AGOGISCHE VAARDIGHEDEN
HOOFDSTUK 1: DE ROOS VAN LEARY
= De Roos van Leary is communicatiemode, een hulpmiddel om interactie en dynamiek tussen mensen te
benaderen. Het model helpt je om communicatief of interactie te analyseren, te voorspellen en te beïnvloeden.
Wanneer je je bewust bent van je gedrag en wat dit oproept, kan je er immers ook bewust invloed uit oefenen.
Door je gedrag bewust aan te passen beïnvloed je met andere woorden ook mee het gedrag van de ander.
WEDERZIJDSE INVLOED
In de relatie van 2 mensen die me elkaar communiceren, heeft het (verbaal én non-verbaal) gedrag van de één
invloed op dat van de ander en omgekeerd. Die beïnvloeding verloop volgens een bepaald patroon.
- kringloop
- gedrag van de gesprekspartners belang voor de relatie en de sfeer
- inhoud van een gesprek
WAT IS DE ROOS VAN LEARY?
= De interactieroos van de Amerikaanse wetenschapper
Timothy Leary is een model voor ordening en beschrijving
van interpersoonlijk gedrag, ontwikkeld op basis van
analyses van gesprekken.
Bij de Roos van Leary gaat het over de interactie tussen
mensen; niet over hoe mensen qua karakter zijn.
Het laat zien welk gedrag door welk gedrag wordt
opgeroepen en hoe gedrag te beïnvloeden.
TWEE DIMENSIES
Het model wordt op basis van 2 dimensies met elk 2 polen geordend:
- macht (polen boven-onder)
- nabijheid (polen samen-tegen)
De machtsdimensie wordt doorgaans de boven-
onder-as genoemd: in welke mate streeft de persoon
er in zijn interpersoonlijk gedrag naar om invloed op
anderen uit te oefenen?
- B-pool: boven-gedrag: de persoon overheerst de
anders
- O-pool: onder-gedrag: de persoon gedraagt zich
ondergeschikt tegenover de ander
De nabijheidsdimensie wordt de samen-tegen-as
genoemd: in welke mate streeft de persoon in zijn
interpersoonlijk gedrag naar nabijheid van anderen?
- S-pool: samen-gedrag is erop gericht veel contact met anderen te hebben
- T-pool: tegen gedrag is erop gericht anderen tegen te werken.
Pagina | 1
,DE ACHT GEDRAGSCATEGORIEËN
Door elk kwadrant nogmaals te splitsen , afhankelijk van welke pool dominant is, kwam hij uiteindelijk tot acht
gedragscategorieën.
1. Boven - samen (BS) = leidend
2. Samen – boven (SB) = verantwoordelijk/helpend
3. Samen -onder (SO = meewerkend
4. Onder – samen (OS) = afhankelijk
5. Onder - tegen (OT) = onzeker/ teruggetrokken
6. Tegen – onder (TO) = protesterend/ opstandig
7. Tegen – boven (TB) = agressief/ offensief
8. Boven -tegen (BT) = zelfzeker- concurrerend
DE ACHT INTERACTIEROLLEN VOLGENS LEARY
In een interactie nemen gesprekspartners op verschillende momenten verschillende posities in op de roos.
Het is ook mogelijk dat verschillende groepsleden dezelfde communicatieve stijl hanteren op een bepaald
moment.
LEIDEND (BS = BOVEN SAMEN)
= organiseren, initiatief nemen, regels bepalen, taken toewijzen, de knoop doorhakken, samenvatten
= Een leerkracht die de klas volgens bepaalde regels organiseert.
Oproepen reacties
- gehoorzaamheid
- afhankelijkheid
volgend
Extreem
- autocratisch gedrag of bemoeialgedrag (concurrentie oproepen)
HELPEND, VERANTWOORDELIJKHEID (SB = SAMEN BOVEN)
= steunen, aanmoedigen, verzorgen, beschermen, belonen, advies geven, aandringen op beslissingen,
voordoen en coachen
= Een leerkracht wil het kind op het goede spoort zetten. Hij geeft suggesties, maar laat het kind zelfstandig
oplossen.
Oproepen reacties
- aanpassing
- aanvaarding
meewerkend
Extreem
- protectionistisch gedrag of moedergedrag (irritatie oproepen)
Pagina | 2
, AANPASSEND, STEUNEND, MEEWERKEND (SO = SAMEN ONDER)
= vertrouwen, aanleunen, waarderen, steun zoeken en geven, tegenstellingen verminderen
= Een leerkracht zorgt voor een positieve groepssfeer, positieve waardering. Warm en vriendelijk
Oproepen reacties
- helpend
- aanvaarding
helpend
Extreem
- liever lief-gedrag (irritatie oproepen)
AFHANKELIJK, VOLGEND, AANHANKELIJK (OS = ONDER SAMEN)
= passief, hulp van anderen verwachten, eerbiedig, zich schikken, nabootsen, zwijgen, luisteren
= Een leerkracht die heel alert luister naar de uitleg van een leerling
Oproepen reacties
- leidend
Extreem
- jaknikkers of afhankelijk wat anderen beslissen (irritatie oproepen)
WANTROUWIG, TERUGGETROKKEN (OT = ONDER TEGEN)
= onzeker, gereserveerd, zich afwenden, verveeld zijn, zich overgeven aan kritiek, verlegen zijn
= Een leerkracht heeft een beetje ‘zelfkritiek’ nodig.
Oproepen reacties
- agressie
- afkeuring
- afstand concurrerend
Extreem
- masochisme of vervreemd gedrag
OPSTANDIG, REBELLEREND, KRITISCH-OPBOUWEND (TO = TEGEN ONDER)
= wantrouwen, protesteren, betwijfelen, kritiek geven, moeilijke vragen stellen, tegenstribbelen
= Een leerkracht is kritisch-opbouwend.
Oproepen reacties
- agressie
- irritatie
aanvallend
Extreem
- aanhoudend kritisch
- saboteert groepsproces
Pagina | 3
