Studeren adhv praten, niet vanbuiten blokken!
BESPREEK 1 vd extra fragmenten.
Citaten niet kennen maar wel kunnen toepassne op de 1 e les
Handvaten voor de klinische
praktijk
Inleiding
Examenvraag: Geef 1 klinisch handvat aan de hand van je stage/je leven.
Examenvraag: Bespeken van een van de teksten die we moeten lezen uitleggen.
Kern uit de films kunnen halen om uit te kunnen leggen tijdens het examen.
Foto van de cover wordt de laatste les uitgelegd.
Handvaten door stagiairs Vives:
‘Je moet geen angst hebben (in het werken met deze jongeren).’
‘Het is belangrijk je doel te kunnen loslaten.’
‘Je moet opletten met te snel te begrijpen.’
‘Je moet aanwezig kunnen zijn.’
‘als je iets van het werk meeneemt naar huis, moet je er aandacht
voor hebben wat je precies mee naar huis neemt.
Handvaten @ The Movies: Autisme & Mentale beperking + Psychose &
Daklozen + Kinderen en jongeren & Psychose bij kinderen
1 Inleiding
Opzet van het vak: Klinische handvaten bieden over 6 verschillende thema’s, rekening houden met
context en leeftijden en waarbij een praktisch kader wordt aangereikt.
Thema’s: Suïcidaal gedrag en risico inschatting, ouderenzorg, mentale beperkingen,
opvoedingsondersteuning en ouderbegeleiding, moeilijke mensen.
=> Handvat student: “Er lijkt weinig overlap te zijn tussen wat we zien in de lessen & praktijkvakken
en de effectieve praktijk.” + ”Je kan wel oefenen, maar je weet toch nooit wat de patiënt zal zeggen.”
=> Inzetten op ethiquette (tips en tricks) of ethiek?
Ongeacht de doelgroep => Het zijn mensen die spreken! => We werken in de klinische praktijk met
spreek-wezens en verhalenvertellers.
“Humane (psychiatrische) zorg = respect hebben voor het individu.
De patiënt is in de eerste plaats mens & volwaardige medeburger waar we ernstig mee omgaan &
waarmee een dialoog kan ontstaan.
Persoon ≠‘gek’/ ‘gehandicapte’ (dus waarom opsplitsen in aparte groepen?).
Primaire focus = patiënt als mens die gelijkwaardig is aan de hulpverlener. Ook mensen met een
beperking hebben een verhaal, een levensgeschiedenis, een context... waarover zij kunnen spreken
(via taal of gedrag).
Het is deze dynamiek die een te enge focus op ‘wat zij niet kunnen’ vervangt. We zijn geen
representanten van de samenleving die het ‘gestoorde’ gedrag van de patiënten wegwerken, maar
, Studeren adhv praten, niet vanbuiten blokken!
BESPREEK 1 vd extra fragmenten.
Citaten niet kennen maar wel kunnen toepassne op de 1 e les
partners van de patiënt die zich aan ons adresseert. Wij geven hen geen beeld waarmee zij zich
moeten identificeren, maar gaan hen beluisteren en hen een weg helpen zoeken naar een oplossing
voor het ondraaglijke lijden dat zij ervaren.”
1.1 Over tomaten en hulpverlening
https://www.ted.com/talks/ernesto_sirolli_want_to_help_someone_shut_up_and_listen?
language=nl
Italië wil Afrikaners van de hongersnood af helpen door hen tomaten te leren kweken. Ze hielpen
niet ook al kregen ze er geld voor. Italiaanse snapten dit niet. De planten groeiden extreem goed en
de Italiaanse waren blij. Maar ’s nachts aten alle nijlpaard de tomaten op. wanneer ze vroegen
waarom zeg je dat niet? Waarop ze reageerden ja je vroeg het ook niet he!
Elk land die ging helpen deed dit uit zijn eigen gedachten wat niet hielp bij de mensen daar, ze zijn er
niets mee met de westerse of amerikaanse methoden. Ergste wat men in ontwikkelingslanden kan
horen: wij zijn van de overheid, we zijn hier om je te helpen!
Klinisch handvat: ’Wil je mensen helpen, houd u mond en luister!’
Ergste wat een patiënt kan horen: ‘ik ben een therapeut en ik ben hier om je te helpen!’
Banerjee en Duflo: Jaarlijks miljarden aan ontwikkelingshulp naar Afrikaanse landen, echter allemaal
vanuit perspectief hulpverleners.
Vb Oucha Mbarbk: wat zou je doen als je veel geld hebt? Veel voeding kopen voor mn familie. En als
je nog meer zou hebben? Lekkerder eten kopen vr mn familie. Heeft wel een tv en dvd speler etc. bij
vraag wnr heb je dit dan allemaal? Omdat ik het belangrijker vind.
Deze tv enzo moesten ze maanden voor sparen en vonden zij belangrijk. Overheid denk oh we
moeten eten geven etc. maar eigenlijk willen ze vooral ontspanning.
Vb grapje van Freud: leen geld aan arme man en die beloof dat hij het terug betaal. Ziet hem op
restaurant zalm en mayonaise eten. Wnr de uitlener vraagt wrm koop je da? Jamaja zegt hij als ik
geen geld heb kan ik het niet kopen, nu kan ik het kopen en mag ik niet
Vb Grootvader: kind kocht snoepjes en chocolade met geld dat hij van grootvader kreeg. Waarom
kocht je geen brood ofzo dan had je geen honger meer gehad.
Vb Johanna: je hebt alle kennis om van je alcoholverslaving af te raken maar blijft drinken. Ik wil wel
nog op gesprekken komen want ik heb hier nood aan en het doet deugd maar af en toe drink ik toch
nog graag eens een pintje. Vrouw is toen buiten gezet geweest.
Vb Onderwijs: bij probleemkinderen wordt een protocol geschreven waarbij het als kind niet luistert
gewonon weggestuurd kan worden want de leerkracht heeft ‘zijn job gedaan’.
Vb Erica: is verpleegkundige en werkt op een nierdialyseafdeling. Patiënt Richard is 21 en nierpatiënt
en komt altijd mooi op tijd op zijn afspraken. Maar hij gaat wel 2x per week uit en drinkt veel. Hij is
nog jong en wil ook leven. Erica kan hier moeilijk mee om een barst in tranen uit.
Vraag is wat zien we allemaal gebeuren? Tijdens alle vb’en botsen we met goedbedoelde intenties
van de hulpverleners het zorgt voor frustraties voor hulpverleners: leidt vrij snel tot burn-out
(wanneer je je er niet bewust van bent) of verwerping van de client
,Studeren adhv praten, niet vanbuiten blokken!
BESPREEK 1 vd extra fragmenten.
Citaten niet kennen maar wel kunnen toepassne op de 1 e les
Hulpbehoevenden niet opgelegd met plannen van buitenaf. Echter wordt er wel een (hulp)vraag
gesteld! => Hoe daarop dan antwoorden? Hierbij bots je telkens op ethiek. Je moet dus bij de
handvaten vertrekken vanuit de ethiek. Je moet op een ethisch verantwoorde wijze antwoorden.
1.2 Een kwestie van ethiek
Telkens wanneer er een beslissing moet worden genomen botsen we op een punt van ethiek.
Echter, meestal antwoord vanuit de naastenliefde:
« C’est un fait d’expérience – ce que je veux, c’est le bien des autres à l’image du mien. Ça ne vaut
pas si cher. Ce que je veux, c’est le bien des autres, pourvu qu’il reste à l’image du mien. Je dirai plus,
ça se dégrade si vite que ça devient – pourvu qu’il dépende de mon effort. » - Lacan, 1986, p. 220.
(franstalige politicus)
Vertaling citaat: Het is een ervaringsfeit - wat ik wil is het welzijn van anderen naar het evenbeeld
van mijn eigen welzijn. Zoveel is het niet waard. Wat ik wil is het welzijn van anderen, zolang het in
het beeld van het mijne blijft. Ik zal meer zeggen, het degradeert zo snel dat het -
“Wat we moeten voorkomen is een gemakzuchtige, formuleachtige manier van denken die elk
probleem tot dezelfde algemene beginselen reduceert. We moeten ons oor te luisteren leggen bij de
arme mensen zelf en proberen de logica van hun keuzes te begrijpen. Ook zullen we moeten
accepteren dat we het soms bij het verkeerde eind hebben en moeten we elk idee, ook als dat
ogenschijnlijk vanzelf spreekt, aan strenge empirische toetsen onderwerpen. Dan kunnen we niet
alleen een instrumentarium voor een effectief beleid opbouwen, maar ook beter begrijpen waarom
de armen leven zoals ze leven. Met die geduldig opgebouwde kennis zullen we beter in staat zijn te
begrijpen waarom mensen in armoede gevangen blijven zitten.”
Herschreven: ‘‘Wat we moeten voorkomen is een gemakzuchtige, formuleachtige manier van denken
die elk symptoom, elk probleem tot dezelfde algemene beginselen reduceert. We moeten ons oor te
luisteren leggen bij de patiënten zelf en proberen de logica van hun keuzes te begrijpen. Ook zullen
we moeten accepteren dat we het soms bij het verkeerde eind hebben en moeten we elk idee, ook als
dat ogenschijnlijk vanzelf spreekt, aan strenge empirische toetsen onderwerpen. Dan kunnen we niet
alleen een instrumentarium voor een effectieve behandeling opbouwen, maar ook beter begrijpen
waarom patiënten leven zoals ze leven. Met die geduldig opgebouwde kennis zullen we beter in staat
zijn te begrijpen waarom mensen hun symptomen nodig hebben en welke middelen ze nodig hebben
om zich eruit te helpen.”
Probleem: we kunnen de wereld en de anderen slechts benaderen vanuit ons eigen denkkader. In de
dagdagelijkse praktijk kunnen we slechts op onszelf terugvallen en net dat zorgt voor problemen.
Waarom? Omdat er ‘geen Ander van de Ander is’.
1.3 Het Grote Geheim
= grote geheim vd psychoanalyse is er is geen ander van de ander. Beetje als grap bedoeld.
‘Er is geen Ander van de Ander’ (Lacan, 1959) = Er is geen ultieme garant voor hoe we denken over
de wereld, over hoe we ons positioneren in de wereld. Niets staat garant voor de antwoorden die we
formuleren op de moeilijkheden in het dagdagelijkse leven. Wat we echter wel hopeloos
proberen te doen is ‘te doen alsof’ er wel een Ander van de Ander is.
Anekdote bij wijze van uitleggen: lezer over zonnestelsel, aan het einde van zijn lezing vroeg
iemand: de theorie dat de aarde in het midden staat en de aarde rond is en rond de zon draait is
, Studeren adhv praten, niet vanbuiten blokken!
BESPREEK 1 vd extra fragmenten.
Citaten niet kennen maar wel kunnen toepassne op de 1 e les
overtuigend maar ik heb een betere theorie. Haar theorie is we leven op een aardkorst en die ligt op
de rug van een gigantische schildpad. Lezer james probeert inconsistenties aan te duiden door te
zeggen: op wat staat deze schildpad dan? Op de rug van een grotere. En die dan? Jamaja theeft geen
zin het zijn schildpadden tot helemaal beneden.
‘Er is geen Ander van de Ander’ Er is geen ultieme schildpad waar je op kan steunen, je moet jezelf
kunnen redden.
Lacan: Waarom genezen mensen als ze spreken? Het enige wat we in de psychologische praktijk
hebben is de woorden en de taal. Zelfs zwijgen is een manier van spreken.
Freud: “Door woorden kan de één de ander gelukzalig maken of tot wanhoop drijven, door
woorden brengt de leraar zijn kennis over op zijn leerlingen, door woorden neemt de redenaar zijn
toehoorders mee en bepaalt hun oordelen en beslissingen. Woorden wekken affecten op en zijn in het
algemeen het middel van wederzijdse beïnvloeding tussen mensen. Wij zullen dus het gebruik van
woorden in de psychotherapie niet afwaarderen.”
=> Theorie over de klinische praktijk vanuit het simpele feit dat mensen spreekwezens zijn. De
invloed van taal is dus essentieel als we nadenken over het psychisch functioneren en de klinische
praktijk.
Mensen praten, wat heeft dit voor effect? Hier volgen 2 grote theorieën voor
2 Het Fantasme van de Hulpverlener over behoefte, vraag en
verlangen id klinische praktijk
Basisidee: dat mensen talige wezens zijn, dat taal een impact heeft op de mens, dat taal bijgevolg
een impact heeft op de klinische praktijk en dat taal ons bijgevolg handvaten kan bieden voor de
klinische praktijk.
Eerste model: Behoefte, Vraag, Verlangen + Fantasma.
Examenvraag leg mij uit wat behoefte vraag en verlangen is?
2.1 Behoefte – vraag – verlangen
2.1.1 Behoefte
Vertrekt vanuit het idee dat de behoefte, het instinct van de mens door de taal wordt omgevormd
door een vraag en we daardoor opgescheept zitten met een dynamiek van verlangen.
Behoefte: gegrond in fysiologisch tekort. (als ik honger heb-> eet ik)
Richten tot ander om behoefte in te vullen.
Probleem: Hoe weten wat er aan de hand is?
• Gebruik maken van taal! Bv baby als hij weent kan men enkel gissen naar wat er is. Kind merkt
dat hij het moet vervwoorden. Taal komt tussen kind en gezin te staan. Id klinische praktijk komt
taal tss client en hv te staan. Bij dieren is dat niet zo. Dieren in een disneyfilm komen in de
problemen omdat ze kunnen spreken.
• (Fysiologische) Behoefte wordt omgevormd tot een (talige) vraag.
• Overstap van biologie naar cultuur, taal zorgt voor extra moeilijkheid, een nieuwe dementie.