Orthopedagogiek: theorieën en werkvelden .......................................................................................................... 1
Lesverloop ......................................................................................................................................................... 10
Praktische inleiding tot OPO ......................................................................................................................... 10
Toelichting ................................................................................................................................................. 10
Twee verschillende OPO’S ......................................................................................................................... 11
Doelstellingen en leerdoelen .................................................................................................................... 11
Didactisch team ......................................................................................................................................... 11
Werkvormen en studiemateriaal .............................................................................................................. 11
Verwachtingen t.a.v. de student ............................................................................................................... 12
Evaluatievorm en -criteria ......................................................................................................................... 12
Inhoudelijke inleiding tot OPO .......................................................................................................................... 12
Individu-Context denken ............................................................................................................................... 12
Medisch model .......................................................................................................................................... 12
Burgerschapsmodel (in de jaren 70) ......................................................................................................... 13
Handicapcreatiemodel (Fougeyrollas) ...................................................................................................... 14
Biopsychosociaal model (Engel, 1980) ...................................................................................................... 15
Ecologisch model (Bronfenbrenner) ......................................................................................................... 16
International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF; WHO, 2001) ................................ 16
Classificatiesysteem .............................................................................................................................. 16
Orthopedagogiek als wetenschap ............................................................................................................. 17
Opvoeding ................................................................................................................................................. 17
Problematische opvoedingssituatie (POS) ................................................................................................ 18
Gespreksvaardigheden (vind je terug in de reader) ...................................................................................... 18
Grondhouding (toon je in een aantal gespreksvaardigheden).................................................................. 19
Algemene gespreksvaardigheden (hier zijn verschillende indelingen mogelijk. Maar kuleuven gebruikt
indeling van Lang & van der Molen) ......................................................................................................... 19
Niet-selectieve luistervaardigheden ..................................................................................................... 20
Selectieve luistervaardigheden ............................................................................................................. 20
Algemene gespreksvaardigheden ......................................................................................................... 21
Regulerende vaardigheden ................................................................................................................... 21
Nuancerende vaardigheden .................................................................................................................. 22
Observatievaardigheden ............................................................................................................................... 22
Verschillende vormen van observatie ....................................................................................................... 23
Rapportagemethoden ............................................................................................................................... 23
Aandachtspunten tijdens observatie ........................................................................................................ 24
1
, Verslaglegging ........................................................................................................................................... 24
Voorbeeldexamenvraag ................................................................................................................................ 24
Problematische opvoedingssituatie .................................................................................................................. 25
Opvoeding ..................................................................................................................................................... 25
Orthopedagogische vraagstelling: afstemming tussen pedagogische vraag van het kind en het pedagogisch
aanbod van de ouders ................................................................................................................................... 26
1.Analyse van het ontwikkelingsverloop van het kind .............................................................................. 26
2. Analyse van het opvoeden .................................................................................................................... 27
2.1. Relatie aangaan/onderhouden ...................................................................................................... 27
2.2. Klimaat scheppen/aanpassen ........................................................................................................ 27
2.3. Situatie hanteren ............................................................................................................................ 28
3. Analyse van de beïnvloedende omstandigheden ................................................................................. 28
Samengevat: opvoedingsproces ................................................................................................................... 29
Echter, veel verschillende conceptualisaties … ............................................................................................. 29
Patterson et al. (1992)................................................................................................................................... 30
Centraal element in deze conceptualisaties ................................................................................................. 30
Vraagstelling Kok (van Heteren et al., 2000) ............................................................................................. 31
Opvoeden ...................................................................................................................................................... 31
Problematische opvoedingssituatie .............................................................................................................. 32
POS: primair vs secundair.......................................................................................................................... 32
Toepassingen: Leroy ...................................................................................................................................... 33
Methodische aanpak van opvoedingsproblemen: de klinische cyclus ............................................................. 34
Opbouw van de les ........................................................................................................................................ 34
Waarom methodisch handelen? ................................................................................................................... 34
Voorwaarden voor hulpverlening ............................................................................................................. 34
Waarom methodisch? ............................................................................................................................... 35
Framing effect (voorbeeld) ................................................................................................................... 36
Methodische processen ................................................................................................................................ 37
Empirische cyclus (De Groot, 1961)........................................................................................................... 37
Regulatieve cyclus (Van Strien, 1986) ....................................................................................................... 38
Klinische cyclus .......................................................................................................................................... 38
Variant ................................................................................................................................................... 39
Diagnostiek en classificatie ........................................................................................................................... 40
Classificatie ................................................................................................................................................ 40
Klinische cyclus (klassiek) .............................................................................................................................. 41
De diagnostische cyclus (De Bruyn e.a. 2003, p. 37) ................................................................................. 42
Aanmelding ........................................................................................................................................... 43
2
, Klachtanalyse (eerste echte fase van diagnostische cyclus) ................................................................. 43
Probleemanalyse ................................................................................................................................... 44
Verklaringsanalyse ................................................................................................................................ 45
Indicatieanalyse..................................................................................................................................... 45
Advies .................................................................................................................................................... 45
Samengevat: Belangrijkste stappen in diagnostisch proces .................................................................. 45
Klinische cyclus .............................................................................................................................................. 46
Detailopsplitsing “Interventie” a.d.h.v. de cyclus van planmatig handelen (Knorth & Smit, 1999) .......... 46
Indicatiestelling: 5 aspecten .................................................................................................................. 46
Indicatiestelling: 1. Is beslissing tot behandelen terecht? .................................................................... 46
Indicatiestelling: 2. Formulering van doelstellingen ............................................................................. 47
Indicatiestelling: 3. Selecteren van behandelingen ............................................................................... 48
Indicatiestelling: 4. Verhouding nut en kans op slagen ......................................................................... 48
Indicatiestelling: 5. Controle uitvoerbaarheid....................................................................................... 48
Detailopsplitsing “Interventie” a.d.h.v. de cyclus van planmatig handelen (Knorth & Smit, 1999) .......... 49
Handelingsplanning ............................................................................................................................... 49
Vergelijking methodische cycli (Knorth & Smit, 1999) .............................................................................. 49
Methodische aanpak van opvoedingsproblemen: de klinische cyclus ............................................................. 50
Klinische cyclus (klassiek) – casus Vicky ........................................................................................................ 50
De diagnostische cyclus (De Bruyn e.a. 2003, p. 37) ..................................................................................... 50
Aanmelding – Vicky ................................................................................................................................... 51
Klachtanalyse ............................................................................................................................................ 51
Probleemanalyse - Vicky ........................................................................................................................... 52
Verklaringsanalyse – Vicky ........................................................................................................................ 53
Indicatieanalyse – Vicky ............................................................................................................................ 54
Advies – Vicky ............................................................................................................................................ 54
Klinische cyclus .............................................................................................................................................. 55
Detailopsplitsing “Interventie” a.d.h.v. de cyclus van planmatig handelen (Knorth & Smit, 1999) .............. 55
Indicatiestelling: 1. Is beslissing tot behandelen terecht? ........................................................................ 55
Doelstelling en selectie – Vicky ................................................................................................................. 55
Detailopsplitsing “Interventie” a.d.h.v. de cyclus van planmatig handelen (Knorth & Smit, 1999) .............. 56
Doelstelling en selectie – Vicky ................................................................................................................. 57
Diagnostische cyclus (handelingsgericht) ......................................................................................................... 57
Uitgangspunten van handelingsgerichte diagnostiek (Pameijer & van Beukering, 2004) ............................ 57
Intakefase .................................................................................................................................................. 58
Strategiefase ............................................................................................................................................. 58
Onderzoeksfase ......................................................................................................................................... 59
3
, Indiceringsfase .......................................................................................................................................... 59
Adviesfase ................................................................................................................................................. 59
Inleiding module: visie kind, ontwikkeling, opvoeding → orthopedagogisch kader ........................................ 60
Modellen & theorieën in de benadering van kinderen en jongeren met specifieke opvoedings- en
onderwijsbehoeften ...................................................................................................................................... 60
Doelstellingen Algemeen theoretische kaders ............................................................................................. 60
Visie op kinderen, ontwikkeling en individuele verschillen .............................................................................. 61
Overzicht: Visie op kinderen, ontwikkeling en individuele verschillen ......................................................... 61
Studiemateriaal ............................................................................................................................................. 61
1.Ontwikkelings- en opvoedingsopgaven ..................................................................................................... 61
Ontwikkelings- en opvoedingstaken: Leeftijd 0-2 jaar (Landsheer e.a., 1991; Rispens e.a., 1994) .......... 62
Ontwikkelings- en opvoedingstaken: Leeftijd 2-5 jaar (Landsheer e.a., 1991; Rispens e.a., 1994) .......... 63
Ontwikkelings- en opvoedingstaken: Leeftijd 5-11 jaar (Landsheer e.a., 1991; Rispens e.a., 1994) ........ 64
Ontwikkelings- en opvoedingstaken: Leeftijd 12+ jaar (Landsheer e.a., 1991; Rispens e.a., 1994) ......... 64
Oefening Ontwikkelingsopgaven .......................................................................................................... 65
2.Individuele verschillen bij kinderen ........................................................................................................... 65
2.1 Temperament versus persoonlijkheid: definities ....................................................................... 65
2.2 Sensitief zijn voor individuele kenmerken van kinderen in de opvoeding ................................. 68
2.3 Individuele kenmerken & aanpak in de klas........................................................................................ 69
Visie op opvoeding en opvoedingsproblemen .................................................................................................. 69
Overzicht ....................................................................................................................................................... 69
1.Visie op opvoeding: principes .................................................................................................................... 70
2.De componenten van opvoeding ............................................................................................................... 70
3.Determinanten van ouderlijk handelen (Belsky, 1984) .............................................................................. 74
4.Opvoedingsvragen ..................................................................................................................................... 77
5.Opvoedingsproblemen ............................................................................................................................... 77
6. Gedrags- versus opvoedingsproblemen .................................................................................................... 78
7. Continuüm van gewone opvoedingssituatie naar opvoedingsnood ......................................................... 78
8. Oorzaken van opvoedingsproblemen ....................................................................................................... 81
8.1 Het balansmodel van Bakker, Bakker, van Dijke, & Terpstra (1998) .......................................... 81
8.2. Bedreigende & Beschermende factoren ............................................................................................ 82
Het orthopedagogisch kader ............................................................................................................................. 83
Doelstellingen ............................................................................................................................................... 83
Overzicht ....................................................................................................................................................... 83
1.Orthopedagogisch kader: ouder-kindrelatie .............................................................................................. 84
1.1. Domeinen van samenleven in het gezin ............................................................................................ 84
1.2. Componenten van opvoedingssituaties in het gezin ......................................................................... 84
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jolienvullers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.