sio
RECHT
1STE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
AJ 2021 – 2022
LEUS CATO
,HOOFDSTUK 1: WAT IS RECHT?.........................................................................................................3
1. WAT IS RECHT?............................................................................................................................3
2. KENMERKEN VAN HET RECHT......................................................................................................4
2.1. HET RECHT IS EEN GEHEEL VAN REGELS, REGELINGEN EN INSTELLINGEN (KENMERK A).........................................4
2.2. VARIËREN IN TIJD & PLAATS (KENMERK B&C).............................................................................................4
2.3. DWINGEND KARAKTER (KENMERK D)........................................................................................................8
3. JURIDISERING..............................................................................................................................8
HOOFDSTUK 2: INDELING VAN HET RECHT......................................................................................10
1. IMPERATIEF RECHT VS SUPPLETIEF RECHT..................................................................................10
2. NATIONAAL RECHT VS INTERNATIONAAL RECHT........................................................................10
3. PRIVAAT RECHT VS PUBLIEK RECHT............................................................................................11
3.1. BURGERLIJK RECHT..............................................................................................................................11
3.2. ONDERNEMINGSRECHT........................................................................................................................11
3.3. SOCIAAL RECHT..................................................................................................................................12
3.4. BURGERLIJK PROCESRECHT/ GERECHTERLIJK PRIVAATRECHT.........................................................................12
3.5. INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT...........................................................................................................12
3.6. GRONDWETTELIJK RECHT......................................................................................................................13
3.7. ADMINISTRATIEF RECHT........................................................................................................................13
3.8. FISCAAL EN BEGROTINGSRECHT..............................................................................................................13
3.9. STRAFRECHT......................................................................................................................................13
3.10. INTERNATIONAAL PUBLIEKRECHT..........................................................................................................14
3.11. EUROPEES RECHT..............................................................................................................................14
HOOFDSTUK 3: BRONNEN VAN HET RECHT.....................................................................................15
1. VERDRAGEN..............................................................................................................................15
2. GRONDWET...............................................................................................................................16
3. WETTEN – DECRETEN/ ORDONNANTIES.....................................................................................17
4. UITVOERINGSBESLUITEN...........................................................................................................17
5. REGLEMENTEN VAN DE LOKALE BESTUREN................................................................................18
6. GRONDWETTELIJK HOF VS RAAD VAN STATE.............................................................................18
7. DE GEWOONTE..........................................................................................................................18
8. DE RECHTSSPRAAK....................................................................................................................19
9. DE RECHTSLEER..........................................................................................................................19
10. ALGEMENE RECHTSBEGINSELEN...............................................................................................19
HOOFDSTUK 4: DE PERSOON...........................................................................................................20
1. BEGRIPPEN................................................................................................................................20
1.1. INTELLIGENTIE....................................................................................................................................20
1.2. HOE ZAT DAT VROEGER?......................................................................................................................21
2. CATEGORIEËN VAN PERSOON....................................................................................................22
2.1. DE RECHTSPERSOON............................................................................................................................22
2.2. DE NATUURLIJKE PERSOON....................................................................................................................24
2.3. BEGIN VAN HET JURIDISCH LEVEN...........................................................................................................28
1
RECHT | 1STE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
,2.4. EINDE VAN HET JURIDISCHE LEVEN..........................................................................................................29
4. DE STAAT VAN DE PERSOON......................................................................................................30
5. DE BEKWAAMHEID VAN EEN PERSOON.....................................................................................31
6. BEWIJS VAN STAAT EN BEKWAAMHEID.....................................................................................35
HOOFDSTUK 5: DE ATTRIBUTEN VAN DE PERSOON.........................................................................36
1. DE NAAM...................................................................................................................................36
1.1. DE FAMILIENAAM................................................................................................................................36
1.2. DE VOORNAAM..................................................................................................................................37
1.3. DE HANDELSNAAM..............................................................................................................................38
1.4. NAAMSVERBETERING & NAAMSVERANDERING..........................................................................................38
2. DE WOONPLAATS......................................................................................................................39
3. DE NATIONALITEIT.....................................................................................................................39
HOOFDSTUK 6: HET HUWELIJK........................................................................................................42
1. BEGRIPPEN................................................................................................................................42
2. SOORTEN SAMENLEVINGSVORMEN...........................................................................................43
3. HUWELIJK..................................................................................................................................43
3.1. SCHIJNHUWELIJK.................................................................................................................................44
3.2. GRONDVEREISTEN...............................................................................................................................45
3.3. VORMVEREISTEN.................................................................................................................................46
3.4. GEVOLGEN VOOR DE PERSOON..............................................................................................................47
4. ECHTSCHEIDING.........................................................................................................................49
4.1. ECHTSCHEIDING OP GROND VAN ONHERSTELBARE ONTWRICHTING EOO.........................................................50
4.2. ECHTSCHEIDING DOOR ONDERLINGE TOESTEMMING...................................................................................51
HOOFDSTUK 7: DE AFSTAMMING....................................................................................................52
1. MOEDERLIJKE AFSTAMMING.....................................................................................................52
1.1. GEBOORTEAKTE..................................................................................................................................52
1.2. ERKENNING.......................................................................................................................................53
1.3. GERECHTELIJKE VASTSTELLING...............................................................................................................53
2. VADERLIJKE AFSTAMMING........................................................................................................54
2.1. VERMOEDEN VAN VADERSCHAP.............................................................................................................54
2.2. ERKENNING.......................................................................................................................................55
2.3. GERECHTELIJKE VASTSTELLING...............................................................................................................56
3. ADOPTIE....................................................................................................................................57
........................................................................................................................................................57
HOOFDSTUK 8: OUDERLIJKE PLICHTEN, RECHTEN EN DE VOOGDIJ..................................................58
1. OUDERLIJKE PLICHTEN...............................................................................................................58
1.1. ONDERHOUDSPLICHT VOOR MINDERJARIGE KINDEREN................................................................................58
1.2. ONDERHOUDSPLICHT VOOR MEERDERJARIGE KINDEREN..............................................................................58
2. OUDERLIJKE RECHTEN................................................................................................................59
2.1. OUDERLIJK GEZAG:.............................................................................................................................59
2
RECHT | 1STE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
,2.2. DE UITOEFENING VAN HET OUDERLIJK GEZAG............................................................................................60
2.3. RECHT OP PERSOONLIJK CONTACT VAN ANDERE PERSONEN.........................................................................61
2.4. ONDERHOUDSPLICHT VAN DE KINDEREN TEGENOVER HUN OUDERS...............................................................61
2.5. ONTVOOGDING..................................................................................................................................62
3. DE VOOGDIJ...............................................................................................................................62
HOOFDSTUK 9: VERBINTENISSENRECHT..........................................................................................64
1. INLEIDING..................................................................................................................................64
2. DE ONRECHTMATIGE DAAD.......................................................................................................65
2.1. FOUT................................................................................................................................................65
2.2. SCHADE............................................................................................................................................67
2.3. CAUSAAL VERBAND.............................................................................................................................67
3. AANSPRAKELIJKHEID VOOR ANDERMANS DAAD........................................................................68
4. AANSPRAKELIJKHEID VOOR ZAKEN............................................................................................68
5. BEROEPSGEHEIM.......................................................................................................................69
HOOFDSTUK 1: WAT IS RECHT?
1. WAT IS RECHT?
Recht moeilijk te definiëren
Recht = het geheel der regels die op een bepaald tijdsstip, in een bepaalde gemeenschap gelden en op
haar gezag zijn vastgesteld = middel om bepaalde beleidsopties te realiseren
4 elementen in deze definitie: (= 4 kenmerken)
A. Geheel der regels: tussen de mensen en het apparaat dat deze regels maakt
B. Op een bepaald tijdsstip
bv: vroeger hadden vrouwen geen stemrecht
3
RECHT | 1STE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
, C. In een bepaalde gemeenschap
bv: vrouwen in Afghanistan mogen nog steeds niet met de auto rijden
D. Op haar gezag vastgesteld: dwingend karakter
bv: er staan straffen op het overtreden van de coronaregels
2. KENMERKEN VAN HET RECHT
2.1. HET RECHT IS EEN GEHEEL VAN REGELS, REGELINGEN EN
INSTELLINGEN (KENMERK A)
Hierbinnen heb je 5 soort bepalingen:
1. Gebodsbepalingen: “je moet”
o Opkomstplicht = je moet naar het stembureau komen om te stemmen maar je mag ook
blanco stemmen, in de VS hoeft dit niet maar mag je
o Leerplicht = verplicht te leren vanaf 5j maar je hoeft niet naar school
o Aangifteplicht van de geboorte = weten wie er in de gemeenschap leeft
o Dienstplicht = nu hoeven jongens niet meer in het leger omdat velen dit wisten te
omzeilen maar deze is niet afgeschaft dus in tijd van oorlog kan deze terug ingevoerd w-
o Belastingplicht = bestaat uit een aangifteplicht & een belastingsbetalingsplicht
2. Verbodsbepalingen: dingen die je niet mag doen
o Verbod op bigamie = meer dan 1 huwelijk afsluiten mag niet, leven in een monogamie!
Gaat enkel om huwelijken en niet om feitelijke relaties kan verschillen van cultuur tot
cultuur
o Oneerlijke handelspraktijken = geen bedrieglijke info geven (zaken sluiten, leurhandel,
zaken laten aansmeren zonder de kleine lettertjes te lezen)
o Strafrecht = strafwetboek staat vol met verbodsbepalingen en zaken die je niet mag
doen
3. Verlofbepalingen: je mag kiezen of je het gebruikt
o Indexering van woninghuur: de huurprijs vastmaken aan de evolutie van de welvaart,
stijgt de index dan stijgt de huurprijs ook. Dit gebeurt automatisch tenzij het expliciet in
het contract vermeld staat dat er geen indexering w- toegepast
o Huwelijksrecht: wanneer je trouwt w- er een huwelijkscontract opgesteld wat bepaalt
wat er gebeurd met scheiding
4. Technische regels: leggen plichten op met het oog op uniformiteit
o Dagvaarding, identiteitskaart, akten van burgerlijke stand
o Deze bepalen geen gedrag maar leggen verplichtingen op om uniformiteit uit te stralen
5. Individuele beslissingen: geen algemene draagwijdte
o Vonnissen of arresten, bouwvergunningen, benoemingen
o Niet voor alle burgers maar enkel de burgers waar het betrekking op heeft
2.2. VARIËREN IN TIJD & PLAATS (KENMERK B&C)
Recht en regels zijn een instrument in handen van machthebbers om ons in een bepaalde richting te
sturen om de samenleving op een bepaalde manier te ordenen, volgens hun inzichten.
Recht evolueert zich van tijd, plaats samenleving ordenen volgens de inzichten
Franse Revolutie – 1789 afrekening met de middeleeuwen & de standenmaatschappij
Adel met privileges & lagere stand werden als slaven behandeld
LIBERTÉ EGALITÉ FRATERNITÉ
4
RECHT | 1STE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
,Stroming Liberalisme = streven Socialisme = ieder moet dezelfde Christendemocratie = christelijke
naar zoveel mogelijk mogelijkheden krijgen, rekening houden met opvattingen, oog voor
vrijheid van het individu de minst bedeelden in de sl gemeenschapszin en naastenliefde
communisme: hier moet iedereen gelijk
behandeld worden & in alles hetzelfde
Partijen open vld, mr, ldd, vlott, Vooruit, PS, spirit, PVDA, PTB CD&V (meer centrum rechts), CDH
spirit (meer links)
Persone Federale regering:1 Federale regering: Federale regering:
n - Alexander de Croo = - Frank Vandenbroucke: van - Vincent van Peteghem: vice
premier volksgezondheid eerste minister & financiën
- Vincent Van - Meryame Kitir: - Annelies Verlinden:
Quickenborne = ontwikkelingssamenwerking binnenlandse zaken
justitie - Pierre-Yves Dermagne: werk - Sammy Mahdi: staatssecretaris
- Sofie Wilmès = - Karine Lalieux: pensioen en voor asiel & migratie
vicepremier & maatschappelijke integratie
buitenlandse zaken - Ludivine Dedonder: defensie Vlaamse regering:
- Thomas Dermine: staatssecretaris voor - Hilde Crevits: vice minister-
Vlaamse regering: strategische investeringen president & economie
- Bart Somers = vice - Wouter Beke: welzijn &
minister-president & Zitten niet in de Vlaamse regering volksgezondheid
gelijke kansen - Benjamin Dalle: cultuur, jeugd &
- Lydia Peeters = Brussel
mobiliteit &
openbare werken
Extra 1831: rechten & Eind 19de eeuw: Christendemocraten = altijd van
info vrijheden in de -Invloed van Karl Marx: mensen als slaven in belang geweest & onze sl is
Grondwet fabrieken werken en ten tijde van Daens zijn doordrongen van het
baanbrekend want de nadagen van de IR waar er grote armoede christendemocraten gedachtengoed
België was het 1ste land in heerste, gevaarlijk werk & slecht betaalde verbod op bigamie vloeit hieruit
Europa die de vrijheden arbeiders voort
benadrukte = lang moeilijk geweest te scheiden
= individuen beschermen -Arbeiders verenigen zich: oprichting van de
tegen de overheid Spaarkas & het Syndicaat: lonen sparen via Kantelpunt – 1990 – abortuskwestie:
spaarkas & centen geven aan arbeiders die wou uit de strafwet, koning
Liberalen strijden al ziek zijn & verenigden zich, oprichtingen van Boudewijn had een grote
jaren voor een de vakbonden & 1ste politieke partijen kinderwens maar kon geen kinderen
belastingverlaging: krijgen en weigerde de
inkomsten van de -1893: algemeen meervoudig stemrecht voor abortuswetgeving te tekenen & is
overheid maar de mannen: mannen mochten gaan stemmen toen door de regering opzijgezet
overheid moet minder maar het aantal stemmen werd bepaald door zodat de regering de wet kon
doen & de burger meer = geld & opleiding & daardoor succes tekenen
goed systeem voor de Begin 20ste eeuw: groter socialisme Kindergeld: vroeger werd het
sterken in de Tijdens WOI groot ongenoegen over de beloond om meerdere kinderen te
samenleving maar geen denegrerende verhoudingen in het leger krijgen want het kindergeld bleef
goed systeem voor de tussen de Franstalige elite en de Vlaamse dan stijgen maar dit is intussen
zwakken soldaten Vlamingen kregen orders in hervormd en voor ieder kind
het Frans die ze niet begrepen hetzelfde geworden
1917: Russische revolutie - Bolsjewieken Voorbehoedsmiddelen werden ook
(communisten) komen aan de macht & afgekeurd
komen naar België want de Russische
adel sprak ook frans
Belgische overheid gaat samenzitten met
de socialisten om een Russisch scenario
1
Foto’s personen zie einde hoofdstuk
5
RECHT | 1STE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
, uit vrees voor een Russisch scenario ->
invoering algemeen enkelvoudig
stemrecht voor mannen ->
eerstkomende verkiezingen meer
socialisten in het parlement ->
ontwikkeling van arbeidsrecht en sociaal
recht
Actieve welvaarsstaat = jezelf activeren om
iets te ondernemen
= deze 3 stromingen vormen de basis van de politieke ideologieën
ANDERE POLITIEKE STROMINGEN
NATIONALISME
= het volk moet zichzelf kunnen besturen aka vaderlandsliefde
NVA = Nieuw Vlaamse Alliantie & Vlaams Belang
Liefde voor Vlaanderen & Wallonië apart liefde voor eigen volk
Ministers in de Vlaamse regering:
- Jan Jambon: minister-president & Vlaams minister van buitenlandse zaken
- Ben Weyts: vice minister-president, onderwijs, dierenwelzijn, …
- Zuhal Demir: justitie & energie
- Mathias Diependaele: financiën en begroting, wonen & onroerend erfgoed
Vlaams Belang heeft nooit deel uitgemaakt van de regering Cordon Sanitaire
Traditionele partijen willen Vlaams Belang uitsluiten & isoleren en VB kan dus nooit in de regering
hierdoor
Sinds ‘zwarte zondag’, Vlaams Blok brak door & alle partijen hebben zich rond dat cordon
aangesloten, er is hier geen geschreven akkoord rond maar het is wel een soort van mondeling
akkoord
Omdat VB zo extreem rechts & racistisch is
VB: meer & meer stemmen want is één van de grootste partijen omdat ze w- neergezet als
slachtoffer en nu kunnen ze de regering continu bekritiseren omdat ze zelf de
verantwoordelijkheden niet krijgen & zelf niks verwezenlijken
Tom van Grieken
Na WO1 vrede van Versailles die sancties oplegde voor verliezend Duitsland & moest grond afstaan,
had geen leger meer, oorlogsbelastingen
Grote armoede & frustraties waardoor Duitsers wegvluchten uit eigen land
Hitler komt aan de macht wil Duitsland terug trots & machtig maken
Kreeg meer en meer bevolking achter hem & won verkiezingen en viel Polen binnen (=start WO2)
Duitse volk werd voortdurend vernederd & ging spreken & een zondebok aanbieden
België blijvende problemen met de Franse bourgeoisie omdat ze zich minderwaardig voelen
Meer & meer rechtszaken tegen Vlamingen die gevoerd werden in het Frans waardoor Vlamingen daar
niks van begrepen en zichzelf niet konden verdedigen
België kreeg aanbod van Duitsers om samen te werken & namen dat aan voor verschillende redenen
6
RECHT | 1STE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
, Spraken beiden Germaanse talen die hard op elkaar leken & beter te begrijpen
Onder de belofte van zelfbestuur delen van een ideologie & niemand anders kon nog de baas
over hen spelen dus velen Vlamingen collaboreerden (toen nog geen idee van over de uitroeiing
van de Joden)
Nederlaag voor Duitsers & Vlamingen
Vanaf 1960
Universiteit Leuven gaf lessen in het Frans en studentenprotesten maakten opmars met grote
rellen -> moet ingegrepen w- & stuurden politie & leger op hen af
o Studenten kregen zin en lessen werden in het Nederlands gegeven aan de Vlaamse
scholen
Diverse staatshervormingen: meer bevoegdheden voor de gemeenschappen
Volksunie niet radicaal genoeg voor sommigen oprichting VB Volksunie raakt verscheurd
Nu= ongeveer de helft van de Vlamingen stemt Vlaams nationalistisch Vlaams nationalisten hebben
het gevoel dat zij moeten werken & betalen om de Walen omhoog te houden & de Walen doen niks terug
Confederalisme: alle macht bij de deelstaten en België = soort omhulsel zonder bevoegdheden
Na WO2 = wie de baas is over brandstof wint de oorlog
- Petroleum licht, warmte, iedereen heeft dit nodig
- Atoomenergie plaats innemen van petroleum & w- ingezet als wapen (Pearl Harbour –
Hiroshima)
Oprichting van de Club van Rome wereldproblemen in kaart brengen & rapport uitbrengen waarin
staat dat de mens in staat is zichzelf te vernietigen door het opgebruiken van brandstof of door
schadelijke radioactiviteit (atoomenergie)
Hoe de planeet leefbaar houden
ECOLOGISME
= een maatschappelijk-politieke stroming die de mens als onderdeel van een groter ecosysteem ziet
Waren eerst meer milieubewegingen dan politieke partijen
Groen & ecolo
Ecologisten in de federale regering:
Georges Gilkinet: mobiliteit
Petra De Sutter: ambtenarenzaken & overheidsbedrijven
Tinne Van der Straeten: energie
Sarah Schlitz: staatssecretaris voor gendergelijkheid, gelijke kansen & diversiteit
Zakia Khattabi: klimaat, leefmilieu
Groenen & nationalisten opgekomen in 20ste eeuw traditionele partijen hebben daarop ingepikt
(Vlaamse democraten)
Fabriek van Hoboken: umicore veroorzaakte grond, water & luchtverontreiniging in de streek waarbij er
ernstige gezondheidsschade was bij de omwonende = ontstaan milieurecht – lood
Milieurecht om ons leefmilieu te beschermen
Eind jaren ’90 dioxinecrisis in de kippen hun voeding & deze zijn schadelijk voor de menselijke
gezondheid en overheid kreeg het verwijt dat ze niet genoeg doen voor het milieu & voor de bescherming
van de mensen verkiezingen en groenen komen voor het eerst in de regering
7
RECHT | 1STE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
, 2.3. DWINGEND KARAKTER (KENMERK D)
Recht is niet vrijblijvend het hangt samen met dwang & gezag
Tot de FR kwam het gezag van God -> vanaf de Verlichting was het geloof in God geen absolute waarheid
meer
Soevereine volkswil = de optelsom van alle individuele meningen, wordt gemeten met een
volksraadpleging of een referendum
bv: Zwitserland, Brexit
België = nog maar 1 referendum dat ging over Leopold 3 wou zijn volk niet achterlaten en bleef in
België en probeerde zijn volk te beschermen tegen de Duitsers
Koningshuis was ook van Duitse afkomst en na WO2 was er de discussie of de koning wel mocht
blijven of niet en daardoor is er een referendum gekomen
Resultaat referendum veroorzaakte veel rellen & geweldplegingen = beslist om zich terug te
trekken en gaf de troon door aan Boudewijn
Oosterweelverbinding = ook referendum omdat een bepaald % van de bevolking hierom gevraagd had
Resultaat van een referendum is niet bindend
Parlementaire democratie = de macht van het volk door vertegenwoordigers, in Kamer & Senaat, die met
elkaar in debat gaan 150 zetels representeren 11milj burgers (hoe kunnen 150 mensen zoveel burgers
representeren?)
Dwang wanneer het gezag ontoereikend is autobelasting betalen voor vervuilende auto & mensen in
een bepaalde richting duwen
Bevolking bijna verplichten om een elektrische auto te komen maar deze is nog steeds heel duur
en de bevolking is hier nog steeds de dupe van
Als er weinig gezag is, is er veel dwang nodig & vice versa
Kim jong un: alle besluitvorming bij 1 persoon dus veel gezag
België: enkel de overheid mag dwang gebruiken maar in hoeverre mate is deze acceptabel (Jonathan &
Slovaak in gevangenis Charleroi die dood zijn)
Hoeveel geweld willen we inzetten voor een mensenleven?
Wettige zelfverdediging is enkel toegelaten als het gaat om: een rechtstreekse dreiging
Tegenover jezelf
Of tegenover je dierbaren
Beschermen van bezit weegt niet op tegen een mensenleven!
In de VS is dit heel anders citizen arrest & wapens die toegestaan zijn
“Hoe meer regels er zijn in een samenleving, hoe minder dwang er moet uitgeoefend worden. Hoe minder
regels er zijn in een samenleving, hoe meer dwang er moet uitgeoefend worden.’
3. JURIDISERING
= het stelselmatig toenemen van regels in onze samenleving -> sl meer doordrongen van regels
2 aspecten:
Rechtsregels verder opgesplitst in kleinere deelaspecten
bv: leasing, huur huis, huur kot, …
8
RECHT | 1STE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
, Het binnenkomen van recht waar het vroeger niet bestond – medisch aansprakelijkheidsrecht
bv: vroeger mochten enkel mannen lesgeven en nu ook vrouwen
Ook juridisering binnen de sportwereld aansprakelijkheid is daar ook opgetreden
TE KENNEN PERSONEN
Liberalen
Alexander de Croo Vincent van Sofie Wilmès Bart Somers Lydia Peeters
Quickenborne Christen democraten
Wouter beke
Sammy Mahdi Hilde crevits Benjamin Dalle
Vincent van Peteghem Annelies Verlinden Socialisten
Frank Vandenbroucke Meryame Kitir Pierre-Yves Dermagne Ludivine Dedonder Thomas Dermine Karine Lalieux
Nationalisten
Jan Jambon Zuhal Demir Ben Weyts Mathias Diependaele
Ecologisten
Tinne Van der Straeten Georges Gilkinet Zakia Khattabi Sarah Schlitz Petra De Sutter
9
RECHT | 1STE BACHELOR ORTHOPEDAGOGIE
