Europa: geschiedenis en instellingen
1. Talen
− Taal als ‘distinctief’ kenmerk in Europese cultuur & politiek
• Tegenstellingen:
Wij en zij, ik en jij, …
Nationale literatuur <-> vreemde literatuur
Autochtonen (sprekers lokale taal) <-> alochtonen
• Oorsprong
J.G. von Herder (1744-1804):
Iedereen is verschillend => diversiteit = essentie van het menselijk bestaan => talen
als distinctief kenmerk.
19-20e eeuw:
Politieke praktijk: mensen indelen in groepen/volkeren/landen/staten ~ verschillen
Andere culturen = andere talen
→ Dit denkbeeld zal uitgroeien en worden vastgelegd als norm en zo zullen landen
worden gekenmerkt
− Verticale en horizontale taalidentiteit
• Verticaal
Iedereen heeft het recht om anders te zijn (individuele identiteit)
Iedereen zijn eigen taal is anders
• Horizontaal
Kenmerk waarmee men geografisch en cultureel tot een bepaalde gemeenschap
gerekend wordt (groepsidentiteit)
Een gemeenschap
− Talen roepen zeer sterke gevoelens op
• Nadruk op eigen taalidentiteit → nationalisme
• Andere talen worden ervaren als een bedreiging van de eigen comfortzone
• Meertaligheid wordt vaak ervaren als kosmopolitische pedanterie (wereldse
betweterigheid) en neerbuigendheid t.o.v. ‘gewone’ mensen
− Het probleem van de Europese identiteit
• Er bestaat geen ‘Europees’ als taal
“Eenheid in verscheidenheid” = holle slogan
Wat ons Europees maakt is dat er niets ons Europees maakt (referentie naar Herder?)
− Talen als ‘distinctief’ kenmerk kunnen niet meer ‘weggedacht’ worden
1
Janne Bruyneel
, 2. Meertaligheid
− Meertaligheid als realiteit?
• Oorzaken van het verdwijnen van talen
Talen worden officieel gemaakt in de vorm van een land, maar worden aangepast aan de
omgeving. Mensen worden mobieler en passen hun eigen taal aan aan waar ze zijn en
implementeren woorden in hun eigen woordenschat.
• Globalisering en het einde van de natiestaat
Mensen beginnen talen te mixen, grenzen vervagen
- Natiestaat: Land waar 1 volk 1 cultuur heeft
- Moedertaal ≠ nationale schooltaal
- Europees beleid
Is taalvaardigheid van de Europese lijst verdwenen?
→ Europees jaar van de talen (2001)
→ Barcelona 1 + 2 Doelstelling (2002) (faalt)
→ Nieuw Strategisch Kader voor Meertaligheid (2005)
Europa 2020: geen concrete doelstellingen meer
Enkel nog Erasmus
Einde meertaligheid als officiële EU-doelstelling?
- Taalimperialisme binnen internationale instellingen, ook de EU
Duits is de meest besproken taal in Europa, maar
Engels wordt gezien als ‘belangrijker’
− Meertaligheid is een realiteit!
• Meertaligheid is ongecontroleerd en ontwikkelde zich niet volgens de schema’s van de
EU! (Zie Barcelona)
• Geen tegenstelling tussen nationale talen, maar tussen officiële en niet-officiële
Men denkt in officiële talen van de lidstaten. Er is geen verschil tussen mensen die Frans,
Engels, Duits of Nederlands spreken, maar tussen mensen die officiële talen spreken en
mensen die geen officiële talen spreken.
• Meertaligheid in de praktijk
- Ondernemingen
- Onderzoek en onderwijs
- Internationale organisaties
- Sport, cultuur, … (voetballers en wielrenners leren snel nieuwe taal)
− Uitdagingen voor het (hoger) onderwijs
• Hoe meertaligheid bevorderen en aanleren?
In school (onze richting)
• Hoe communicatievaardigheden bevorderen?
- Binnen 1 taal: stimuleren van creatief taalgebruik!
Tussentaal (dialect) wordt begrepen, je past je aan aan de mensen waarmee je praat.
- Tussen talen: nadruk op interculturele communicatie
Gemeenschappelijke taal vinden
2
Janne Bruyneel
, Verwerven van interculturele vaardigheden ~ individuele noden.
Je praat op verschillende manieren tegen mensen (bv beste vriend vs. oma)
Taallessen ~ individuele noden i.p.v. klassikaal
• Taalpolitiek binnen het (hoger) onderwijs: nationale taal of Engels/ Globish
(vereenvoudigd Engels)?
− Zijn er alternatieven?
Meertaligheid werkt in de praktijk, maar als we dat willen formaliseren in het onderwijs,
raken we in de problemen.
Andere manieren om communicatie tussen taalgroepen bevorderen:
Vertaling
3. Vertaling
− De zoektocht naar een gemeenschappelijke (tussen-)taal
• De Babylonische spraakverwarring
Ooit was er een gemeenschappelijke taal (taal van Adam) en door hoogmoed is die taal
afgenomen geweest.
• Op zoek naar de oorspronkelijke taal vanaf 15de eeuw
- Hebreeuws?
Taal van het O.T.
- Keltisch, Toscaans, Nederlands, Zweeds, Duits, …
Eigen belang en chauvinisme
- Religieuze problemen en de ontdekking van de polygenese
Nederlands was een taal voor protestanten, katholieken sproken Italiaans of Spaans.
Poly = veel & Genese = geboren
Op een bepaald moment zijn er veel taalgroepen ontstaan. Zoektocht naar
oorspronkelijke taal eindigt.
- Kunnen we een universele taal creëren?
Doel:
Verhogen van de efficiëntie in internationale (handels)communicatie
Verspreiding van (wetenschappelijke, technologische) kennis
Criteria:
Taal is dubbelzinnig: 1 woord heeft soms meerdere betekenissen
➔ Één-op-één relatie met de werkelijkheid
➔ Ondubbelzinnig (geen metaforen)
➔ Duurzaam (taal moet in staat zijn om voor nieuwe zaken woordenschat te
ontwikkelen)
➔ Onafhankelijk van bestaande natuurlijke talen
Probleem:
Beperkingen van encyclopedische categorieën vs. openheid van talen
3
Janne Bruyneel
, - Tussentalen
o Hulptalen (Esperanto)
o Engels /Globish (vereenvoudigde vorm Engels)
o Werktalen
− Vertaling in Europa (verscheidenheid van talen)
o EU vertaaldiensten zijn de grootste ter wereld
o Decentralisatie van vertaling
o (Ver)taalindustrie
Profiteren van de inzichten verworven tijdens zoektocht naar universele taal
Het probleem van de polysemy
= woorden of uitdrukkingen hebben meerdere betekenissen
− Vertaling als interculturele communicatie
Vertaling is niet enkel iets van de ene taal naar de andere taal overzetten. Vertaling is ook
een vorm van interculturele communicatie.
• Umberto Eco:
Vertaling is een tussenstadium tussen gesprekspartners. Volgens Eco is het belangrijkste
van vertaling dat er gecommuniceerd kan worden. Het hoeft niet per se perfect te zijn.
• Etienne Balibar:
“de taal van Europa” is geen code (taal), maar een mix van codes die voortdurend aan
verandering onderhevig is; het is, met andere woorden vertaling
De taal van Europa is eigenlijk de voortdurende oefening om de taalsprekers met elkaar
te laten communiceren en het omzetten van het ene woord naar het andere. Europa
heeft niet 1 taal, maar de vertaling is eigenlijk de taal op zich.
− Vertaling als interculturele competentie
De taal van Europa is vertaling
4
Janne Bruyneel
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jannebruyneel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.