Volledige samenvatting van het vak Psychologie. Modeltrajectjaar 1 sociaal werk - academiejaar . Aantal pagina's: 64.
Behaald resultaat met deze samenvatting (eerste zittijd): 16/20
HOOFDSTUK 1 – PSYCHOLOGIE: EEN PALET VOL THEORIEËN
1.1. WAT IS PSYCHOLOGIE?
→ Geen eenduidige definitie over het studieobject
Extern Intern
Verschillende theoretische stromingen binnen de
Tussen de psychologie en andere
psychologie + de daarmee samenhangende
menswetenschappen
methode waarmee kennis wordt verworven
Veel raakvlakken met andere mens- of sociale
Veel meningsverschillen tussen psychologen
wetenschappen
→ Gevolg: rivaliserende beschrijvingen en verklaringen over eenzelfde onderwerp
Voorbeeld: verschillende wetenschappelijke vragen over ADHD
‣ De psycholoog:
o Wat ervaart het kind met ADHD?
o Welke beperkingen levert ADHD op en hoe gaat het kind daarmee om?
‣ De arts:
o Welk tekort of teveel aan neurotransmitters veroorzaakt ADHD?
o Welke medicijnen werken er?
‣ De socioloog:
o Is er sprake van een toename van ADHD vergeleken met 50 jaar geleden?
o Is die toename te verklaren vanuit maatschappelijke veranderingen?
POGING TOT DEFINIËRING:
“Psychologie is een wetenschap waarbij zowel het gedrag van mensen wordt bestudeerd als de
gevoelens en gedachten die mensen hebben bij het ervaren van hun gedrag en de omstandigheden
waarin dat plaatsvindt.”
‣ Verschil met andere wetenschappen: beschrijving en verklaring vooral op individueel niveau
‣ Aandacht voor de beleving en waardering van gedrag
o Zowel voor de persoon zelf (‘hoe ervaar ik mijn eigen gedrag?’)
o Als voor de directe omgeving (‘hoe ervaar ik het gedrag van mijn vriend?’)
Typeren van een wetenschap:
→ via 3 factoren:
1. De soorten vragen en problemen = het object
2. De methoden en theorieën
3. Het maatschappelijk draagvlak → beïnvloedt de grenzen en legitimiteit van een wetenschap
De Westerse wereld = een gepsychologiseerde wereld → de manier waarop een burger
maatschappelijke verschijnselen ervaart is mede bepaald door psychologische theorieën
1
,Psychologie – samenvatting 2021 - 2022
1.2. THEORIEËN
Theorieën = referentiekaders
‣ Bieden interpretaties waarmee verschijnselen bekeken en verhelderd worden
‣ Grote verscheidenheid
‣ Eenzelfde verschijnsel kan op verschillende manieren beschreven en verklaard worden
FUNCTIES VAN THEORIEËN:
1. Systematiseren of ordenen: wetenschappelijke kennisverwerving volgens duidelijke regels
‣ Duidelijk en controleerbaar: helder geformuleerde verbanden
‣ Herhaalbaar of repliceerbaar: wat in het ene onderzoek wordt aangetroffen, moet in een ander
onderzoek opnieuw aangetroffen worden
‣ Aandachtspunt: wetenschappers zijn ‘theoriegeladen’ → hun waarnemingen zijn niet altijd
even objectief → hun referentiekader bepaalt wat ze zien, waar ze de nadruk op leggen en wat
ze verwaarlozen
2. Verklaren en voorspellen van gedrag
3. Heuristische functie: een theorie is nooit af, maar zij levert weer nieuwe ideeën op
1.3. KENMERKEN VAN PSYCHOLOGSICHE STROMINGEN
Elke stroming heeft een geschiedenis & elke stroming heeft een mensbeeld
GESCHIEDENIS VAN STROMINGEN:
‣ Altijd een historische ontwikkeling
‣ Altijd invloed van cultuur en tijdstip van ontstaan (cultuurhistorisch bepaald)
‣ Stromingen reageerden op elkaar
‣ Vaak sprake van wisselende modes, slingerbeweging
‣ Stromingen maken gebruik van elkaars inzichten
‣ Evidence based = nadruk op de effectiviteit van een methode / behandeling
o Een theorie en de daarop gebaseerde behandeling moet bewijzen dat ze een juist
inzicht biedt, dus dat ze effectief werkt
o = wetenschappelijk bewijs = nadruk op effectiviteit
o Bewijsmateriaal uit systematisch kwantitatief en kwalitatief onderzoek
MENSBEELD:
‣ Mensbeeld = hoe ‘de mens’ opgevat wordt
‣ Wordt beïnvloed door historische, religieuze en culturele invloeden
‣ Geeft consequenties voor opvattingen over gezondheid en ziekte
‣ 2 aspecten van een mensbeeld:
o Beschrijving van kenmerkende eigenschappen / essentiële kenmerken
o Een verwijzing naar hoe mensen behoren te zijn / hoe ze zich moeten gedragen
2
,Psychologie – samenvatting 2021 - 2022
1.4. INDELING VAN THEORETISCHE STROMINGEN
MENSBEELDEN:
→ 3 niveaus van menselijk gedrag:
Hoe hoger het niveau,
hoe complexer het gedrag
1. Mechanisch mensbeeld
‣ Mens als machine, bestaande uit afzonderlijke delen
‣ Een mens is een ingewikkeld dier
‣ Iedere mens en ieder menselijk deeltje is afzonderlijk te bestuderen
‣ De invloed van de omgeving is niet essentieel
‣ Lineair causaal verklaringsmodel
‣ Het geheel is gelijk aan de som der delen
‣ Statisch
2. Organistisch mensbeeld
‣ Mensen zijn als organismen, ze groeien en bloeien
‣ Vergelijkingen met dieren kunnen zinvol zijn
‣ Een organisme kun je niet los bestuderen van zijn omgeving
‣ Circulair verklaringsmodel
‣ Het geheel is meer dan de som der delen
‣ Dynamisch
Personalistisch mensbeeld
‣ Principieel onderscheid tussen mensen en andere organismen:
o Een mens is een cultuur – wezen, een talig – wezen, een spreek – wezen
‣ Menselijk handelen is doelgericht (of kan doelgericht zijn), mensen geven zin aan hun leven
‣ Gedrag heeft een betekenis, die verschuift naargelang de context → de context genereert de
betekenis
‣ Een mens is 1 geheel
‣ Kennis uit dierexperimenten zegt niets over menselijk gedrag
Hoe gebruikmaken van mensbeelden en methoden?
‣ Elke stroming levert een ‘bril’ waarmee men de werkelijkheid waarneemt en interpreteert
‣ Een andere ‘bril’ = een andere kijk op de werkelijkheid
‣ Elke stroming is per definitie eenzijdig → opletten voor blikvernauwing
‣ Een stroming benadrukt een deel van de werkelijkheid en zet een ander deel ‘tussen haakjes’
o Belangrijk om te beseffen!
o Blinde vlekken vermijden!
o Steeds verschijnselen in een groter geheel plaatsen!
3
, Psychologie – samenvatting 2021 - 2022
ALGEMENE SYSTEEMTHEORIE (AST)
‣ AST biedt een overkoepelend kader voor alle
verschillende wetenschappen en theorieën
‣ AST is een metatheorie: een theorie over theorieën
‣ Hiërarchie van systeemniveaus → hoe hoger het
niveau, hoe complexer het systeem
5 uitgangspunten:
1) Werkelijkheid is op te delen in verschillende
hiërarchische niveaus: van simpel naar complex (zie
afbeelding)
2) Elk niveau functioneert als een open systeem: elk
niveau is een systeem dat in contact staat met zijn
omgeving
3) Toenemende complexiteit bij stijgende hiërarchie
4) Geen enkel niveau is te herleiden tot een ander
niveau, maar wordt er wel door beïnvloed: het geheel
is telkens meer dan de som van de delen (vb. een mens is
niet te reduceren tot haar organen)
5) Een mens is het hoogste niveau van de biologische
hiërarchie en het laagste van de sociale hiërarchie: de
mens is zowel een biologisch als een sociaal wezen
Dynamisch denken:
‣ Dynamisch denken: een kenmerk van een persoon wordt niet gezien als het eindproduct van
iets, maar als een kenmerk dat kan veranderen
‣ Belangrijk bij taaluitdrukkingen: we gaan vaak iemands gedrag zo uitspreken alsof het een
vaststaand kenmerk is (vb. ‘Robert is agressief’)
‣ Verandering in gedrag treedt op doordat een persoon openstaat voor de omgeving waarin hij
functioneert
‣ Een geest is niet hetzelfde als een lichaam
‣ Binnen systeemtheorie: meer focus op de relatie tussen iets of iemand en het andere → een
geest bestaat niet zonder een lichaam
‣ vb. ‘Robert is agressief’ → ‘Robert is pas agressief als Erik dienst heeft’ → de agressiviteit van Robert
wordt niet meer als statisch gezien, maar wordt in functie van de relatie met een ander gezien
‣ Binnen systeemtheorie: meer focus op de relatie tussen systeem en omgeving
‣ Alles hangt met alles samen!
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mirandaopstal. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
