straftoemeting
2.1 Verzachtende omstandigheden
2.2 Verschoningsgronden
2.3 Verzwarende omstandigheden.
2.4 Bij strafbare poging en strafbare deelneming.
2.5 Recidive of herhaling
2.6 Samenloop
2.6.1 Eendaadse samenloop
2.6.2 Meerdaadse samenloop
2.6.3 De strafmaat voor samenloop
4
,Strafrecht
Bachelor in de orthopedagogie: MT3
3 Modaliteiten van strafoplegging
3.1 Principes
3.2 Effectief strafoplegging
3.3 Veroordeling met uitstel
3.3.1 Toepassingsvoorwaarden van uitstel
3.3.2 Gevolgen van uitstel
3.4 Opschorting van de uitspraak
3.4.1 Toepassingsvoorwaarden van opschorting
3.4.2 Gevolgen van opschorting
3.5 Probatievoorwaarden
Hoofdstuk : de strafuitvoering
1 Inleiding
2 Omstandigheden die het verval of tenietgaan van de straffen meebrengen
2.1 Dood van de veroordeelde
2.2 Verjaring van de straffen
2.2.1 Verjaringstermijnen
2.2.2 Stuiting van de verjaringstermijn
2.2.3 Schorsing van de verjaringstermijn
2.3 Amnestie
2.3.1 Definitie
2.3.2 Kenmerken van de amnestie
2.4 Genade
2.4.1 Definitie
2.4.2 Kenmerken van genade
3 Recht op uitvoering van de straffen
3.1 Doodstraf
3.2 Geldboete en verbeurdverklaring
3.3 Vrijheidsstraf (gevangenisstraf en opsluiting)
3.3.1 Initiatief tot tenuitvoerlegging
3.3.2 Niet-uitvoering van de korte gevangenisstraf
3.3.3 De strafinrichting
3.3.4 Regime van strafinrichtingen
3.3.5 Bijzondere uitvoeringsmodaliteiten voor korte straffen
3.3.5.1 Weekendarrest
3.3.5.2 Beperkte hechtenis
3.3.5.3 Elektronisch toezicht
3.3.6 Vroegtijdige beëindiging van de vrijheidsberovende straf
3.3.6.1 Voorwaardelijke invrijheidstelling (VI)
3.3.6.2 Voorlopige invrijheidstelling (vi)
3.3.7 Tenuitvoerlegging TBSURB
3.3.8 Tenuitvoerlegging probatie uitstel en probatie opschorting
4 Eerherstel en automatische uitwissing van veroordelingen.
4.1 Automatische uitwissing art. 619 Sw.
4.2 Eerherstel
5
,Strafrecht
Bachelor in de orthopedagogie: MT3
Afbakening van het onderwerp
Strafrecht zit op federaal niveau, net zoals justitie. Dit behoort tot de volwassen strafrechtbank
In de ruime zin van het woord omvat strafrecht zowel het materiaal als het formeel strafrecht.
▪ Materiaal strafrecht
Gewoonlijk aangeduid met de term strafrecht
= Het geheel van rechtsregels waardoor bepaalde mensen gedragingen strafbaar gesteld worden
en gesanctioneerd. Het bepaalt inhoud e straf: de omschrijving van de daad en bijhorende straf
Het materieel strafrecht omschrijft:
- De strafbare gedragingen
- De toepasselijke straf of maatregel
- Straf = beperkt in tijd en heeft een duidelijk eindpunt (verlenging enkel bij nieuw feit)
Vb een enkelband of een gevangenisstraf
- Maatregel = duurt tot je terug kan functioneren in de maatschappij en jezelf onder
controle hebt. Dit wordt ook op strafblad gezet want uitgesproken door justitie.
Vb internernering
- Je wordt niet verantwoordelijk gesteld
- Je bent niet toerekeningsvatbaar
- Je hebt psychische hulp nodig
Het materieel strafrecht geeft algemene beginselen aan:
- Over de strafbaarheid van het feit en de dader
= Wanneer is iets strafbaar + wanneer kan je gestraft worden?
-> Door omstandigheden is dit soms (minder) zwaarder
Vb wettelijke zelfverdediging, druggebruik, procedurefouten,..
- Omtrent de straftoemeting
= Hoelang duurt je straf
= Is het direct uitvoerbaar? Wordt het niet uitgevoerd?
- Omtrent de modaliteiten ervan
= Manier waarop je straf kan uitgevoerd worden vb gevangenis, elektronisch toezicht
Het strafrecht richt zich dus op de burgers in de vorm van gebod en verbodsbepalingen.
-> Stelt dus geen positieve gedragsregels op, doch sanctioneert of bestraft schendingen
-> Is het sociaal controlemechanisme: ongewenste gedragingen controleren
Kan je vergelijken met andere regels om controle te houden vb arbeidsreglement
▪ Formeel strafrecht
Gewoonlijk aangeduid met de term strafvordering, strafrechtspleging en strafprocesrecht
= Het geheel van de procedurele spelregels die moeten worden nageleefd om het strafrecht te
doen functioneren , het zijn de regels die o.a door de overheid worden gehanteerd.
->> Het beschrijft de vorm waarin het materieel strafrecht moet worden toegepast
- De organisatie van strafgerechten
- Bepalen de rechtspositiedie in het strafproces rol spelen: politie, rechter, OM
- Opsporing strafbare feiten
- Vervolging van verdachten
-> Zij zullen bewijsmateriaal verzamelen in het vooronderzoek en daarna doorverwijzen naar een
vonnisgerecht dmv onderzoeksgerecht, raadkamer en kamer vna inbeschuldigingsstelling.
Vonnisgerecht = politierechtbank, correctionele rechtbank, hof van assisen/ cassatie
6
,Strafrecht
Bachelor in de orthopedagogie: MT3
Bronnen van het strafrecht
3 De grondwet
De GW van 1830 bevat een reeks bepalingen die het strafrecht rechtstreeks belangen, in
combinatie met grondwetsherzieningen.
- Zowel het materieel als formeel strafrecht
- Geeft aan wat in het strafrecht moet staan
-> Strafrecht moet de fundamentele rechten en de grondwet altijd respecteren
-> Strafrecht moet zich houden aan:
- Regels die hoger staan: de grondwet
- Regels die complementair staan (= aanvullingen): jeugddelinquentie
3.1 Fundamentele rechten
De oude grondrechten uit de grondwet van 1830
- Gelijkheidsbeginsel
- Non-discriminatiebeginsel
- Legaliteitsbeginsel
- Onschendbaarheid van de woning
De nieuwe grondrechten uit de grondwet van 1994
- Recht op menswaardig bestaan
- Recht op juridische bijstand
- Recht op bescherming gezond leefmilieu
3.2 Bepalingen inzake de rechterlijke macht die belangrijk zijn voor het strafrecht
De rechterlijke macht wordt uitgeoefend door de Hoven en rechtbanken
-> Steunt in het algemeen op grondwettelijke basis
4 De wet
4.1 Betekenis van het begrip wet
= de akten die uitgaan van de Wetgevende macht. In België (federaal) zijn dit verschillenden.
Elk van deze wetgevers mag strafbepalingen uitvaardigen, zonder bijhorende hiërarchie
- Federale/nationale wetgever; wetten
- Gemeenschaps -en gewest; decreten
- Brussels Gewest; ordonnanties
Dmv gedrag/handeling die niet toelaatbaar zijn worden deze in het strafrecht opgenomen.
-> Er worden dus aanvullingen/aanpassingen gedaan door maatschappelijke veranderingen
Vb na Dutroux, de bende van Nijvel,..
Hier heeft Potpourri zegging in: rechtspositie van de verdachte en slachtoffer verbeteren
- Potpourri 1: wijzigingen mbt burgerlijke procesrecht en rechtelijke organisaties
Vb minder zaken voor hof van assisen
- Potpourri 2: wijzingingen mbt strafrecht en strafvordering
Vb verjaring verlengt
-> Kwam er door bende van Nijvel; langer onderzoek mogelijk voor de speurders
7
, Strafrecht
Bachelor in de orthopedagogie: MT3
De strafwet
Aangezien we spreken over strafrecht kunnen enkel strafwetten de inhoud vormen. Zij moeten
voldoen aan een aantal eigenschappen zodat ze hiertot behoren.
1 Legaliteitsbeginsel
Nullem crimen, nulla poena, sine lege
= Geen misdrijf, geen straf zonder wet
= Enkel de wet kan gedragingen strafbaar stellen
- Kan in geen enkele toestand opgeschort of beperkt worden: ook niet bij oorlog of nood
- Enkel wet kan de materiële rechtsbron zijn van misdrijven en straffen
-> Gewoontes en rechtspraken kunnen geen nieuwe strafbaarstellingen oproepen,
maar kunnen wel aanleiding geven tot maken van een nieuwe wet.
Gedrag enkel gestraft als dit onderwerpt uitmaakt van voorafgaande wettelijke strafbaarstelling
-> Wet moet reeds bestaan vooraleer rechter die kan toepassen; geen terugwerkende kracht
3 elementen zijn hier dus belangrijk
- Er moete een wet zijn die beschrijft dat de handeling strafbaar is
- Er moet een misdrijf zijn
- Er moet een straf aangekoppeld worden die in de wet te vinden is
Adhv straf bepaal je welk rechtscollege verantwoordelijkheid; daarom omschrijving!
Hieruit volgen 2 andere beginselen
- De strikte interpretatie van de strafwet
- De niet-retroactieve werking van de strafwet
2 Interpretatie van de strafwet
De rechter mag strafwet enkel interpreteren, niet uitbereiden.
-> De rechter kan enkel strafwet toepassen op gedragingen die letterlijk of teleologisch door
wetgever geviseerd zijn.
- Letterlijk: uitdrukkelijk
- Teologisch: impliciet
-> Anologisch is dus verboden!!
2.1 Letterlijke interpretatie van de strafwet
De woorden moeten begrepen worden volgens hun taalkundige en normale betekenis
-> Er moet een duidelijke letterlijke inhoud/omschrijving gegeven worden in de wettekst!
2.2 Teleologische interpretatie van de strafwet
Als de tekst niet duidelijk is mag rechter buiten tekst zoeken naar bedoelingen van de wetgever.
Hij mag geen nieuwe regels schappen: er moet voldoende zekerheid zijn
- De wil van de wetgever mag bekeken worden
- Het feit moet onder de wettelijke definitie kunnen worden ondergebracht
- Zoeken naar bedoeling van de wet met oog op maatschappelijke ontwikkelingen
-> Mag op extensieve en evolutieve wijze geïnterpreteerd worden
- Extensief: valsheid in geschriften; vervalsing nummerplaat stond hier nog niet in, maar
mag dus wel opgenomen ondanks het niet uitdrukkelijk bepalen ervan
- Evolutief: eerroof kan gepleegd worden via TV, vroeger kende men dit niet. Moest dit wel
bekend zijn, was het de bedoeling om dit ook te bestraffen
8
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Cassey. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
