RECHTSSTAAT Hierin wordt het leven van (rechts)personen en overheid in bepaalde maatschappij geordend
obv wetgeving en reglementen die tot stand komen door handelen van wetgevende en
uitvoerende macht
Overheid moet bij opstellen wetgevende en reglementaire normen objectieve doelstelling
hebben
RECHTSREGELS Gaan uit van internationaal, federaal en regionaal gezagsorgaan met als doel gedrag van
(rechts)personen in bepaalde maatschappij te regelen met systeem van afdwingbaarheid
Overheid moet rekening houden met in grondwet en internationale verdragen vastgelegde rechten van de
burger ↔ burger en overheid plicht om zich aan wetten te houden
Wetgeving en erin vastgelegde bepalingen = objectief recht
Elk rechtssubject op basis hiervan bevoegdheid om individueel recht te laten gelden
Toepassing individueel recht = subjectief recht
Rechterlijke macht moet onafhankelijke en onpartijdige rechtspraak garanderen obv wetgeving
1.2 ONDERSCHEID TUSSEN PUBLIEK RECHT EN PRIVAAT RECHT
1.2.1 PUBLIEKRECHT
Als rechtsregel betrekking heeft op functioneren overheid: specifiek in relatie met burger
Uitoefening staatsgezag: inzicht van de staat, verhoudingen bij uitoefening tussen
Overheid en burgers
Overheid en organen
Organen van overheid onderling
Belgische staat en vreemde staten
Hoofzakelijk onderverdeeld in grondwettelijk recht en administratief recht
strafrecht en strafprocesrecht
fiscaal recht
sociaal recht
economisch recht
1.2.1.1 HET GRONDWETTELIJK RECHT EN ADMINISTRATIEF RECHT
GRONDWETTELIJK RECHT / STAATSRECHT
Inrichting van staat: grondgebied, staatsvorm en uitoefening 3 grondwettelijke machten
Fundamentele rechtsbescherming van burgers tegenover staat: grondwettelijke rechten en vrijheden,
sociale grondrechten
ADMINISTRATIEF RECHT / BESTUURSRECHT
Gerechtelijk recht Bo Van Royen 1
, Regelt organisatie (oa territoriale en functionele decentralisatie) en structuren (personeel, goederen, handelingen) van
uitvoerende macht – openbare diensten en organisatie
* Elementaire kennis van Belgische staatsstructuur (federaal, gemeenschap, gewest) van belang om werking
instellingen te begrijpen
* Overheid moet wetgeving respecteren en geen beslissingen maken in tegenstrijd
Gebonden aan beginselen van behoorlijk bestuur
Om algemeen belang te dienen meer uitgebreide rechten dan individu
Kan uitvoerbare beslissingen nemen incl. administratieve sancties
* Burger heeft rechtsbescherming en kan in relatie met overheid wetgeving en administratieve beslissingen betwisten
GRONDWETTELIJK HOF
Waakt over 3 belangrijke principes
1 Dat wetten, decreten en ordonnanties binnen bevoegdheden blijven die Grondwet en bijzondere
wetten aan verschillende wetgevers gegeven hebben
2 Dat wetten, decreten en ordonnanties de grondwetsartikelen respecteren over de rechten en
vrijheden van alle Belgen, over invoeren van belastingen en over bescherming van vreemdelingen op
Belgisch grondgebied
3 Dat wetten, decreten en ordonnanties het beginsel van federale loyauteit respecteren
Kan wetten, decreten en ordonnanties schorsen
Mogen tijdelijk niet toegepast worden
Kan wetten, decreten en ordonnanties vernietigen
Mogen definitief niet meer toegepast worden – alsof ze nooit bestaan hebben
Betwisting tijdens procedure voor rechtbank onder bevoegdheid Grondwettelijk Hof
Rechter kan prejudiciële vraag stellen alvorens te oordelen
Kan verwezen worden naar Raad van State, afdeling wetgeving
- Belangrijk voor totstandkoming wetten doordat zij advies geven over wetsontwerpen/-
voorstellen
- Adviezen zijn niet bindend, wel belangrijke impact + dragen bij tot goede wetgeving
Belangrijke rechtsbescherming tegen handelingen van uitvoerende macht – uitgeoefend door beroep bij
administratieve overheid of administratief rechtscollege
BEROEPSPROCEDURE BIJ ADMINISTRATIEVE OVERHEID
Kan bestaan onder vorm van
- Administratief beroep
- Georganiseerd administratief beroep
Wettelijk uitgewerkt beroep waardoor burger verplicht is eerst deze procedure te doorlopen
1.2.1.2 STRAFRECHT EN STRAFPROCESRECHT
Overheid heeft monopolie van geweld
Privileges om burgers die op haar grondgebied wonen en verblijven, met zekere gerechtvaardigde
dwang te verplichten wetten na te leven
* Kan via gerechtelijk apparaat iemand van vrijheid beroven – gewone burger kan dit niet
* Burger mag recht niet in eigen handen nemen: moet zich wenden tot organen van overheid om zijn
Gerechtelijk recht Bo Van Royen 2
, rechten te beschermen
Burgers worden beschermd tegen willekeur van overheid
Kan enkel vervolgd worden voor misdrijven die uitdrukkelijk bij wet zijn vastgelegd en gestraft met
door wet bepaalde straffen
Overheid treedt op via Openbaar Ministerie
STRAFRECHT
Bepaalt welke handelingen strafbaar zijn en welke straffen toegepast worden
Misdrijf is door wet strafbare handeling of verzuim
Elk misdrijf vereist materieel en moreel element
Uitwendig waarneembare gedraging + strafrechtelijke schuld
Opzet niet noodzakelijk – ook onachtzaamheid
Legaliteitsbeginsel
Misdrijven bepaald door wettelijke bepaling + straf bepaald door wet
Strafwetboek + bijzondere wetten
Misdrijven opgedeeld in 3 categorieën
1 Overtreding
Lichtste vorm
Straffen
- Gevangenisstraf van 1 – 7 dagen
- Geldboete van 1 tot 25 euro x toepasselijke opdeciemen (x8)
Openbaar dronkenschap, nachtlawaai …
2 Wanbedrijf
Ernstig karakter
Straffen
- Gevangenisstraf van 8 dagen – 5 jaar
- Geldboete van minstens 26 euro x toepasselijke opdeciemen (x8)
Toebrengen van slagen en verwondingen, diefstal, oplichting, verkeersovertredingen …
3 Misdaad
Zware criminele feiten
Zeer zware straffen
- Tijdelijke of levenslange opsluiting of hechtenis
Doodslag, moord …
Gerechtelijk recht Bo Van Royen 3
, * Straffen kunnen verhogen bij herhaling
* Boven gevangenisstraf of geldboete OOK mogelijkheid van RB om veroordelen te ontzetten uit bepaalde
politieke en burgerlijke rechten of terbeschikkingstelling van strafuitvoeringsrechtbank
+ andere sancties (verbeurdverklaring, rijverbod …)
* Ook werkstraf mogelijk – min 20 uur, max 300 uur – als autonome straf in correctionele en politie zaken
* Niet alle straffen worden effectief opgelegd – RB kan zelf beslissen en straf met uitstel opleggen of
opschorting van uitspraak van straf gelasten
STRAFPROCESRECHT
Regelt de inrichting, bevoegdheid en werking van organen waarmee Staat misdrijf opspoort, vaststelt en
vervolgt en straffen oplegt
Onschuldig tot aan veroordeling
Twijfel komt verdachte ten goede
Eenzelfde misdrijf nooit 2x bestraffen
Straf enkele opgelegd door (strafrechtbank)
Procureur des Konings
Uitoefening strafvordering
- Hoofd van opsprong van misdrijven
- Houdt toezicht op gerechtelijke onderzoeken
- Vordert toepassing van strafwet voor rechter
* Kan kiezen om te seponeren mits te motiveren redenen
* Kan minnelijke schikking voorstellen
Burger die slachtoffer is van misdrijf
Kan strafvordering in werking stellen door
- Rechtstreeks te dagvaarden voor politie- of correctionele RB
- Zich burgerlijke partij te stellen voor onderzoeksrechter
STRAFVORDERING
Start
Veelal met ambtshalve proces-verbaal door politiedienst OF door aangifte door burger waarvan ook PV wordt
opgesteld
Onderzoek
Alle elementen onderzoeken en bewijzen verzamelen
Opsporingsonderzoek
Door Procureur des Koning
Gerechtelijk onderzoek
Door onderzoeksrechter die als onafhankelijk rechter, gevorderd door Procureur des Konings OF rechtstreeks
door burger
À charge of à décharge vergaande onderzoeksdaden stellen zoals aanhouding, huiszoeking, inbeslagname, lijkschouwing …
Indien verdachte in verdenking wordt gesteld en wordt aangehouden door onderzoeksrechter moet raadkamer
voorlopige hechtenis bevestigen
Gerechtelijk recht Bo Van Royen 4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bovr4. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
