100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Samenvatting wereldgescheidenis van België 2022 €6,99
In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. Universiteit Antwerpen (UA)
  4.  
  5. TEW/SEW/HI/Sociologie/Communicatiewetenschappen
  6.  
  7. Wereldgeschiedenis Van België

Samenvatting

Samenvatting wereldgescheidenis van België 2022

2 beoordelingen
 27 keer verkocht

Dit is een samenvatting gebasseerd op de ppt's en mijn lesnotities, ik heb de cursus gebruik voor de eerste hoofdstukken en ik vond dat het belangrijkste al in de ppt's en mijn notities stond. Het vak werd gegeven door Ilja Van Damme en Hilde Greefs. (Gemaakt in 2022)

Voorbeeld 7 van de 117  pagina's

Document informatie

  • 22 mei 2022
  • 117
  • 2021/2022
  • Samenvatting

Onderwerpen

Geschreven voor

Alle documenten voor dit vak (2)

2  beoordelingen

review-writer-avatar

Door: lenagatsou • 1 jaar geleden

review-writer-avatar

Door: saschavandenboogert • 1 jaar geleden

Verkoper

avatar-seller
liesherreman

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud

Wereldgeschiedenis van België 2022


Inleiding

1. Waarom een historisch perspectief? Hoe gaat een historicus te werk?

U ITGANGSPUNT : HEDENDAAGSE SAMENLEVING

 Thema's die beschouwd worden als eigen aan een 'moderne' samenleving
 Historische dimensie
o Of weinig rekening mee gehouden
o Of afgeschilderde als rooskleurig, beter, minder complex of net het tegendeel
o Of (onjuist) toegeëigend

O UD IS IN

 Geschiedenis is/leeft overal: musea, standbeelden, straatnamen …
o Soms (foutief) gebruikt om producten beter te verkopen
 Geschiedenis als wetenschap → maatschappelijke geschiedenis

V EELVULDIG GEBRUIK / MISBRUIK VAN DE GESCHIEDENIS

 Geschiedenis gebruiken om bepaalde, belangrijke herinneringen ‘levend’ te houden
o Via monumenten, beelden, etc.
o Via films, romans, etc.
o Via musea
 Selectief gebruik van de geschiedenis
 Geschiedenis gebruiken voor groepsvorming/identiteitsopbouw
o van gemeenschappen, groepen, klassen, etc.
o van bedrijven, merken, etc.
o herinnering als machtsstrijd: wie herinnert zich wat en waarom? Voor welke
redenen?
 Via geschiedenis machtsclaims maken (wie herinnert zich het meeste …) = heel belangrijk
voor politiek

G ESCHIEDENIS ALS ACADEMISCHE DISCIPLINE AAN DE UNIVERSITEIT

 Studie van het verleden, los van misleidend, valselijk en instrumenteel gebruik ervan voor
eigentijdse politieke, ideologische, commerciële, religieuze … motieven
o Religie, politieke … => maken gebruik van het verleden
▪ Soms foutief

G ESCHIEDENIS IN DRIE STAPPEN

Een feit/gebeurtenis laat bronnen/
getuigenissen na
Primaire bronnen zoeken om info over
vroeger te vinden (archieven, dagboeken…)
Bron/getuigenis analyseren (kritisch)
Subjectief, objectief, perspectief
Reconstructie van het verleden maken →
interpretatie
Feit ≠ historische reconstructie ≠ fictie


Pagina 1 van 117

, Wereldgeschiedenis van België 2022


 Historicus (re)construeert een verleden gebeurtenis of feit:
o Aan de hand van origineel bronnenmateriaal en bestaande wetenschappelijke
literatuur (voetnoten!)
o Volgens een wetenschappelijk, kritische onderzoeksmethode: plausibiliteit/
waarschijnlijkheid staat centraal
o In een narratief (verhaal): beschrijving, zoeken naar betekenis, samenhang,
oorzakelijkheid, verklaring, …
o Vijf W-vragen:
▪ Wat? Wanneer? Waar? Wie? Waarom?
 Doel= wetenschappelijk discours maken, een theorie is niet het eerste doel, de feiten zelf wel
(= inductief)

Fase 1: Heuristiek = bronnen

 Geschreven bronnen
o Breed publiek => gepubliceerd (kranten, (auto)biografieën …)
▪ Niet – gepubliceerd (dagboeken, brieven …)
o Niet voor publiek => gearchiveerd (administratieve stukken …)
 Niet geschreven bronnen
o Bij gebrek aan geschreven bronnen
o Bijkomende info
▪ Materiële restanten
▪ Digitale sporen (eigentijdse periodes)
▪ Mondelinge overleveringen
 Subjectieve bronnen: veel verschillende nodig

Fase 2: Historische kritiek = methode

 Bronnenanalyse
 Tijdens de methodologische fase gaat de historicus zeer kritisch om met zijn bronnen:
o Externe kritiek: authenticiteit van de bron bepalen
o Interne kritiek: wie, wat en waarom, en voor wie? => omstandigheden waarin de
bron tot stand kwam
o Gewilde en ongewilde getuigenissen
o Tot wie richt de bron zich?

 Waarde van de bron bepalen: sommige bronnen zijn uniek andere komen veel voor

Vb. dagboek van Anne Frank:
▫ Externe kritiek: waarachtig, het is echt
▫ Interne kritiek: uniek document

Fase 3: Constructie van de historicus

 Nodige kritische zin hebben, want het is een reconstructie => niet altijd alles is te
vertrouwen, maar wetenschappelijke artikels/boeken wel
 GEEN PASSIEF PROCES = eigen subjectiviteit NIET wegsteken
 Bronnen toereikend
o Onvolledig
Aangeven als historici o Onbetrouwbaar
o Eenzijdig en gekleurd (subjectief)

Pagina 2 van 117

,Wereldgeschiedenis van België 2022


 Historici selecteren
 Historici interpreteren (bronnen spreken niet) => eigen beeld/opvattingen komen hierin naar
voor
 Niet alles kan …
o Hineiningterpretierung/ post-factum analyse: de interpretaties maken die voor
tijdgenoot niet vanzelfsprekend zijn
o Anachronisme: verkeerd in tijd situeren van een gebeurtenis
 Chronologie is de moeder van de geschiedenis!

2. Nut van deze cursus? Inhoud en uitgangspunten

2.1 H ET TIJDVAK : HET ONTSTAAN VAN DE ' MODERNE ' SAMENLEVING

 Focus op periode van ca. 1750 – 2000
 Transities: meeste geplaatst in de 19e eeuw → versnelling van ontwikkelingsfase
 'revolutionaire' veranderingen/transities vs. continuïteit
 Verschillen que plaats en intensiteit
 Fundamentele impact: op LT, onomkeerbaar, beïnvloeding van verschillende
maatschappelijke domeinen

Verschillende transities

Demografische transitie

 Van demografische nulgroei naar demografische groei (niet langer gevold door structurele
sterfte)
o Hoge nataliteit en hoge mortaliteit => lage nataliteit en mortaliteit
▪ Explosieve demografische groei

Mobiliteit en migratie

 Toename migratie, versterkt door verbeterede transport- en communicatiemiddelen
 Interactie tussen demografie, migratie en urbanisatie (verstedelijking)
 Werkt de globalisering in de hand

Verstedelijking

 Sterke toename van urbanisatie
 Meer verstedelijkte samenleving: mensen wonen dichter op elkaar
 Door industrialisering (mensen gaan dichter bij fabrieken wonen)

Economische transitie

 Industrialisering: klein wareneconomie (gilden en ambachten/handelskapitalisme) ➔
industrieel kapitalisme (fabrieken)
 Van economische stagnatie/nulgroei naar economische groei en verhoging output per capita
 Van agrarische naar industriële samenleving
 Veranderingen in tewerkstelling: stijging arbeidsproductiviteit en veranderingen in
arbeidsomstandigheden
 Handel en diensten (tertiaire sector) wordt belangrijker




Pagina 3 van 117

,Wereldgeschiedenis van België 2022


Politieke transitie

 Van immobiele "standenmaatschappij" naar een moderne liberale natiestaat, gebaseerd op
individuele vrijheden
 Burgers ontworstelen zich van oude structuren (kerk, standen) en verwerven gaandeweg
inspraak in het politieke leven: van oligarchie naar democratie
 Groeiende rol van natiestaat ten koste van lokale overheden

Culturele transitie

 Van kerkelijke naar wereldlijk wereldbeeld; deconfessionalisering
 Mens zelf verantwoordelijk 'Sapere aude' (Kant) → toename van de scholingsgraad
o Het gezin staat niet meer in voor onderwijs en productie
 Nieuwe manieren van denken over mensen en samenleving ten gevolge van de Verlichting

Sociale transitie

 Overgang van sterk gemeenschapsgevoelen ('Gemeinschaft') naar meer fragmentatie en
individualisme ('Gesellschaft')
 Van 'de iure' naar 'de facto' ongelijkheid ?
o Ongelijkheden op een andere manier geïnstutionaliseerd
o Ongelijkheden tussen landen, maar ook binnenin landen door de industrialisering

Tijdsindeling

 Ancien régime = pre-industriële tijd=periode voor Franse en industriële revolutie > hier vanaf
1500-1789/1780
 1780-1850 = vaak gezien als periode van transitie/breuk
 lange negentiende eeuw=1780-1914
 twintigste eeuw > vaak indeling in twee/drie perioden
o 1914-1945: periode van wereldoorlogen in Europa en Interbellum
o na 1945: naoorlogse periode
o na 1989: na de val van de muur

2.2 D E RUIMTE : D E WESTERSE SAMENLEVING , EN ONTWIKKELINGEN IN DE Z UIDELIJKE N EDERLANDEN
EN B ELGIË IN HET BIJZONDER

 Nadruk op ontwikkelingen in België, vanuit een breder Europees perspectief
 Plaatsen in globale ontwikkelingen
 Vanuit kenmarken Westerse maatschappijtype 'anno nu'
 Wat er hier/ergens anders gebeurt is belangrijk voor de rest van de wereld

Ruimte: België

 Centrale ligging in West-Europa met goede verbindingen over land en zee
 Sterk en vroeg geürbaniseerd gebied met rijke traditie in de nijverheid
 Politieke onafhankelijkheid (als kleine staat met weinig politieke macht) pas in 1830 na
turbulente periode
 Typevb. van een 'moderne', wat wil zeggen liberale en industriële natiestaat
 Staatsvorming vs. regionalisering → institutionele crisis en regionale verantwoordelijkheden
en bevoegdheden


Pagina 4 van 117

,Wereldgeschiedenis van België 2022


2.3 D E HISTORIOGRAFISCHE BENADERING

 Maatschappijgeschiedenis → samenleving
o Als sociale structuur, patroon van verhoudingen
o Verhoudingen in termen van functies
o Ontstaan van instituties
 Complexiteit in maatschappelijke ontwikkelingen
o Functies binnen en buiten instituties
o Instituties meer dan primaire functie
o Samenleving niet als gestroomlijnde machine
o Complexe wisselwerking tussen verschillende aspecten

Verstrengeling

 Welvaart
o Klassieke uitgangspunt van de eco ges.
 Macht
o Klassieke uitgangspunt van de poli ges.
o Hoe sociale groepen verenigen om poli
rollen te verwezenlijken
 Risico's
o Klassieke uitgangspunt van sociale ges.
o Sociale groepen verenigen zich om samen
sterker te zijn tegen eco/poli risico's
 Mentaliteiten
o Ideeën hebben grote invloeden op alle domeinen

2.4 D E ACHTERGROND : DE ONTWIKKELING VAN DE GESCHIEDENIS ALS SOCIAALWETENSCHAPPELIJKE
DISCIPLINE

 Geschiedenis in de 19e eeuw:
o Algemene geschiedenis
▪ Sterk politiek en politiek-juridisch gericht
▪ Top-down gericht
o Ontstaan van nationale staat
▪ Geschiedenis als propaganda- en legitimatiemiddel
 Politieke geschiedenis vs. ontstaan van sociale en eco geschiedenis
o Ontstaan industriële samenleving
▪ Andere manier van werken
▪ Nieuwe groepen in samenleving
▪ Maatschappelijke spanningen
▪ Ontstaan sociale en eco geschiedenis
▪ Doel van sociale en eco ges → doorgronden van maatschappelijke
veranderingen

Belang van deductieve en inductieve methode

Methodenstreit
Deductieve aanpak: Inductieve aanpak:
o Theoretische axioma’s o Belang van historische context
o Kwantificering & analyse o Descriptief & empirisch kwalitatief
o Geloof in maakbaarheid van o Minder sociaal-reformatorisch
o Complexiteit Pagina 5 van 117
de maatschappij
o Positivistisch

,Wereldgeschiedenis van België 2022


Vernieuwingen

 Methodologische vernieuwing I: interdisciplinariteit
o Annales-beweging Interbellum
▪ Annales d'histoire économique et sociale
▪ Breken met evenementiële geschiedenis
▪ Voor studie van samenhang van historische processen
▪ Streven naar interdisciplinaire en brede niet-gespecifeerde opzet
 Methodologische vernieuwing II: toenadering sociale wetenschappen
o Annales-beweging na WOII
▪ VIe Section Ecole Pratique des Hautes etudes (1947): sciences économiques
et sociales
▪ Interdisciplinaire histoire totale (bv. toenadering tot demografie, geografie)
▪ Focus op SE structuren en processen (longue durée & moyenne durée) via
studie van seriële bronnen
 Methodologische vernieuwing III: kwantitatieve turn
o Opnieuw een Methodenstreit, maar nu gevoerd vanuit Angelsaksische landen:
▪ “the habit of asking (…): how large? How long? How often? How
representative?” (J.H. Clapham, 1949)
▪ Wiskundig-statistische benadering van becijferbaar bronnenmateriaal
▪ New Economic History, Econometrie, Cliologica (invloed Simon Kuznets)
 Methodologische vernieuwing IV: turn to the left
o Opmars van de sociale geschiedenis als afzonderlijke discipline
▪ Sinds midden negentiende eeuw → van emancipatorische naar globale
geschiedenis
▪ Geen geschiedenis van het kapitalisme, maar van de ‘gewone man’, ‘people
without history’, ‘history from below’
▪ E.P. Thompson, The making of the English working class (1963)
▪ Verdere evolutie: ‘wat is het sociale’? Studie van sociale relaties, stratificatie,
mobiliteit, ongelijkheid etc.
▪ Moderne sociale ges: studie van het geheel van relaties tussen mensen, van
de normen en de waarden die dergelijke relaties geven en de sociale
structuur zelf: dit uiteraard in het verleden
 Cultural turn: harde omslag vanaf midden jaren 70
o Cultural & linguistic turn
o Structurele geschiedschrijving in de verdrukking
o Aandacht voor mentaliteiten en culturen
o Aandacht voor ideologie en macht (Foucault, Bourdieu)
o Aandacht voor ruimtelijke processen (spatial turn)
 Gaat leiden tot interne herbronning binnen de geschiedschrijving

Vandaag

 Pragmatische mix van kwantitatieve en kwalitatieve methodes en bronnen

 Meer aandacht voor sociaal-politieke en sociaal-culturele thema’s, en inzichten vanuit
‘splinterspecialisaties’ (gender-, migratie-, consumptie-, stads-, ecologische geschiedenis)

 Oog voor postkoloniale, globale gevoeligheden (“provincialising Europe”)


Pagina 6 van 117

, Wereldgeschiedenis van België 2022


H1: Demografische ontwikkelingen in historisch perspectief


Doelstellingen hoofdstuk

De historische demografie: spelregels, basisinstrumenten
Demografische ontwikkelingen tijdens twee laatste eeuwen in langetermijnperspectief: beschrijving
en verklaring
Effecten van de demografische ontwikkelingen op de maatschappij en de verhouding tussen
samenlevingen


1. De studie van de demografische ontwikkeling in het verleden

1.1 D E HISTORISCHE DEMOGRAFIE

 Bestudeert de bevolking in het verleden
 Bestudeerde variabelen
o Biologische variabele: nataliteit (geboortecijfer), mortaliteit (sterftegraad), fertiliteit
(huwelijksvruchtbaarheid)
▪ Welke factoren hangen samen, hebben een invloed op vb. nataliteit
▪ Nataliteit verbinden we met sociale, culturele en politieke (vb.
eenkindsbeleid) factoren
o Sociale variabele: huwelijksgedrag, migratie
o Verklaring: economische, culturele, sociale, politieke elementen
▪ Vb. bij voorplanting heeft cultuur een belangrijke rol: al dan niet toe staan
van anticonceptie
 Groeiende populariteit rond ca. 1950 (beoefening van historische demografie)
o Toename van de wereldbevolking
o Invloed van Franse historische 'Ecole des Annales'
o Structurele sociale geschiedenis

1.2 H ET HISTORISCH BRONNENMATERIAAL

 Bronnen materiaal schaars voor dit soort onderzoek
o Administratieve reden
 Vroeger werden deze gegevens om andere redenen opgesteld => voorzichtig mee zijn
o Vroeger militaire reden
 Sinds oudheid
o Incidentele volkstelling (vanuit fiscaal motief)
o Lijsten met belastingplichtigen en weerbare mannen
 Concille van Trente (1545-1563): parochieregisters
o Gegevens via kerk: doop, trouw en begrafenis ➔ redelijk exact
▪ Weinig info in verband met sociale afkomst en beroep
o Prostentanten volgden het katholiek voorbeeld
 Franse republiek: na 1792
o Civiele taak: burgerlijke stand
o 10 jaarlijkse volkstellingen
o Gebruik van cijfermateriaal als beleidsinstrument



Pagina 7 van 117

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper liesherreman. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 68175 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€6,99  27x  verkocht
  • (2)
In winkelwagen
Toegevoegd