Samenvatting
samenvatting beleidswetenschap
- Instelling
- Universiteit Antwerpen (UA)
volledige samenvatting van het vak beleidswetenschap
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 81 pagina's
Voorbeeld 4 van de 81 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
BeleidswetenschapDEEL 1: Inleiding en definiëring
H1: Wat is beleidswetenschap?
1.1Geschiedenis van het woord ‘beleid’
Etymologie van het woord ‘beleid’:
- Beleid < Middeleeuws Nederlanse werkwoord ‘beleiden’
- Beleiden = doen gaan, aanvoeren
- Beleider = iemand die doet gaan, aanvoerder, iemand die den stoot aan iets geeft, aanstoker
Beleid heeft een zeer brede betekenis:
- Regering
- Manier van doen, wijze van omgang met personen
- Beheer van zaken, bevelvoering
- Prudentie, bedachtzaamheid
19de eeuw betekenis versmald tot prudentie
20ste eeuw: heropleving en succes van ‘beleid’
Heropleving:
- Contrast met ‘politiek’
- Politiek = ‘handelswijze van een staatsman’
= tweeslachtig: goede – slechte staatslieden
- Gevoelswaarde
Beleid: zakelijkheid, deskundigheid, objectiviteit, consensus
Politiek: controverse, partijdigheid, manipulatie, opportunisme
Succes door 2 evoluties
- Evolutie van nomocratie naar teleocratie
Liberale rechtsstaat: regeren door wetten (nomocratie regeren adhv wetten)
Sociale verzorgingsstaat: regeren door doelstellingen (teleocratie)
- Paradox van de moderne samenleving
Gegeneraliseerde verafhankelijking
Sociale atomisering leven in een mpij waarbij we meer en meer individueler
worden
Bowling alone: linkte aan verlies van community, mensen gaan meer op hun eigen
dingen doen individualiseringen
We zijn meer afhankelijker van mekaar de beleider zorgt hiervoor die aan de
afhankelijkheid van de individu kan werken
Ruimte voor overheid als ‘beleider’ van de samenleving
1
,1.2Nood aan overheidsbeleid
Sturing door de overheid:
- Maatschappelijk verkeer op vreedzame en voorspelbare manier laten verlopen
- Maatschappelijke veranderingen teweegbrengen: “De overheid moet iets doen”
- Vb. arbeidsomstandigheden (begin 20ste eeuw), vrouwenemancipatie (jaren ’60),
klimaatverandering
Alternatieve sturingsvormen:
1. Maatschappelijke zelfsturing
Organisaties kunnen maatschappelijke ontwikkelingen beïnvloeden
Vrijwillig en op basis van rationele argumenten
Geen wettelijke taak, wél cruciale hulpbronnen, wel in een wettelijk kader
=> Bovens et al. (2007): MZ betekent dat groeperingen zonder tussenkomst van de
overheid waarden uitdragen, problemen oplossen of kansen benutten, veelal door
het gezamenlijk opstellen en/of uitvoeren en/of handhaven van regels of afspraken
(indien nodig binnen een wettelijk kader)
Vb Ontstaan van ziekenhuizen, vakbonden, buurtpreventie
- Stone (2002):
Maatschappelijke zelfsturing werkt want de samenleving streeft naar zekerheid, veiligheid,
efficiëntie en gelijkheid.
Equity vs Equality! Stone gebruikt equity
Drie voorwaarden voor maatschappelijke zelfsturing:
1. Profijt door deelname: zelfsturing draagt per saldo bij aan de zekerheid, veiligheid,
efficiëntie en/of gelijkheid
2. Gemeenschap is in staat freeriders uit te sluiten
3. Handelingen die voortvloeien uit de maatschappelijke zelfsturing vallen binnen de
wettelijke kaders: geen sprake van externe effecten die het duurzame karakter van
het verband bedreigen door overheidsinterventie
2. Sturing in wisselwerking tussen overheid en middenveld (stem vd burgers)
Doelstellingen overheden & maatschappelijke organisaties lopen parallel
Complementair:
o Overheid: regels uitvaardigen en belastingsgeld ter beschikking stellen
o Middenveld: vertrouwen bij achterban en implementatiecapaciteit
=> Overheid zet grote lijnen uit en voorziet middelen, particuliere organisaties
doen de concrete invulling en uitvoering
3. Sturing door de markt
Maatschappelijke problemen oplossen door marktprikkels en concurrentie
Voorwaarde: markt werkt optimaal als er voldoende aanbieders zijn
Consumenten kiezen vrij in welke mate ze goederen of diensten tegen een bepaald
prijs- en kwaliteitsniveau willen consumeren
Markt stuurt niet doelbewust, maar schept situatie waarbij burgers en bedrijven hun
activiteiten ‘spontaan’ op elkaar afstemmen
Overheid bewaakt de marktwerking
2
,Waarom is er dan overheidssturing nodig?
- Reden: ongecontroleerde machtsuitoefening door maatschappelijke deelbelangen en
bedrijven
=> Overheid moet marktimperfecties opvangen
- Welvaartstheorie onderscheidt:
Vijf marktimperfecties: taak van overheid
Risico’s van overheidssturing: overheidsfalen
Reden 1: Preventie van monopolies en kartels
- Problemen van de markt
Belangrijke voorwaarde voor goede marktwerking = voldoende aanbieders
Monopolies of marktkartels tasten consumentensoevereiniteit aan
Hogere prijs en/of mindere kwaliteit
Overheid kan reageren door anti-kartelwetgeving en toezicht op fusering en
overnames
Vb Europese Commissie & Europees Hof van Justitie
- Problemen van overheidssturing
Dubbelhartigheid van overheden
Beginsel van vrije mededinging vs. Tewerkstelling
Vb. Nationale luchtvaartmaatschappijen
Machteloosheid van overheden tegen multinationals
Vb Belgische regering vs. Electrabel (Suez-groep)
Reden 2: Productie van collectieve goederen
- Beperkingen van de markt
Collectieve goederen = goederen die – eenmaal geproduceerd – door iedereen
kunnen gebruikt worden
Free-riding (cfr. Hardin (1967): Tragedy of the Commons)
Economisch niet aantrekkelijk
Overheid legt kosten dwingend op aan alle burgers om de productie en onderhoud van
collectieve goederen te financieren
- Problemen van overheidssturing
Weinig zuivere collectieve goederen
Semi-collectieve goederen (Vb Openbaar vervoer)
Overheid zelf monopolies gecreëerd:
o Ondoelmatig
o klantonvriendelijk
=> Privatiseren van semi-collectieve goederen
<-> Onrendabele deelactiviteiten
Reden 3: Regulering van externe effecten
3
, - Beperkingen van de markt
Vrije markt: groot aanbod van goederen en diensten
Neveneffecten die QoL negatief beïnvloeden
Vb. Oosterweeldebat
=> Overheid: bestrijden van negatieve sociale en milieueffecten van marktwerking door het
opleggen van bepaalde normen middels een systeem van vergunningen en inspecties
- Problemen van overheidssturing
Verhoging van de kosten
Vb. Mestactieplan
Verzwakking van de concurrentiepositie
Vb. Kyoto en Kopenhagen
Bureaucratisering en gebrek aan coördinatie
Vb. Minister van administratieve vereenvoudiging
Reden 4: Beheersing van bemoeigoederen
- Beperkingen van de markt
‘Merit goods’: markt produceert deze goederen (prijs is hoog en aanbod
geconcentreerd in steden)
<-> overheid wil ze voor breder publiek toegankelijk maken
Vb. Cultuur
‘Demerit goods’: markt produceert breed aanbod tegen goede prijs
<-> overheid vindt consumptie maatschappelijk schadelijk of onwenselijk
Vb. Alcohol en tabak
- Problemen van overheidssturing
Overheidsinterventie op bemoeigoederen = politieke keuze
=> Onvoorspelbaar door politieke verschuivingen en impact lobby’s
Burgers reageren op beleid
=> Contraproductief door grootscheepse regelontduiking
Vb. Drooglegging (alcohol werd verboden maar dat wilde niet zeggen dat het gebruik
ervan afnam)
Reden 5: Compenseren van verdelingseffecten
- Beperkingen van de markt
Markt produceert maatschappelijke ongelijkheden
o beperkte kansen en middelen
o niet de benodigde capaciteiten
=> Overheid compenseert de scheve verdelingseffecten
Middelen: progressief belastingstelsel, kwalitatief hoogstaand openbaar
onderwijsstelsel, sociale zekerheid,…
- Problemen van overheidssturing
Verzet vanuit midden- en hoge inkomensklasse
Minimaliseren van belasting, belastingontduiking, zwart circuit (pandorapapers)
Ingewikkelde regelgeving en uitvoering
=> Discretionaire bevoegheid bij uitvoerders van beleid
=> Risico op creëren van nieuwe ongelijkheden
Cfr. Mattheüseffect
Conclusie: Maatschappelijke normatieve afweging
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper delaetromy. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 83637 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen