Samenvatting van het zevende hoofdstuk uit 'Handboek Medische Bacteriologie'
Het boek werd in puntjes samengevat in plaats van een onoverzichtelijke doorlopende tekst.
Streptococcus Pneumoniae
Morfologie en taxonomie
- Gram + kokken
- 90 verschillende types polysaccharidenkapsel
- Onder kapsel => typische gram+ peptidoglycaanlaag met (lipo)teïchoïnezuren
- Teichoïnezuur aan opp bacterie = C-substantie = species specifiek maar behoort nt tot
LancefieldAg => pneumokokken kunnen nt getypeerd w via lancefieldindeling
- C-substantie precipiteert met serumfactor CRP => activatie complement via klassieke weg
- Serotypen onderverdeling obv antigene kenmerken kapsel
Vindplaats en epidemiologie
- Mensen wss enige reservoir v/d pneumokok
- Dragerschap 5-70% => kinderen > volwassenen
o Tgv progressief verwerven immuniteit door contact kapsel
o Meeste dragers gn symptomen
- Deel commensale flora
- Transmissie rechtstreeks v persoon tot persoon via speekseldruppels => meters i/d lucht
verplaatsen; kan ook mogelijks via handen
o Vooral gesloten gemeenschappen
o <5 j en bejaarden ; armoede, verminderde gezondheid ; ziekten zoals
sikkelcelanemie, ziekte v Hodgkin, multiple myeloma, nierinsufficiëntie, aids en geen
milt hebben ; alcohol
o Seizoensgebonden! Vooral winter en vroege lente
Virulentiefactoren
- Kapsel!
o Nt omkapselde w snel geopsoniseerd en gefagocyteerd = nt virulent
o Bemoeilijkt activatie complement syst via alternatieve pathway (1e lijns verdediging)
o Polysacharidemoleculen komen makkelijk los => bacterie moeilijk vast te houden
door fagocyt
o Opsonisatie + fagocytose pas mogelijk na vorming specifieke antikapselAb
▪ Basis vaccin uit kapselpolysach v verschillende serotypen
- Pneumolysine
o Hemolysine verwant aan streptolysine
o Verantw schade respi epitheel => invasie vergemakkelijken
- Waterperoxide
o Via metabolisme geproduceerd
o Inhibeert groei verschillende soorten streptokokken uit commensale flora => samen
met pneumolysine schade respi slijmvliezen
- Neuraminidase
o Enzym actief tn glycoproteïnen en glycolipiden => vergemakkelijken verspreiding in
weefsels
Bacteriologie 2021-2022 1
, - Autolysine
o Geproduceerd tijdens stationaire groeifase
o Leidt tot autolyse deel pneumokokken => meer inflammatoire substanties komen vrij
+ DNA => kan w opgenomen + rol spelen horizontale gentransfer
- (lipo)teichoïnezuur
o Filamenteus , speelt rol verankeringsmolecule v meerdere andere moleculen => op
hun beurt rol als adhesine => kolonisatie + invasie respi mucosa mogelijk maken
Pathogenese
- Aspiratie pneumokokken uit oronasofarynx
- Ziekte wnr gn specifieke Ab aanwezig en natuurlijke verdedigingsmechanismen omzeild w =>
toegang LLW
o Drm volgt vaak op vorige virale respi aandoeningen (griep mazelen) of aandoeningen
die bact clearing doen dalen => chronische bronchitis, diabetes, alcoholisme
- Uitgesproken voorkeur of tropische voor menselijke respi tract
- Vrijzetten celwandbestanddelen v/d pneumokok w inflammatie uitgelokt vd mucosa
o Leidt tot verschijnen nieuwe opp moleculen op mucosa => typisch v/e toestand van
inflammatie
o Bezit specifieke adhesines v deze nieuwe R => binden mucosa
▪ R opnieuw geïnternaliseerd => pneumokok mee geëndocyteerd => dringt
cellen respi tract binnen => vrijgezet a/d basale zijde v/h epitheel
o Ook infecties in sinussen en middenoor ; bacteriëmie, meningitis
- Ziekteverloop
o 1e fase: longalveolen gevuld met sereuze vloeistof => veel bact maar weinig inflamm
cellen => pneumokokken stimuleren productie sereuze vloeistof (ideale
voedingsbodem + maakt verspreiding andere alveolen mogelijk)
o 2e fase: alveolen geïnfiltreerd met neutrofielen en RBC
o 3e fase: alveolen gevuld met neutrofielen en slechts enkele pneumokokken ;
geïnfecteerde gebieden lijken op leverweefsel
o 4e fase: neutrofielen vervangen door macrofagen => ontsteking opruimen
▪ Architectuur meestal hersteld => VERSCHIL MET ANDERE BACT WAARBIJ
FIBROSE
o Soms tot lokale complicaties en complicaties op afstand ; pleurale uitstorting is
frequent ; uitstorting is meestal steriel
1/5 => naar BB => meningen, gewrichten of hartkleppen
▪ Milt cruciale rol in uitfilteren uit BB
Ziektebeelden
- Acute opstoot van chronische bronchitis of COPD
- Pneumokokkenpneumonie = minder frequent maar pneumokokken wel grootste oorzaak
bact pneumonie
o W bevorderd door factoren die lokale R verminderen (sterke afkoeling, gelijktijdige
of voorgaande virale infecties)
o Abrupte start met koorts en rillingen
▪ Productieve hoest met bloederig sputum en borstkaspijn
▪ Meestal basale lobben (aspiratie)
▪ Herstel = snel en volledig na juiste AB
▪ 5% mortaliteit => afh kapseltype of AGE
- Infectie paranasale sinussen en oor
Bacteriologie 2021-2022 2
, o Meestal voorafgegaan door virale infectie
o Sinusitis = elke leeftijd ; otitis media vooral jongere kinderen
- Meningitis
o Volgt op bacteriëmie (waarbij serotype waartegen nog gn Ab of zeldzaam :
rechtstreekse inoculatie na schedelbasisfractuur)
o Meeste kans op mortalitiet en neurologische sequels dan via andere kiemen
Diagnose
- Afnemen goed staal => opletten contaminatie met commensale flora keel
- Bloedcultuur bij vermoeden
o ½ vd tijd geen oorzakelijke kiem gevonden
Preventie
- Gecombineerd vaccin
o Tgn 23 kapselserotypen
o Weinig immunogeen bij pt met groot risico v infectie
▪ Kleine kinderen, pt zonder milt, pt met chronische ziekte
- Geconjugeerd vaccin
o 10 – 13 kapseltypen, sterker immunogeen
o Ook bij jonge kinderen! => belangrijkste risicogroep! + door groot AB gebruik in deze
leeftijdscategorie => stijgende resistentie
Behandeling
- Penicilline
o ’80 – ’90 => enorme stijging resistentie door gewijzigd celwandenzym aanmaak = PBP
/ pencillinebindende proteïne => verminderde affiniteit voor penicilline
▪ Stijging vertraagd door geconjugeerd vaccin
Horizontale overdracht van genen en resistentieontw bij de pneumokok
- S. pneumoniae is natuurlijk competente bacterie
o = in staat om DNA uit omgeving op te nemen
o DNA kan door bacterie w gemetabo of geïncorporeerd w i/h chromosoom
o P(incorporatie) stijgt wnr dichter verwant
o Incorporatie gebeurt via Double Crossover
▪ Indien opgenomen fragment stukken voorkomen die al voorkomen i/h
chromosoom GH => efficiëntie stijgt
• => belang aanwezigheid insertiesequenties die wijdverspreid en
veelvuldig voorkomen in chromosomen v bepaalde bac species
▪ Heel voordelig voor pneumokok
• Veel sneller dan trage puntmutaties => optimale overlevingsstrategie
• VB => ’80 – ’00 => B lactam AB resistentie stijging => PBP’s =>
minder gevoelig want minder goede binding => wss door horizontale
gen overdracht
• => orale AB => orale viridansstreptokokken mee getroffen => sterke
selectie => veel orale streptokokken vrij resistent tegen orale AB
o Nt zo erg want zelden oorzaak v infecties => maar hebben
deze door gegeven aan streptokok => w ook resistenter
Bacteriologie 2021-2022 3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper GNKLeuven. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
