JEUGDCRIMINOLOGIE
INTRODUCTIE JEUGDCRIMINOLOGIE
Wat wil de kunstenaar communiceren?
Enerzijds wit kind-> leven zonder kwade in u te hebben. Anderzijds rode hoorns -> het
kwade, het kind als gevaar.
Het kind verdient de liefde, de bescherming en de aandacht waardoor het alle kansen krijgt zich zo volledig
mogelijk te ontwikkelen. Ouders en opvoeders zetten zich overtuigend in om dit waar te maken. ‘Wie de jeugd
heeft, heeft de toekomst’. Maar langs de andere kant is er de dreiging: wat als het zogenaamd fout loopt in de
opvoeding? Wat als de samenleving kind en jongere de ruimte niet geeft om zich te ontwikkelen? Wat als
ouders en opvoeders het ‘begeven’? Wat als jongeren bizarre poses aannemen of nog erger: inzet zijn bij
criminele feiten?
JEUGDCRIMINALITEIT ALS ACTUEEL EN BRANDEND VRAAGSTUK
Jeugdcriminaliteit zou met 80% gestegen zijn?
Het gaat hier om absolute getallen over het hele land, wat
niet veel is. Het aantal feiten dat wordt gepleegd door
jongeren en die bij de politie terechtkomen is meer dan een
tienvoud.
• Wet op de dancings= minderjarigen beneden 16 jaar mogen niet zonder begeleiding in dancings
komen.
• Wet op de jeugdbescherming= het betreft bijvoorbeeld het overtreden van de voorwaarden opgelegd
door de jeugdrechter (huisarrest, omgaan met bepaalde jongere(n), verbod zich te begeven op een
bepaalde plaats).
• Wet op de leerplicht= leerplicht geld van 6 tot 18 jaar en betreft niet enkel schoolplicht gezien
huisonderwijs ook mogelijk is. De ouders moeten toezien op de leerplicht van hun kind.
, Foto door michiel hendrickx: pleintje in stad Amsterdam met camera
observatie: doelloos rondhangen is niet toegestaan -> je mag er niet
doelloos rondhangen: zeer vaag begrip
CRIMINALITEIT EN ONVEILIGHEID IN ONZE SAMENLEVING
• ‘Onrust is van alle tijden’ (van Weringh, 1978)
= nieuwe inzichten uit historisch perspectief: bestond toen ook maar wordt vandaag misschien meer
opgepikt en geproblematiseerd.
= bezorgdheid over veiligheid is van alle tijde.
• Chronocentrisme
= het feit dat we wel vaker in onze samenleving denken dat we voor het eerst met een bepaald
probleem worden geconfronteerd. Dat jongeren nu gewelddadiger zijn, voor meer overlast zorgen,
enz. dan dat het vroeger was. Dat is niet zo, in het verleden kwam dat ook al voor.
• Breedmaatschappelijke observaties
• (Laat)moderne risicomaatschappij (Beck, 1992)
… Onvoorwaardelijke geloof in wetenschap en kennis
… Productie van welvaart < productie van risico’s
= de productie van welvaart, orde en zekerheid wordt afgelost door een logica van
risicocalculatie, - management en –vermijding.
… Toenemende risicobewustzijn, dalende risicoacceptatie
= we worden ons bewust van de risico’s en onzekerheden die onze samenleving en een
verregaande accumulatie van kennis en technologie met zich meebrengen.
… ‘voorzorgsprincipe’
= vertaalt zich in nieuwe vormen van controle en surveilliance. Het voorzorgsprincipe
veronderstelt niet langer dat het noodzakelijk is om toekomstige risico’s te becijferen
alvorens in te grijpen.
“Dat is de succesparadox: hoe veiliger, welvarender en gezonder we worden, hoe panischer we
reageren op het laatste stukje tekort dat er nog is.” (interview met Marc Schuilenburg)
• Paradigmawissel
… van verzorgingsstaat naar een veiligheidsstaat
… van een post-crime naar een pre-crime samenleving
o Pre-crime samenleving= ligt de focus op risico’s en risicogroepen, op het archiveren en
identificeren van individuen en groepen die de veiligheid potentieel in gevaar kunnen
brengen.
o Strafrechtelijke inbreuk < reductie van veiligheidsrisico’s
= interventies steunen niet langer steunen op een inbreuk tegen de (straf)wet, maar waar de
reductie van onveiligheid en onzekerheid, en de vroegtijdige detectie van potentieel risicovol
gedrag centraal staan.
, o Discussies over overlast, leefbaarheid, regulering van gedrag, normen en waarden, fatsoen…
o Bv. terrorisme: moeten we wachten tot Zaventem ontploft of kunnen we iemand
veroordelen als we zien dat in de kelder een plattegrond van Zaventem ligt en chemische
producten, plannen zijn om een aanslag te plegen, enz.
• We leven in een…
o Controlecultuur
= verschuiving van de aandacht van criminaliteit naar onveiligheid, en van ‘misdaad en straf’
naar ‘risico en controle”.
o Incidentencultuur
= op moment dat er iets gebeurd wordt daar heel fel op gereageerd
• Gevoel van urgentie en morele paniek
= waar media en politiek een permanent gevoel van urgentie creëren rond jeugd die het verkeerde
pad dreigt op te gaan, ontstaat bij het publiek de notie dat jeugdcriminaliteit ‘actueel’ is.
• Populaire mythen over (jeugd)criminaliteit
o Jeugddelinquentie stijgt spectaculair
o Jeugddelinquenten beginnen steeds jonger
o Jeugd wordt gewelddadiger
o Jeugdcriminaliteit is etnisch gekleurd
o …
• Beeld is niet eenduidig
• Meerderheid is ‘relatief braaf’, niettemin…
o Verschillende soorten jeugdcriminaliteit
o Typische jeugdcriminaliteit en ernstige (gedrags)problematiek
JEUGDCRIMINOLOGIE ALS WETENSCHAP
• Jeugdcriminologie
o Jeugdgerichte specialisatie in de criminologie
o Verzelfstandiging van een supdiscipline (=jeugdcriminologie)
= dit heeft te maken met twee belangrijke ontwikkelingen. Ten eerste heeft zich de afgelopen
eeuw in het leven van adolescenten een ingrijpende evolutie voorgedaan. Aan de ene kant
zijn jongeren langer afhankelijk, met name doordat ze veel langer naar school gaan. Aan de
andere kant worden jongeren tegenwoordig veel serieuzer genomen. Ten tweede is er de
laatste decennia een verhevigde onderzoeksinteresse voor het verschijnsel adolescentie
vanuit de psychologie, psychiatrie, sociologie en de pedagogiek op gang gekomen.
• Definitieproblemen in de criminologie
o Studiedomein is breder geworden
o Criminologie tussen wetenschap en beleid
• Een nieuwe identiteit voor de criminologie?
o Nieuwe veiligheidsvraagstukken
o Interdisciplinariteit is geen evidentie
o Eigen begrippenkader en theorieën
• Criminologie als kruispuntwetenschap
o Dialectiek tussen normatieve- en gedragswetenschappen
o Bewaken van fundamenteel democratische principes
• Evolutie in het leven adolescenten
o Langer ‘afhankelijk’, vroeger ‘volwassen’
o Moratorium van de jeugd
, JONGEREN IN VLAANDEREN 2021-2022
JONGEREN EN ‘DE JEUGD’ IN HISTORISCH PERSPECTIEF
• ‘De jeugd van tegenwoordig’… heeft altijd bestaan
= geen nieuw fenomeen, bestond vroeger ook al.
• Tegelijkertijd zijn ‘jeugd’, ‘kindzijn’…
PREMODERNITEIT
• Erkenning eigenheid kinderen en jongeren
• Perceptie van puberteit als moeilijke en turbulente periode
= puberteit werd toen al ter sprake gebracht
• Geen ruimte voor aparte levensfase
= kinderperiode onderscheid zich nauwelijks van de volwassenheid.
E
OPKOMST MODERNITEIT (18-19 EEUW)
• Industrialisering
• Langzaam verandering houding ten aanzien van kinderen
• Ontwikkeling apart ‘jeugdland’ door maatschappelijke evoluties (verstedelijking, onderwijs, afschaffing
kinderarbeid, …)
= kinderarbeid verdwijnt langzaam, jeugd is een aparte levensfase
DE E
EIND 19 – BEGIN 20 EEUW
• Adolescentie als afgebakende levensperiode tussen kindertijd en volwassenheid
• Vrij recent fenomeen in de Westerse samenleving
E
20 EEUW (VOORAL NA WOII)
• Institutionalisering jeugdfase door:
o Verlenging schooltijd/leerplicht, democratisering onderwijs
o Individualisering, detraditionalisering …
o Opkomst jeugdsubculturen
o Ontdekking ‘jonge consument’
• Groei in besteedbare vrije tijd, belangrijke rol peergroup
• Adolescentie/jeugd ontwikkelt zich steeds meer tot zelfstandige en duidelijk afgebakende levensfase
Echter…
Op moment dat die jeugd zich ontwikkelt als een aparte levensfase zie je subculturen zich gaandeweg
ontwikkelen.