Volledige samenvatting van publiek procesrecht, onderdeel van het vak Procesrecht, gedoceerd door prof. Sabien Lust. Het bevat de slides, aangevuld met het boek en de wetsartikelen en de nota's genomen in de lessen. Het bevat ook vaak verwijzingen naar het burgerlijk procesrecht.
Hiermee was ik...
Rechtsbescherming ......................................................................................................................................... 5
Preventieve rechtsbescherming ................................................................................................................. 5
Rechtsbescherming a posteriori ................................................................................................................. 5
• Politieke rechtsbescherming .............................................................................................................. 5
• Administratieve rechtsbescherming................................................................................................... 9
- Klachtrecht: ....................................................................................................................................... 9
- Administratieve beroepen .............................................................................................................. 10
o 1) Willig beroep ........................................................................................................................ 11
o 2) Hiërarchisch beroep.............................................................................................................. 12
o 3) Beroep bij de toezichthoudende overheid ........................................................................... 12
o 4) Georganiseerd beroep .......................................................................................................... 13
Jurisdictionele rechtsbescherming ............................................................................................................ 15
• De grondwettelijke rechtsmachtverdeling ......................................................................................... 15
• Rechtsbescherming door de gewone rechter .................................................................................... 16
- Exceptie van illegaliteit ................................................................................................................... 16
- Overheidsaansprakelijkheid............................................................................................................ 18
- Immuniteit van ternuitvoerlegging ................................................................................................. 21
• Administratieve rechtscollege ............................................................................................................ 21
Raad van State .............................................................................................................................................. 23
De inrichting van de RvS ........................................................................................................................... 23
Bevoegdheden RvS afdeling bestuursrechtspraak..................................................................................... 23
• Volle rechtsmacht .............................................................................................................................. 23
• Cassatiecontentieux ........................................................................................................................... 23
• Vergoedingscontentieux .................................................................................................................... 25
• Annulatiecontentieux ......................................................................................................................... 25
Annulatieberoep ...................................................................................................................................... 26
• Ontvankelijkheid ................................................................................................................................ 29
• Middelen ............................................................................................................................................ 34
• Annulatieprocedure ........................................................................................................................... 36
- Verzoekschrift ................................................................................................................................. 36
- Memorie van antwoord .................................................................................................................. 37
1
, - Memorie van wederantwoord ........................................................................................................ 38
- Opm.: verkorte procedure .............................................................................................................. 38
- Tussenkomst ................................................................................................................................... 39
- Laatste memorie ............................................................................................................................. 40
- Verzoek tot voortzetting ................................................................................................................. 40
- Terechtzitting .................................................................................................................................. 41
- Arrest .............................................................................................................................................. 41
- Rechtsmiddelen .............................................................................................................................. 42
- Gezag en gevolgen .......................................................................................................................... 42
- Eventueel noodzaak bijkomend herstel.......................................................................................... 44
Administratief kort geding........................................................................................................................ 47
• Procedure ........................................................................................................................................... 47
- Verzoekschrift ................................................................................................................................. 47
- Ontvankelijkheid ............................................................................................................................. 48
- Grondvoorwaarden......................................................................................................................... 49
- Nota en administratief dossier ....................................................................................................... 49
- Tussenkomst ................................................................................................................................... 50
- Verslag van het auditoraat.............................................................................................................. 50
- Terechtzitting .................................................................................................................................. 50
- Arrest .............................................................................................................................................. 50
- Gezag en gevolgen .......................................................................................................................... 51
- Vervolg van de rechtspleging .......................................................................................................... 51
- Korte procedure .............................................................................................................................. 51
Verschil met civiel procesrecht zit zich vaak in de termijnen en de sanctionering
Wat kan je vragen bij een burgerlijke rechter (vaak vraag)
Nooit letterlijke theorievragen
MC en open vragen: max 50% op MC
Basiswet: 12 jan 1973
Je hebt een objectieve rechtsregel waar een aanspraak aan vasthangt, en dit is het subjectieve recht
Examen: vaak stellingen van verschillende onderdelen in de syllabus in één vraag à maakt het
moeilijker (ook vaak publiek en civiel procesrecht gemengd in één meerkeuzevraag) + inzichtsvragen en
toepassingsvragen
2
, Inleiding
Begrippen
• Uitgangspunt: rechtsstaat (om willekeur te vermijden: iedereen is gebonden door het recht en dat
is niet anders voor burgers of overheden)→ administratief legaliteitsbeginsel: vormt in het
administratief recht de vertaling van dit beginsel
- ó politiestaat: regime waarin de gezagsdragers een principieel onbegrensde macht hebben,
een onbeperkte bevoegdheid om het maatschappelijk leven geheel te regelen, desnoods met
geweld. De ingezetenen hebben er als zodanig geen onvervreemdbare rechten, zij kunnen er
geen rechten doen gelden tegen de overheid.
- 1) Handelen vereist juridische grondslag ó particulier: kan alles behalve dat wat verboden
wordt
o Grondslag vinden ze in de grondwet en allerhande wetgeving die taken aan de overheid
geven.Zo niet? Sanctionering
o Cf. toegewezen karakter van de bevoegdheden van de overheid
- 2) Overheidsoptreden moet regelmatig zijn = rechtmatigheidsbeginsel: in overeenstemming
met de wetgeving die van toepassing is. De overheid is niet enkel gebonden door de
rechtsregels die door hogere overheden zijn vastgesteld. Zij is gebonden door het recht als
zodanig, dit is elke algemeen verbindende rechtsregel opgelegd door een overheid. Haar
handelen moet in overeenstemming zijn met zowel materiële wetten als met algemene
rechtsbeginselen en regels van het gewoonterecht, uiteraard in de mate dat deze rechtsregels
in de hiërarchie der normen boven haar eigen handelingen staan. In die zin moet dan ook
veeleer worden gesproken over het rechtmatigheidsbeginsel dan wel over het
legaliteitsbeginsel.
• Legaliteitsbeginsel vereist handhaving: er moet worden voorzien in een adequaat stelsel van
rechtsbescherming, dat de rechtszoekende de mogelijkheid geeft om zijn rechten concreet te doen
gelden.
- Noodzaak aan rechtsdwang (bv makkelijk bij een som geld)
- Rechtsdwang soms niet mogelijk bv ivm beslissingen (ook als rechter kan je maar heel
uitzonderlijk in plaats van de overheid beslissingen nemen)
o Rechtsplichten tot het geven van iets zijn echter zowat de enige die rechtstreeks
kunnen worden afgedwongen.
o Rechtsplichten tot het doen van iets anders dan het geven van iets en rechtsplichten
tot het nalaten van iets zijn veel moeilijker afdwingbaar.
§ Slechts wanneer de wet hierin voorziet, kunnen zij rechtstreeks worden
afgedwongen.
§ Hier kan in beginsel dan ook enkel onrechtstreekse dwang door het uitoefenen
van druk, of herstel van wat ten onrechte is gebeurd of nagelaten, een oplossing
bieden.
- Concl.: afdwingen van recht moet worden beschouwd als het aanwenden van technieken tot
voorkomen of herstellen van rechtsschendingen
o = sanctionering
o = rechtshandhaving
o = rechtsbescherming: houdt in eerste instantie het voorkomen in van de schending van
rechtsregels, maar eveneens het verhelpen post factum van rechtsschendingen, het
herstellen van geschonden recht.
- Rechtsbescherming tegen de overheid
o Overheid is feitelijk veel machtiger à daarom wijken we af van het civiel recht
o Ook juridisch is zij veel machtiger à De overheid beschikt immers over het instrument
van de administratieve rechtshandeling of de bestuurshandeling: zij kan gezagshalve,
3
, dit is zonder toestemming van de betrokkene, rechten en plichten creëren, wijzigen en
opheffen. Zij kan met andere woorden eenzijdig verbindende beslissingen nemen.
§ Eenzijdig bindend
§ Privilège de la décision exécutoire: voorrecht van de uitvoerbaarheid: ze zijn op
zichzelf uitvoerbaar bv geldschuld tussen particulieren is via contract en kan je pas
afdwingen als je naar de rechter gaat ó de overheid kan met bv een
belastingsaanslag naar de deurwaarder en onmiddellijk de inning doen: ze
moeten niet langs de rechter.
• Dit privilege houdt nochtans niet in dat de overheid ook steeds zonder
meer tot gedwongen tenuitvoerlegging zou kunnen overgaan wanneer
de rechtsonderhorige weigert haar te gehoorzamen à kan enkel als het
in de wet staat.
§ Privilège du préalable → obéir d’abord, réclamer ensuite: voorrecht van het
voorafgaande: voorrecht dat zou betekenen dat een administratieve beslissing
geacht wordt gelijkvormig te zijn met de wet.
• à het procesinitiatief ligt anders: de burger moet een overheidsbevel in
beginsel gehoorzamen, ook al is het onwettig. Hij moet zich tot de rechter
wenden wanneer hij meent dat een overheidsbeslissing niet rechtmatig
is. Dat beroep zal bovendien in de regel geen schorsende werking
hebben. De gehoorzaamheidsplicht blijft bestaan zolang de rechter daar
niet anders over heeft beslist.
• à Overheid heeft sowieso een titel. Als je als particulier betwist, dan zal
je stappen moeten ondernemen en naar de rechter moeten gaan om dit
te doen vaststellen: geen omkering van de bewijslast, maar wel van het
initiatief
- Bestuursgeschil = geschillen tussen burger en bestuur of tussen besturen onderling over
handelingen die in beginsel uitgaan van een administratieve overheid en door het
publiekrecht worden beheerst.
• Technieken van rechtsbescherming:
- Preventieve rechtsbescherming vs. rechtsbescherming a posteriori
- Rechtsbescherming door
o “Wetgevende” overheid (vertegenwoordigende organen, organen van de WM) →
politieke rechtsbescherming
o Administratieve overheid → administratieve rechtsbescherming: administratieve
rechter is geen overheid. Je vindt ze terug bij de UM en niet bij de RM
o Jurisdictionele overheid → jurisdictionele rechtsbescherming: door de rechters
• Rechtsherstel: einddoel: dit is het ongedaan maken van een rechtsverstoring door het creëren van
een toestand zoals deze zou hebben bestaan indien er geen rechtsverstoring was geweest, door
de zaken zo goed mogelijk terug in de toestand te brengen waarin ze zich zouden hebben bevonden
zonder de begane rechtskrenking, of nog het opheffen van aangedaan onrecht, het ongedaan
maken of compenseren van een rechtsverstoring en de gevolgen ervan, het goedmaken van
onrecht.
- In natura: niet altijd een evidentie in het publiekrecht omdat er veel discretionaire
bevoegdheid is.
- Bij equivalent: pecuniaire vergoeding
4
, Rechtsbescherming
• Preventieve rechtsbescherming
- Uitbouw “administratieve procedure in niet-betwiste zaken” = het geheel van modaliteiten
die het bestuur in acht moet nemen bij het uitwerken van een bestuurshandeling
o Doel: zorgvuldige besluitvorming
o Toep.: formele inspraakmogelijkheden voor de burger: zorgt ervoor dat de overheid
reeds op voorhand op de hoogte is van de eventuele bezwaren van rechtszoekenden,
en daarmee al rekening kan houden bij haar uiteindelijke beslissing.
o Toep.: beginselen van behoorlijk bestuur: bv formele motivering van
bestuurshandelingen, wat de overheid tot nadenken moet aanzetten over de vraag of
haar handelen wel gerechtvaardigd is, enz.
- Evolutie:
o ° algemeen deel bestuursrecht, maar nog geen “awb”
o Belangrijke plaats voor rechtspraak: beginselen van behoorlijk bestuur: gelden voor alle
overheidshandelingen.
o Wetgevende initiatieven:
§ Disparate materiegebonden bepalingen: Het gaat door- gaans om een regeling
van deelname van de burger in het besluitvormingsproces of om allerhande
adviezen die moeten worden ingewonnen met het oog op een betere voorlichting
van het openbaar bestuur.
§ Algemene wetgevende initiatieven: formele motiveringsplicht en
openbaarheidswetgeving
• Rechtsbescherming a posteriori
- = rechtsbescherming eens een bestuurshandeling is gesteld
- Indeling naargelang instantie die rechtsbescherming biedt:
o Politieke rechtsbescherming
§ = bescherming door democratisch verkozen organen op de diverse beleidsniveaus:
de Kamer van Volksvertegenwoordigers en de Senaat, de diverse
deelstatenparlementen, de provincieraden, de gemeenteraden, enz.
§ Politieke controle: Op elke uitvoerende overheid wordt controle uitgeoefend door
het orgaan waaraan deze overheid haar macht te danken heeft, met name de uit
de gemeenschap van burgers representatief tot stand gekomen
volksvertegenwoordiging.
• Kenmerk: individueel rechtsherstel weegt zelden door op algemene
politieke overwegingen à Zij zullen dan ook weinig soelaas bieden aan
de individuele burger.
§ Dienstbetoon: zelfstudie
§ De ombudsman ! : hij wordt aangesteld door het Vlaams Parlement (Artikel 4 § 1
decreet 7 juli 1998 houdende instelling van de Vlaamse ombudsdienst) of door de
Kamer van Volksvertegenwoordigers (Artikel 3 wet 22 maart 1995 tot instelling
van federale ombudsmannen), niet door ministers: daarom is hij een politiek
orgaan. à zelfstudie.
• Een ombudsman is een in beginsel van het bestuur onafhankelijke
instantie die optreedt als bemiddelaar daar waar het contact tussen een
individu en een organisatie mank loopt: artikel 16 § 1 Decr. Vl. Parl. 7 juli
1998.
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper helena11. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
