Samenvatting psychologie januari
Wat is psychologie?
Wat is psychologie?
Voorwetenschappelijke psychologie: common sense/volkswijsheid
Wetenschappelijke psychologie: systematisch onderzoek/aanpak
Objectief
o A=B=C
Controleerbaar
o Intersubjectieve overeenstemming
Kritische houding
o Is dat wel zo? Hoe aantonen?
Empirisch
o Op waarneming berust, laten leiden door resultaten verkregen uit observaties,
experimenten, testen
Doelen van psychologisch onderzoek
Beschrijven en classificeren
Wat, wanneer, hoe (vaak), is er sprake van een stoornis?
Feitenmateriaal verzamelen
o Vragenlijsten
o Enquêtes
o Test
o Interviews
o Gesprekken
Verklaren en hypothese
Waarom, wat zijn de oorzaken?
Voorspellen
Wat er in de toekomst zal gebeuren, welke gevolgen?
Beïnvloeden en effecten ingrepen
Wat kan er veranderd worden?
Soms negatieve bijklank
o Reclame
o Propaganda oorlogen
Wetenschappelijke meetmethoden
Observeren (systematisch)
Natuurlijk gedrag
Betrouwbaarheid
o Interbeoordeelaarsbetrouwbaarheid
Interviews
Directe manier bevragen
Via open en gesloten vragen
Kans op selectieve waarneming en beoordeling belang samenvatten en aftoetsen
Vragenlijsten
Grootschalig onderzoek (minder tijdrovend)
Steekproef bepaalt representativiteit
Betrouwbaarheid
1
, Samenvatting psychologie januari
o Zelfoverschatting/gebrek aan zelfkennis
o Zichzelf beter voordoen
o Sociaal wenselijke antwoorden
(Psychologische) Tests
Eigenschappen en vaardigheden vaststellen
o Intelligentie
o Neuropsychologische onderzoeken
o Beroepentest
Gebruik normering en normgroepen
o Normaalverdeling binnen bevolkingsgroep?
o Hoe laag scoort iemand tov anderen?
Fysiologische metingen
Hersenactiviteit
o EEG biofeedback
Autonome fysiologische activiteit
o Hartslag
o Ademhaling
o Huidgeleiding
o Pupildiameter
Documentenstudie
Gebruik geschreven bronnen over persoon/situatie
Gebruik informatie (dossiers)
Aanvullend
Vormen van onderzoeken
Gevalstudie
2
, Samenvatting psychologie januari
Diepgaande bestudering 1 persoon, 1 groep, 1 organisatie of 1 fenomeen
Triangulatie: gebruik van meerdere methoden van dataverzameling
Betrouwbaar?
Survey-onderzoek
Groot aantal mensen bevragen vragenlijsten
Samenhang tussen bepaalde factoren?
o Werk en arbeidstevredenheid
Correlatie (r): maat voor sterkte van samenhang tussen 2 factoren
o R= +1,00
o R= -1,00
o Midden r= 0,00
Significantie en relevantie
Causale relaties niet mogelijk
Experiment
Mensen en groepen in verschillende gecontroleerde situaties geplaatst
o Experimentele situatie invloed op gedragingen en opvattingen?
Mogelijk om causale relaties vast te stellen
Opstellen hypothese
o Toetsen hypothese via experimenteel onderzoek
Doelgebieden psychologie
Klinische psychologie
Diagnoticeren en behandelen van mensen met psychische- en gedragsproblemen
o Relatieproblemen, depressie, angsstoornissen,…
o Psychotherpautische behandelmethodes
Ontwikkelings- en levenslooppsychologie
Studie van lichamelijke en psychische ontwikkeling vanaf geboorte tot ouderdom
o Welke ontwikkelingspatroon op verschillende gebieden
Vaststellen van ontwikkelingsproblemen
o Dyslexie
o Autisme
Sociale psychologie
Manier waarop de sociale omgeving van invloed is op denken, voelen en handelen van
mensen
Studie van groepsprocessen
o Welke manier beïnvloeden groepsleden elkaar
Arbeids- en organisatiepsychologie
Gedrag van mensen in organisaties en hoe dit gedrag wordt beïnvloed door kenmerken van
werk en werksituatie
o Onderzoek naar leiderschap, HRM beleid, arbeidstevredenheid, motivatie,…
Funtieleerpsychologie
Onderzoek naar psychologische kenmerken en vermogen op gebied van denken, voelen,
bewegen, persoonskenmerken, intelligentie, waarnemen, leren, geheugen en aandacht EN
precieze werking van processen?
Brede specialisatie
Gezondheidspsychologie
Medische psychologie
Onderzoekt relatie tussen psychische en lichamelijke gezondheid
3
, Samenvatting psychologie januari
o Welke factoren hebben invloed?
o Wat zijn ziekmakende en gezondheidsbevorderende factoren?
Opstellen van gezodnheidsprogramma’s, preventie en programma’s
Op welke manier kan een gezondheidspsycholoog multidisciplinaire teams en patiënten in
een ziekenhuis ondersteunen? Wanneer zou men patiënten doorverwijzen?
o Bij fertiliteitsproblemen, psychosomatische klachten, oncologie, palliatieve
ondersteuning, obesitaskliniek, pijncentrum, NAH, neurologische problemen,
pediatrie, revalidatie, stressklachten, rouw, angstklachten, …
o Ondersteunen, draaglijk maken, verwerken van lichamelijke klachten en verbeteren
van levenskwaliteit EN inschatten van (neuro)psychologische functies,
indicatiestelling
Psychologie: een beknopt historisch overzicht
1. Structuralisme
Wilhelm Wundt (1832 – 1920)
1ste labo voor experimentele psychologie
Hoe ontvangt de geest prikkels uit de buitenwereld?
Structuur van bewuste ervaringen?
o Sensaties, beelden en gevoelens
Meten van hersenprocessen was nog niet mogelijk
o Gebruik van introspectie als onderzoeksmethode
2. Gestaltbenadering
Onderzoek waarin reacties op afzonderlijke gewaarwordingen worden
bestudeerd is te beperkt
Mensen hebben neiging om prikkels uit buitenwereld te verwerken tot
samenhangend geheel (= gestalt)
Geheel is meer dan som der delen
3. Het functionalisme
Kritiek op structuralisme
o Mensen (dmv hun mentale processen) passen zich aan aan
omgeving (cfr. Darwin)
Mentale processen?
o Gewoonten: aangeleerd automatisch gedrag
o Emoties: ervaren gevoelens
o De wil: ervaren van gerichte mentale activiteit die aanzet
o tot gedrag (automatisch? bestaat de vrije wil?)
4. Gedragsbenadering (= behaviourisme)
Introspectie levert enkel subjectieve en tegenstrijdige resultaten op
o Bewustzijn = blackbox waar we geen toegang tot hebben (stimulus
reactie)
o Gedrag kunnen we wel bestuderen
o Doel? Voorspellen en verklaren van gedrag
o Hoe leren mensen door ervaringen?
o Klassieke en operante conditonering
5. Psychoanalyse
4