Deze samenvatting bevat de alles van de colleges over de hoge en late middeleeuwen gedoceerd door Ortwin Huysmans. Het gaat over de laatste paar hoofdstukken die niet meer in de syllabus staan.
Geschiedenis van de hoge en late middeleeuwen
I. Economie en samenleving (c. 1000-1500)
- De Hoge middeleeuwen = Europe’s take o -> economische opmars die zou leiden tot de dominantie van
Europa vanaf de 16de eeuw
- Er vindt een versnelling in ontwikkeling plaats
- Ontstaan nieuwe steden en gecentraliseerde staten met nieuwe elites
- Intellectuele vooruitgang in rechtssysteem, scholastiek en onderw s (Romaanse kunst, Gotiek en
Renaissance)
- Europa wordt r ker, welvarender en meer ontwikkeld => verstedelijking
- Herontdekking van de Oudheid
- Economische oorzaak
- Algemene demogra sche groei
- Commercialisatie van landbouweconomie
- Complexere n verheid
- Complexere handel (uitwisselingen)
- Voortschr dende verstedel king
- De Late middeleeuwen = terugval -> vooral demogra sch door de pest (14de eeuw), hongersnood (door
de pest), sociale onrust (boerenopstanden) en politieke instabiliteit
=> Vlot economisch herstel na 1360!!! Geen grote economische crisis -> eerder een krimp dan crisis
1. LANDBOUW EN RURALE SAMENLEVING
1.1. GROEI VAN DE LANDBOUWECONOMIE
- we kunnen vaststellen dat er tot ca 1300 een demogra sche groei plaatsvond -> uiteraard waren
er sporadische terugvallen maar geen grootschalige epidemieën tussen 10de en 14de eeuw
- dit begon vooral eerst in Italië daarna pas W en O-EU
- deze groei bl ft op de meeste plaatsen tot het begin van de Zwarte Dood in 1347
verklaringen
- Het klimaat warmde op -> ‘warme middeleeuwen’ -> begint eerder in de 10-11de eeuw ->
e ectief een factor voor de demogra sche groei?
- vanaf 14de eeuw veel misoogsten door te veel regenval -> schaarste van voedsel doordat de
voedselpr zen stegen -> maar in het algemeen waren omstandigheden gunstig voor agricultuur en
b na alle voedselproblemen z n te w ten aan transportproblemen, marktfalen en hebzucht
- dit alles was wel gunstig voor de landbouw in NW-EU -> langer “growing season”
- opvallend lage moraliteit in deze periode
1.1.1. EFFICIËNTERE LANDBOUWTECHNIEK
Hoe?
- Verbeterde zware ploeg -> heel duur want je had twee ressources nodig ->
trekdieren en zer
=> duurde lang voor zo’n innovatie verspreid en ingeburgerd raakte
=> men ging steeds meer paarden gebruiken ipv ossen -> ze z n krachtiger en
wendbaarder -> veevoeder probleem opgelost -> meer haver verbouwen + gebruikt voor
bier
- Rotatie van gewassen -> zekere complexiteit van uitwisseling voor nodig -> niet zo
w dverspreid want vereiste enige kennis en organisatie
- Irrigatie (verspreid vanuit de Al-Andalus) -> vooral in Noord en Midden-Italië
Impact?
- dit alles gaf leiding aan een grote vooruitgang van e ciëntie en productiviteit -> maar de
vooruitgang bleef toch grotendeels beperkt door het gebrek aan meststo en en
risicoaversie
1.1.2. UITBREIDING LANDBOUWAREAAL?
- uitbreiding van landbouwareaal door cultiveren van nieuwe gronden
=> interne cultivatie van gronden binnen bestaande infrastructuur
=> externe settlers -> trekken naar woeste gebieden die verafgelegen z n = meer risico
-> dichter b heidense volkeren
ij ijij ffij fi ijijij ij ij ij ij f fiij fi ij fi ffi ij ff ij
, - vooral boeren en professionele settlers
=> professionals worden ingehuurd door heren die in ruil voor loon en kosten een nieuwe
nederzetting moesten opzetten
=> koning van Frankr k probeerde boeren aan te trekken op gebied waar bos gerooid was
-> de bewoners moesten lage huur betalen aan de vorst en rogge dat ze moesten
verbouwen en een aantal corveediensten
= dit was in Lorris -> zolang niemand rechten over hen claimden waren ze vr e bewoners
van het dorp (meestal migranten op zoek naar een beter leven, weggelopen horigen of
onvr en…)
- HOE? => omzetten van grasland in areaal, grootschalige ontbossing droogleggen van
moeras en Ostsiedlung = ‘kolonisatie van de oostel ke periferie
- IMPACT
=> door ontbossing minder noten en bessen -> eentonig dieet
=> gepaard met gedwongen verdr ving van plaatsel ke bevolking
1.2. COMMERCIALISATIE IN DE RURALE ECONOMIE
- door ontwikkeling van steden en n verheid -> meer gebruik van cash en meer kopen van
artisanale producten dan ze zelf te vervaardigen => verbetering materiële cultuur!!!
- commerciële ingesteldheid groeit b boerenbevolking = sterkere integratie met de markt
Huizen
=> Lowlands -> kleine houten huizen met 1 verdieping kon gemakkel k herbouwd worden
=> hogergelegen gebieden -> meer steen = duurzamer in koude en warme maanden
- r kere materiële cultuur = zichtbaar in opgravingen (keramiek, metaalwerk…)
- vanaf 11de eeuw -> rente en heerl ke inning geëist ipv natura en diensten!!!! => Er was meer
geld voorhanden, het was toegankel ker -> het feit dat er cash gevraagd werd duidt op het feit dat
de vorst erop vertrouwde dat boeren cash bezaten
- hofstelsel met bipartite verdeling verliest aan belang op het vasteland en verdw nt tegen de
13de eeuw -> in Engeland sterk verspreid einde 12de eeuw
1.3. LA SEIGNEURIE BANALE
= nieuw type van bewoningsstructuur en lordship
-> in deze periode steeds meer boeren sterker onder het gezag van een landheer die meer druk
kon uitoefenen
1.3.1. ONTSTAAN VAN BURCHTEN
- ontstaan van versterkte rurale residenties als kernen van bewoning (9de-10de eeuw)
- aanvankel k woonde de aristocratie is grotere hallen maar qua structuur gel kaardig aan
gewone huizen -> hun r kdom was dan te zien aan luxeproducten
- maar vanaf de 9de-10de eeuw -> aristocratische residenties steeds meer gescheiden
- model was dat van koninkl ke residenties
- later uitbreiding van verdediging -> gebouwd op een terp of heuvel
- eerst nog in hout -> daarna steen
- een burcht wordt uiteindel k een architecturale uiting van aristocratische status en een
instrument van rurale lordship
1.3.2. ONTSTAAN VAN KLEINE ARISTOCRATISCHE ‘HEERL KHEDEN’ VAN
RURALE DOMINANTIE CA 1000
- feudal revolution -> landheren leggen meer lasten op voordien vr e boeren met
materiële ‘afpersingen’ waardoor hun economische en sociale vr heid w ingeperkt ->
boeren afhankel ker -> dit proces niet overal even sterk
- encellulement van Robert Fossier = land wordt netjes opgedeeld in duidel k
afgel nde eenheden van politieke en kerkel ke controle -> mensen worden meer en meer
omkaderd met elk publieke rechten en verplichtingen
- na de Karolingen -> ontstaan van heerl kheden (ca 1000) -> kleine politieke eenheden
waarb de heer vanuit z n kasteel het omliggende rurale landschap domineerde
=> domineerde niet op basis van grootgrondbezit maar van publieke orde die h zelf
uitoefende binnen z n territorium
=> machtigere landheren met meer grootgrondbezit oefenen vanaf nu ook politieke
rechten uit over de boeren
=> hofstelsel of corveediensten niet meer nodig -> he ngen en belastingen =
interessanter voor heren -> makkel ker te verhogen dan huur
- meestal had de eigenaar van het kasteel milities gerekruteerd uit lagere adel en boeren
-> getraind om de macht van de heer te ondersteunen
ij ijij ij ij ij ij ij ijij ijijijij ij ij ij ijij ffi ij ij IJ ij ijij ijij
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper helenadcl. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
