Dit is een samenvatting van het deel verworven taalstoornissen van het vak Taal: diagnostiek in het 2e semester van fase 1. Het vak wordt gegeven door Ineke Wilssens en Catherine Cornette.
Inhoud
1 Beschrijven van afasie ..................................................................................................................... 2
1.1 Wat is afasie?........................................................................................................................... 2
1.2 Prevalentie en incidentie......................................................................................................... 3
1.2.1 Afasie door een beroerte ................................................................................................ 3
1.3 Oorzaken afasie ....................................................................................................................... 3
1.3.1 Beroerte........................................................................................................................... 4
1.3.2 Traumatisch hersenletsel ................................................................................................ 4
1.3.3 Hersentumor ................................................................................................................... 4
1.3.4 Infecties, intoxicaties en vitaminedeficiënties ................................................................ 5
1.3.5 Neurodegeneratieve stoornissen .................................................................................... 5
1.4 Symptomen van afasie ............................................................................................................ 5
1.4.1 Stoornissen in de woordproductie: semantische en/of fonologische symptomen ........ 5
1.4.2 Stoornissen in de zinsproductie: grammaticale symptomen .......................................... 7
1.4.3 Andere expressieve symptomen ..................................................................................... 7
2 Afasiesyndromen ............................................................................................................................. 8
2.1 Inleiding ................................................................................................................................... 8
2.2 Perisylvische (standaard) types ............................................................................................... 9
2.2.1 Afasie van Broca .............................................................................................................. 9
2.2.2 Afasie van Wernicke ...................................................................................................... 10
2.2.3 Globale afasie – Totale afasie ........................................................................................ 10
2.2.4 Conductie afasie ............................................................................................................ 11
2.3 Pericentrale (niet-standaard) types ...................................................................................... 11
2.3.1 Transcorticale afasie ...................................................................................................... 11
2.3.2 Anomische afasie........................................................................................................... 13
3 Afasie en taalverwerking: woordniveau ........................................................................................ 16
3.1 Lesdoelen............................................................................................................................... 16
3.2 Taalverwerkingsmodel .......................................................................................................... 16
3.3 Het begrijpen van gesproken woorden ................................................................................. 16
3.3.1 Het auditieve analysesysteem ....................................................................................... 16
3.3.2 Auditieve inputlexicon ................................................................................................... 17
3.3.3 Semantisch systeem ...................................................................................................... 17
3.4 Het produceren van gesproken woorden ............................................................................. 18
3.4.1 Fonologsische outputlexicon ......................................................................................... 18
1
, 3.4.2 Fonologische codering................................................................................................... 18
3.5 Model van woordbegrip en woordproductie: na spreken van woorden .............................. 19
3.6 Lezen...................................................................................................................................... 19
3.6.1 Het visuele analysesysteem........................................................................................... 19
3.6.2 Sublexicale en lexicale route voor het lezen ................................................................. 20
3.6.3 Het visuele inputlexicon ................................................................................................ 20
3.7 Schrijven ................................................................................................................................ 20
3.7.1 Foneem grafeem omzetting .......................................................................................... 20
3.7.2 Het grafemisch outputlexicon ....................................................................................... 20
3.7.3 Grafemische codering ................................................................................................... 21
4 Afasiediagnostiek .......................................................................................................................... 21
4.1 Lesdoelen............................................................................................................................... 21
4.2 Inleiding ................................................................................................................................. 21
4.3 Fasen in herstel van afasie .................................................................................................... 21
4.4 Afasie en ICF .......................................................................................................................... 22
4.5 Methodisch handelen in de logopedie .................................................................................. 23
4.6 Interprofessioneel afasieteam .............................................................................................. 23
4.7 Onderzoekinstrumenten ....................................................................................................... 23
4.7.1 Basisset van meetinstrumenten .................................................................................... 24
4.7.2 Afasie: indeling in ernst ................................................................................................. 28
4.7.3 Prognose van herstel ..................................................................................................... 29
4.7.4 Afasiediagnostiek en meertaligheid .............................................................................. 30
1 Beschrijven van afasie
1.1 Wat is afasie?
o ‘geen spraak’
o Taalstoornis en GEEN spraakstoornis
o Veroorzaakt door een focaal hersenletsel nadat de taal verworden is.
Belangrijke termen:
o Taalstoornis: centrale stoornis waarbij de 4 taalmodaliteiten verstoord zijn (luisteren,
spreken, lezen en schrijven). Zo onderscheidt afasie zich van een dysartrie of spraakstoornis.
Bij een spraakstoornis is enkel spreken aangetast.
o Niet aangeboren hersenletsel (NAH) moet aantoonbaar zijn om van afasie te spreken.
o Het hersenletsel moet focaal zijn: het hersenletsel heeft een duidelijke focus.
o Afasie is een verworven stoornis. Hierdoor onderscheid deze zich van een
taal’ontwikkelings’stoornis.
2
, o Afasie is een stoornis. Het heeft een impact op communicatie, sociaal functioneren en de
levenskwaliteit. Afasie heeft een aantal symptomen. Een cluster van symptomen wordt een
syndroom genoemd.
Concrete voorbeelden
1) Stoornis: moeite met leesinhoudelijk begrip
Activiteiten (beperking): moeite met het begrijpen van een bijsluiter
Participatie: zelfzorg niet meer kunnen organiseren
2) Stoornis: moeite met woordvinding
Activiteiten (beperking): moeite met vragen stellen in gesprek
Participatie: minimale betrokkenheid bij sociale gebeurtenissen
1.2 Prevalentie en incidentie
1.2.1 Afasie door een beroerte
o Incidentie CVA (= aantal nieuwe gevallen in een periode)
✓ 200 tot 230 per 100.000 inwoners per jaar, ofwel
✓ 19.000 gevallen per jaar, of 52 gevallen per dag
o In Nederland en België samen jaarlijks minimaal 20.000 mensen getroffen door afasie (1/567, 15
tot 38% na een beroerte)
1.3 Oorzaken afasie
o Beroerte is de meest voorkomende oorzaak van afasie (85%)
✓ Ischemische beroerte (80%)
✓ Hemorragische beroerte (20%)
o Andere oorzaken
✓ Trauma
✓ Hersentumor
3
, ✓ Infectie
✓ Intoxicatie en vitaminedeficiëntie
✓ Neurodegeneratieve stoornis
1.3.1 Beroerte
o Ischemisch CVA of herseninfarct: hypoperfusie
✓ Door embool of trombus (bloedprop)
Hypoperfusie: Bij patiënten met hypoperfusie krijgt een gedeelte van de hersenen een langere
periode op regelmatige basis onvoldoende bloed waardoor er structurele schade kan ontstaan en dat
gedeelte minder goed gaat functioneren.
Een embolie is de afsluiting van een slagader of een ader, door wat voor materiaal dan ook, dat zich in
het bloedvat kan huisvesten en zijn holte kan afsluiten. Meest voorkomend is een trombo-embolie
o Hemorragisch CVA of hersenbloeding (hyperperfusie)
✓ Veroorzaakt door scheurtje in de bloedvat wand.
1.3.2 Traumatisch hersenletsel
o Nederland: 50% uit verkeer (20;0-29;0)
o Ingedeeld door de aanwezigheid en de duur van het Bzv (bewustzijnsverlies) en amnesie
(geheugenverlies)
o Trauma capitis (traumatisch hoofdletsel)
✓ Geen Bzv of amnesie (geheugenverlies)
o Craniocerebraal trauma (traumatisch hersenletsel)
✓ Wel Bzv of amnesie
1.3.3 Hersentumor
Statistieken Hersentumoren in België (2012)
o Jaarlijks ±800 nieuwe ptn met hersentumor:
- Mannen: n=453
- Vrouwen: n=352
- meest frequent: 45-80 jaar
o Ruimte-innemend proces (E-aanval)
o Neuroplasticiteit
o Wakkere operatie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fienversmissen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
